Luận Văn Nghiên cứu xây dựng công cụ GIS đánh giá chất lượng môi trường nước mặt dựa trên số liệu quan trắc á

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có mạng lưới sông ngòi chằng chịt nối liền nhau. Nổi
bật của mạng lưới sông này là sông Thị Vải, sông Dinh, sông Ray và sông Đu Đủ. Các
con sông này đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống kinh tế, xã hội của tỉnh. Cùng
với sự tăng trưởng về kinh tế trong khu vực, trên lưu vực này hiện đang tồn tại nhiều
hoạt động kinh tế – xã hội có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến môi trường nước
với nhiều qui mô và điều kiện phân bố khác nhau: công nghiệp, đô thị, nông nghiệp,
lâm nghiệp, thủy điện, thủy lợi, giao thông vận tải thủy, du lịch, nuôi trồng và đánh bắt
thủy sản, v.v Bên cạnh đó, môi trường nước ở lưu vực còn chịu tác động của nhiều
yếu tố tự nhiên khác. Có thể nói rằng, môi trường nước ở các lưu vực sông, tùy từng
khu vực cụ thể, đang chịu các tác động đơn lẻ hoặc đồng thời của một hoặc nhiều yếu
tố tự nhiên hay nhân tạo.
Có rất nhiều giải pháp nhằm cải thiện chất lượng nước sông đã được đưa ra như:
ban hành các văn bản pháp luật kèm theo các chế tài hợp lý (Luật Bảo vệ Môi trường,
Luật Tài nguyên nước, hệ thống tiêu chuẩn về nước sông, nước thải ); thành lập các
Ủy ban Bảo vệ Môi trường Lưu vực sông, Ủy ban quản lý lưu vực sông, áp dụng các
công cụ kinh tế như thu phí nước thải, lập quỹ Bảo vệ Môi trường, ; xây dựng các
chương trình quan trắc, giám sát môi trường lưu vực sông, v.v Tuy nhiên, các biện
pháp hiện nay vẫn chưa đạt được hiệu quả như mong đợi. Ô nhiễm nước tại các lưu
vực sông trên địa bàn tỉnh vẫn đang là vấn đề nan giải đối với các nhà quản lý và ngày
càng nhức nhối đối với cộng đồng – đối tượng chịu tác động trực tiếp từ vấn đề này.
Việc quản lý, sử dụng số liệu thu thập về chất lượng môi trường trong công tác ra
quyết định, xây dựng chính sách còn nhiều bất cập, và đặc biệt là chưa đến được với
cộng đồng – yếu tố then chốt trong việc xây dựng các chương trình bảo vệ môi trường
tại lưu vực sông.
Với mục tiêu đặt ra là tiến tới phát triển tổng hợp và bền vững lưu vực sông, sự
phối hợp và chia sẻ thông tin giữa các ngành, các địa phương là điều hết sức cần thiết.
Thiết nghĩ, việc tạo ra một công cụ hỗ trợ cho quản lý môi trường dựa trên hệ thống
thông tin địa lý cấp cao, tạo môi trường giao tiếp gần gũi, giúp cho cộng đồng dễ dàng
tiếp cận và theo dõi chất lượng môi trường, tăng mức độ xã hội hóa công tác bảo vệ
môi trường theo chủ trương của nhà nước là điều hết sức cần thiết.
Trên cơ sở đó, đề tài “Nghiên cứu xây dựng công cụ GIS đánh giá chất lượng môi
trường nước mặt dựa trên số liệu quan trắc áp dụng cho tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu” được
chọn thực hiện, nhằm góp thêm một hướng ứng dụng công nghệ mới phục vụ quản lý
chất lượng môi trường nước.
2. Mục tiêu của đề tài:
Xây dựng công cụ đánh giá chất lượng môi trường nước dựa trên số liệu quan trắc
tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu trên nền tảng công nghệ GIS.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
ưChất lượng nước tại các sông trong phạm vi tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
ưThông số chất lượng nước mặt tại các trạm quan trắc từ năm 2002 đến tháng 6
năm 2008.
ưPhạm vi nghiên cứu: toàn địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
4. Nội dung nghiên cứu:
ưThu thập số liệu quan trắc môi trường nước mặt tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
ưThu thập các số liệu về môi trường tự nhiên, quy hoạch phát triển kinh tế - xã
hội, hiện trạng chất lượng nước sông kênh khu vực tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
ưThu thập các tài liệu về phân loại nước theo WQI trên thế giới và ở Việt Nam.
ưĐánh giá hiện trạng và diễn biến chất lượng nước sông tại tỉnh Bà Rịa – Vũng
Tàu.
ưDựa vào số liệu quan trắc chất lượng nước sông, rạch khu vực tỉnh Bà Rịa –
Vũng Tàu, đề tài đã ứng dụng GIS và mô hình WQI đánh giá chất lượng môi trường
nước.
ưThể hiện kết quả tính toán trên bản đồ GIS bằng phần mềm chuyên dụng
Mapinfo và Envim.
5. Phương pháp nghiên cứu:
ưPhương pháp thu thập và xử lý thông tin: Thu thập, xử lý số liệu về hiện trạng
chất lượng nước. Và thu thập, xử lý số liệu về nguồn thải chính đổ vào sông rạch, đánh
giá dự báo về lưu lượng và tải lượng của các chất ô nhiễm có khả năng đưa vào từng
đoạn sông.
ưCác phương pháp thống kê, đánh giá dự báo lưu lượng, tải lượng các nguồn ô
nhiễm đổ vào sông.
ưPhương pháp đánh giá khả năng sử dụng nước.
ưPhương pháp Hệ thống thông tin địa lý (GIS).
ưPhương pháp chuyên gia.
6. Ý nghĩa:
ưÝ nghĩa khoa học:
Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần làm cơ sở khoa học để quản lý chất lượng nước
sông tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
ưÝ nghĩa thực tiễn:
Dựa vào phẩn mềm chuyên dụng Mapinfo, mô hình WQI và các số liệu quan trắc,
có thể đánh giá được chất lượng môi trường nước cho sông tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và
có thể áp dụng được cho nhiều lưu vực sông khác của Việt Nam.