Luận Văn Nghiên cứu về loại sản phẩm hoán đổi để đẩy mạnh sử dụng hoán đổi trong phòng ngừa rủi ro lãi suấ

LỜI MỞ ĐẦU

I. Sự cần thiết của đề tài:

Sau khi gia nhập WTO vào ngày 11/1/2007, Việt Nam đã bước vào một giai
đoạn phát triển mới, toàn diện về mọi mặt. Trong đó, kinh tế là lĩnh vực có nhiều
thay đổi nhất, phải đối mặt với hàng loạt các cơ hội và thử thách. Các thị trường tiền
tệ, thị trường vốn, thị trường phái sinh là những sân chơi mới mẻ, hiện đại cho các
tổ chức kinh tế, DN, cá nhân trong nước giao lưu với nhau cũng như với các tổ chức
tài chính nước ngoài, vì thế các thị trường này có vai trò như một chiếc cầu nối giữa
nền kinh tế trong nước và thế giới, có tác dụng xúc tác, đẩy mạnh hoạt động kinh tế
đối ngoại. Khi hội nhập quốc tế được mở rộng thì rủi ro trên thị trường tài chính trở
nên phổ biến và nghiêm trọng hơn thậm chí có thể gặp phải những biến động gây ra
khủng hoảng toàn bộ nền kinh tế. Từ đó mà bảo hiểm rủi ro là công cụ cần thiết và
quan trọng cho các DN, cá nhân, tổ chức tài chính và cho cả nền kinh tế. Vì thế mà
vấn đề đặt ra hiện nay là phải đưa vào sử dụng và hoàn thiện các công cụ tài chính
phái sinh để đáp ứng kịp thời nhu cầu bảo hiểm tỷ giá, lãi suất, kinh doanh kiếm lời
của các DN, ngân hàng cũng như nhiều thành viên khác tham gia thị trường tài
chính. Nhận thức sớm điều đó, nên NHNN đã cho phép thực hiện nghiệp vụ hoán
đổi lãi suất từ năm 1999, đây là nghiệp vụ được thực hiện sớm nhất và có nhiều quy
định quản lý nhất, nhưng cho đến nay, số lượng giao dịch thực tế rất hiếm hoi, chủ
yếu là giao dịch giữa các ngân hàng với nhau, chứ số hợp đồng mà DN thực hiện chỉ
đếm trên đầu ngón tay. Tuy nhiên, đây là một loại công cụ phái sinh bảo hiểm rủi ro
tỷ giá và lãi suất rất hiệu quả, được thiết kế phù hợp với nhu cầu riêng biệt của từng
khách hàng. Trong điều kiện mở rộng hội nhập kinh tế và rủi ro xuất hiện ngày càng
nhiều như hiện nay thì vai trò của công cụ bảo hiểm Swap thêm quan trọng và có thể
trở thành yếu tố tồn tại, tăng tính cạnh tranh của DN trên thương trường. Do đó, đề
tài này đã thực hiện "Nghiên cứu về loại sản phẩm hoán đổi để đẩy mạnh sử dụng
hoán đổi trong phòng ngừa rủi ro lãi suất, tỷ giá ".

II. Mục tiêu nghiên cứu:
Luận văn nghiên cứu về cách thức thực hiện, lợi ích của Swap, tình hình sử
dụng sản phẩm hoán đổi trên thế giới, về quá trình hình thành và phát triển của
nghiệp vụ này ở Việt Nam. Tiếp đó, phân tích thực trạng triển khai sản phẩm tại một
số ngân hàng tiêu biểu hiện nay và những nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng đó
đứng trên góc độ NHNN, NHTM, khách hàng DN.

Cuối cùng, đưa ra một vài giải pháp thiết thực để “kích cầu” và “tăng cung”
hoán đổi lãi suất. Đề tài cũng chỉ phân tích kỹ về giải pháp nới rộng biên độ tỷ giá
của NHNN và chú trọng đến hoạt động marketing của NHTM.

