Luận Văn Nghiên cứu xây dựng danh sách tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành lâm sàng tại Bệnh viện Thanh

BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ
HÀ NỘI - 2012

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG
ĐẶT VẤN ĐỀ . 1
[B]Chươ[B]n[B]g 1. TỔ[B]NG QUAN 3
1.1. Tương tác thuốc 3
1.1.1. Định nghĩa tương tác thuốc . 3
1.1.2. Dịch tễ học về tương tác thuốc 4
1.1.3. Hậu quả của tương tác thuốc 5
1.1.4. Yếu tố nguy cơ gây tương tác thuốc . 5
1.1.5. Ý nghĩa lâm sàng của tương tác thuốc 7
1.2. Kiểm soát tương tác thuốc trong thực hành lâm sàng 8
1.2.1. Các cơ sở dữ liệu tra cứu tương tác thuốc . 8
1.2.2. Phần mềm hỗ trợ kê đơn cho bác sỹ . 13
1.2.3. Bảng cảnh báo về những tương tác nghiêm trọng . 14
1.2.4. Một số khuyến cáo chung để kiểm soát tương tác thuốc . 15
[B]Chươ[B]n[B]g 2. ĐỐ[B]I TƯỢ[B]NG VÀ PHƯƠ[B]NG PHÁP NGHIÊN CỨ[B]U . 17
2.1. Đối tượng nghiên cứu . 17
2.1.1. Các cơ sở dữ liệu tra cứu tương tác thuốc . 17
2.1.2. Danh mục thuốc . 17
2.1.3. Đơn thuốc ngoại trú và bệnh án nội trú . 17
2.1.4. Nhóm chuyên môn . 18
2.2. Phương pháp nghiên cứu 18
2.2.1. Xây dựng danh sách tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành lâm sàng tại bệnh viện Thanh Nhàn . 18
2.2.2. Xây dựng hướng dẫn xử trí cho các tương tác thuốc trong danh sách cuối cùng . 21
2.2.3. Xác định tần suất gặp phải những tương tác trong danh sách đã được xây dựng trong đơn thuốc điều trị ngoại trú và bệnh án nội trú tại bệnh viện . 22
2.4. Xử lý số liệu . 22
[B]Chươ[B]n[B]g 3. KẾ[B]T QUẢ [B]NGHIÊN CỨ[B]U . 23
3.1. Xây dựng danh sách tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành lâm sàng . 23
3.2. Xây dựng hướng dẫn xử trí cho các tương tác thuốc trong danh sách cuối cùng 27
3.3. Xác định tần suất gặp phải những tương tác trong danh sách đã được xây dựng trong đơn thuốc điều trị ngoại trú và bệnh án nội trú tại bệnh viện 27
[B]Chươ[B]n[B]g 4. BÀN LUẬ[B]N 32
4.1. Xây dựng danh sách tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành
lâm sàng 32
4.2. Xác định tần suất xuất hiện 25 tương tác trong đơn điều trị ngoại trú
và bệnh án nội trú tại bệnh viện . 33
[B]Chươ[B]n[B]g 5. KẾ[B]T LUẬ[B]N VÀ ĐỀ [B]XUẤ[B]T . 39
5.1. Kết luận . 39
5.2. Đề xuất 39
[B]T[B]À[B]I LIỆ[B]U THAM KHẢ[B]O [B]PHỤ [B]LỤ[B]C
[B]Phụ [B]lụ[B]c 1: Danh sách hoạt chất sử dụng ở bệnh viện Thanh Nhàn tại thời điểm tháng 11/2012 theo phân loại của Phụ lục 1 trong BNF
[B]Phụ [B]lụ[B]c 2: 78 tương tác đáp ứng tiêu chuẩn 1
[B]Phụ [B]lụ[B]c 3: Danh sách tương tác thuốc cần chú ý và biện pháp xử trí trong thực hành lâm sàng tại bệnh viện Thanh Nhàn
[B]Phụ [B]lụ[B]c 4: Mẫu phiếu mô tả tương tác dành cho nhóm chuyên môn
[B]Phụ [B]lụ[B]c 5: Mẫu phiếu chấm điểm của nhóm chuyên môn
[B]Phụ [B]lụ[B]c 6: Phiếu lấy thông tin đơn thuốc điều trị ngoại trú có tương tác
[B]Phụ [B]lụ[B]c 7: Phiếu lấy thông tin bệnh án nội trú có tương tác