III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
1. Nghiên cứu về đặc điểm, cách thức sử dụng, lợi ích đạt được từ giao dịch
hoán đổi lãi suất.
2. Nghiên cứu về thực trạng và khả năng xây dựng, phát triển thị trường hoán
đổi ở Việt Nam.
3. Nghiên cứu thực trạng quá trình triển khai và phát triển sản phẩm hoán đổi
lãi suất tại một vài ngân hàng trong nước và nước ngoài tại Việt Nam, phân
tích những hạn chế và bất cập.
4. Nghiên cứu một số giải pháp để khắc phục những hạn chế và đẩy mạnh sử
dụng hoán đổi.


MỤC LỤC
Trang
Danh mục các bảng biểu, hình vẽ.
Danh mục các từ viết tắt.
LỜI MỞ ĐẦU
Chương I : TỔNG QUAN VỀ HOÁN ĐỔI 1
1.1 Lịch sử hình thành và phát triển thị trường hoán đổi 1
1.2 Một số khái niệm và thuật ngữ cơ bản về thị trường hoán đổi 2
 Hoán đổi . 2
 Giá trị ban đầu của một swap 3
 Ngày thanh toán 3
 Kỳ thanh toán 3
 Khoản vốn gốc 3
1.3 Thực hiện hoán đổi giảm rủi ro như thế nào . 3
 Rủi ro lãi suất 3
 Rủi ro tỷ giá 4
1.4 Vai trò của sản phẩm hoán đổi đối với nền kinh tế. 4
 Xét ở góc độ tổng thể của nền kinh tế 4
 Xét ở góc độ doanh nghiệp 4
 Xét ở góc độ các tổ chức tài chính . 5
1.5 Các loại sản phẩm hoán đổi phòng ngừa rủi ro lãi suất được phép cung
cấp. 5
1.5.1 Hoán đổi lãi suất một đồng tiền 5
1.5.2 Hoán đổi lãi suất giữa hai đồng tiền. . 6
1.5.3 Giao dịch hoán đổi lãi suất bắt đầu trong tương lai. 7
1.5.4 Giao dịch hoán đổi lãi suất cộng dồn. . 7
1.6 Các chủ thể tham gia thị trường hoán đổi . 7
1.6.1 Các doanh nghiệp . 7
1.6.2 Tổ chức tài chính trung gian . 7
1.6.3 Nhà đầu tư 8
1.7 Các tình huống ứng dụng sản phẩm hoán đổi phòng ngừa rủi ro lãi suất
hiệu quả . 8
1.7.1 Khách hàng có khoản vay trung – dài hạn bằng lãi suất cố định/thả nổi 8
a. Trường hợp khách hàng có khoản vay lãi suất thả nổi. 8
 Doanh nghiệp đi vay và có doanh thu cùng một đồng tiền . 8
 Doanh nghiệp đi vay và có doanh thu bằng 2 loại tiền khác nhau,
không trao đổi vốn gốc ban đầu . 8
 Doanh nghiệp đi vay và có doanh thu bằng 2 loại tiền khác nhau,
có trao đổi vốn gốc ban đầu . 9
b. Trường hợp khách hàng có khoản huy động vốn lãi suất cố định như
trái phiếu công ty. 10
1.7.2 Khách hàng có tài sản đầu tư (trái phiếu, giấy tờ có giá, tiền gửi )
bằng lãi suất thả nổi/cố định 11
1.7.3 Các nhà đầu tư nước ngoài thực hiện đầu tư kinh doanh tại Việt Nam 11
1.8 Định giá và giá trị của một hợp đồng hoán đổi 11
1.9 Ý nghĩa thực tiễn của việc nghiên cứu thực trạng giao dịch hoán đổi lãi
suất tại Việt Nam 13