[B]DAN[B]H MỤ[B]C CÁC BẢ[B]N[B]G
[TABLE]
[TR]
[TD][B]T[B]T
[/TD]
[TD][B]T[B]ê[B]n bả[B]n[B]g
[/TD]
[TD][B]T[B]rang
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]1
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 1.1. Một số cơ sở dữ liệu tra cứu về tương tác thuốc
[/TD]
[TD]8 - 9
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]
2
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 2.1. Quy ước mức độ đánh giá tương tác thuốc “có ý
nghĩa lâm sàng” ở các CSDL
[/TD]
[TD]19
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]
3
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 2.2. Sáu tiêu chí đánh giá tương tác thuốc của nhóm
chuyên môn
[/TD]
[TD]20
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]4
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 2.3. Thang điểm đánh giá tiêu chí 6
[/TD]
[TD]20 - 21
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]
5
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 3.1. Danh sách 44 tương tác thuốc được lựa chọn trong
giai đoạn 1 và kết quả đánh giá của nhóm chuyên môn trong giai
đoạn 2
[/TD]
[TD]23 - 25
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]
6
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 3.2. Danh sách 25 tương tác thuốc cần chú ý trong thực
hành lâm sàng tại bệnh viện Thanh Nhàn
[/TD]
[TD]26 - 27
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]
7
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 3.3. Tần suất kê đơn và tỷ lệ xuất hiện tương tác nằm
trong danh sách 25 tương tác thuốc cần chú ý đã được xây dựng trong đơn điều trị ngoại trú từ ngày 07-18/03/2011
[/TD]
[TD]27 - 29
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]
8
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 3.4. Tỷ lệ xuất hiện 25 tương tác trong danh sách tương
tác cần chú ý đã được xây dựng trong đơn điều trị nội trú tại bệnh viện Thanh Nhàn ngày 25/02/2012
[/TD]
[TD]29 - 30
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]
9
[/TD]
[TD][B]Bả[B]n[B]g 3.5. Những tương tác được phát hiện trong bệnh án nội trú
tại bệnh viện ngày 25/02/2012
[/TD]
[TD]30
[/TD]
[/TR]
[/TABLE]


[B]ĐẶT VẤN ĐỀ

Tương tác thuốc là vấn đề thường gặp trong thực hành lâm sàng và là một trong những nguyên nhân gây ra các biến cố bất lợi của thuốc, bao gồm xuất hiện độc tính hoặc phản ứng có hại trong quá trình sử dụng, thất bại điều trị, thậm chí có thể gây tử vong cho bệnh nhân [20]. Để kịp thời phát hiện, ngăn ngừa và xử trí tương tác thuốc, các bác sỹ và dược sỹ thường phải tra cứu thông tin trong các cơ sở dữ liệu (CSDL) khác nhau như sách chuyên khảo, phần mềm, tra cứu trực tuyến, tuy nhiên việc này trong thực tế còn gặp nhiều khó khăn. Thứ nhất, các CSDL về tương tác thuốc thường không đồng nhất trong việc liệt kê tương tác và nhận định mức độ nghiêm trọng của các tương tác [8], [38] khiến cán bộ y tế mất nhiều thời gian tra cứu các CSDL khác nhau, không phù hợp với thực tế vốn yêu cầu xử lý vấn đề một cách nhanh chóng. Thứ hai, trong nhiều trường hợp các CSDL còn đưa ra “cảnh báo giả”, nghĩa là cảnh báo về những tương tác thuốc không có ý nghĩa trên lâm sàng. Nếu những “cảnh báo giả” xuất hiện quá nhiều, các bác sỹ có xu hướng bỏ qua cảnh báo được đưa ra [14], [22] và điều này trở nên nguy hiểm nếu họ bỏ qua cả những cảnh báo về tương tác nghiêm trọng. Vì vậy, việc xây dựng một danh sách “ngắn gọn” những tương tác thuốc cần chú ý là rất cần thiết với người kê đơn.
Bệnh viện Thanh Nhàn là bệnh viện đa khoa hạng I có quy mô lớn tại Hà Nội với loại hình bệnh tật đa dạng và luôn tiếp nhận số lượng lớn bệnh nhân điều trị không thành công ở các bệnh viện tuyến dưới hoặc cơ sở điều trị khác chuyển đến. Do đó, tương tác thuốc luôn là vấn đề được quan tâm trong điều trị. Với mục đích triển khai công cụ tra cứu tương tác thuốc phù hợp với thực tế lâm sàng tại bệnh viện, nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài “[COLOR=#0000FF][B][I]Nghiên c[/I][/B]ứ[B][I]u xây d[/I][/B]ự[B][I]ng danh sách t[/I][/B]ươ[B][I]ng tác thu[/I][/B]ố[B][I]c c[/I][/B]ầ[B][I]n chú ý trong th[/I][/B]ự[B][I]c hành lâm sàng t[/I][/B]ạ[B][I]i b[/I][/B]ệ[B][I]nh vi[/I][/B]ệ[B][I]n Thanh Nhàn[/I][/B][/COLOR]” với hai mục tiêu sau:
- [I]Mục tiêu 1: Xây dựng một danh sách các tương tác cần chú ý trong thực hành lâm sàng giữa các hoạt chất hiện đang được sử dụng tại bệnh viện dựa trên bằng chứng ghi nhận trong y văn và sự đồng thuận ý kiến của nhóm chuyên môn bao gồm bác sỹ và dược sỹ; đồng thời xây dựng hướng dẫn xử trí những tương tác này trong thực hành lâm sàng.

[I]- Mục tiêu 2: Xác định tần suất gặp phải những tương tác này trong đơn thuốc điều trị ngoại trú và nội trú tại bệnh viện.
Chúng tôi hi vọng rằng đề tài sẽ góp phần tăng cường công tác kiểm soát và giảm thiểu tương tác thuốc bất lợi trong thực hành lâm sàng; đồng thời cũng đưa ra một phương pháp luận để xây dựng hướng dẫn thực hành tại một cơ sở khám chữa bệnh.[/I][/I][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B][/B]