Kết luận chương I

Chương II: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG HOÁN ĐỔI TRONG PHÒNG
NGỪA RỦI RO LÃI SUẤT CHO KHÁCH HÀNG TẠI HỆ THỐNG
NGÂN HÀNG.
2.1 Tình hình kinh tế Việt Nam trong giai đoạn bắt đầu triển khai nghiệp vụ
hoán đổi đến nay 16
2.1.1 Tốc độ tăng trưởng GDP . 16
2.1.2 Mức độ hội nhập kinh tế quốc tế 16
2.1.3 Thị trường chứng khoán và những bất ổn 17
2.1.4 Thị trường vàng, bất động sản . 17
2.1.5 Xuất nhập khẩu liên tục tăng . 18
2.1.6 Tỷ giá biến động mạnh 18
2.1.7 Lạm phát tăng trưởng nóng . 21
2.1.8 Các ngân hàng đua nhau tăng lãi suất, đẩy lãi suất huy động, cho vay
cao ngất ngưỡng . 22
2.2 Nhu cầu bảo hiểm rủi ro tỷ giá và rủi ro lãi suất tại các tổ chức kinh tế
Việt Nam . 22
2.3 Thực trạng sử dụng sản phẩm hoán đổi và góc nhìn của các thành phần
tham gia trên thị trường 23
2.3.1 Thực hiện giao dịch hoán đổi lãi suất 23
Số liệu thực tế 24
 Tại ngân hàng BIDV . 24
 Tại ngân hàng Eximbank . 25
 Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu 25
 Tại ngân hàng Techcombank . 25
 Ngân hàng Vietcombank . 25
Một vài hợp đồng lãi suất có giá trị lớn 25
2.3.2 Nguyên nhân 27
a. Về phía các doanh nghiệp 29
Chủ quan 29
 Trình độ kinh doanh quốc tế 29
 Trình độ quản trị tài chính 29
 Quy mô doanh nghiệp 29
 “Văn hoá trách nhiệm” 29
Khách quan . 30
 Lãi suất cơ bản chỉ mới vừa biến động mạnh đây thôi 30
 Tỷ giá USDVND biến động, nhưng lại phải nằm trong biên độ
hẹp . 30
 Thông lệ sử dụng đồng USD trong giao dịch . 32
 Không có một tham chiếu chuẩn cho đồng VND . 32
 Mức độ phát triển của thị trường vốn còn thấp, thiếu vắng các
nhà đầu tư có kiến thức 33
 Khung pháp lý chưa đầy đủ, quyền lợi và trách nhiệm của các
chủ thể tham gia chưa được quy định rõ ràng . 33
 Hệ thống thông tin thị trường chưa kịp thời và đầy đủ . 33
 Chi phí để thực hiện không nhỏ . 33
b. Ngân hàng thương mại . 34
Chủ quan . 34
 Nhu cầu sản phẩm này chưa cao nên lợi nhuận mang lại thấp 34
 Chi phí để cung cấp sản phẩm cao . 34
 Nguồn nhân lực khan hiếm và không có đủ trình độ 34
Khách quan . 34
 Khách hàng ít, nhu cầu chưa nhiều 34
 Khuôn khổ pháp lý 34
 Phải cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài về mức phí 34
 Phụ thuộc quan điểm, tập quán kinh doanh của các DN trong
nước 35
c. Ngân hàng nhà nước 35
Chủ quan 35
 Còn nhiều vấn đề khác phải quan tâm nên trách nhiệm của
NHNN là không nhỏ 35
 Khả năng quản lý yếu kém, không quản lý được là cấm . 35
Khách quan 35
 Phụ thuộc vào năng lực của các ngân hàng nội địa, nhu cầu
của các DN, đặc điểm của thị trường . 35
 Nước ta chỉ đang trong quá trình xây dựng, còn rất rất nhiều
những vấn đề cơ bản phải quan tâm xây dựng, sửa đổi . 36
 Việc đưa ra quyết định, quy định để các DN non yếu trong
nước không bị tác động quá lớn bởi các DN nước ngoài là
điều không phải dễ . 36
 Hệ thống pháp luật của ta đang trên đà hoàn thiện nên đang
còn lỏng lẽo . 36
 Cơ quan giám sát có thể không quản lý được thị trường, không
sớm phát hiện rủi ro tiềm ẩn của từng tổ chức tài chính và rủi
ro hệ thống tài chính 36

Tổng kết chương II

Chương III: MỘT VÀI ĐỀ XUẤT ĐỂ PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM
HOÁN ĐỔI TRONG PHÒNG NGỪA RỦI RO LÃI SUẤT
3.1 Biện pháp kích cầu 38
 Giải pháp từ phía NHNN . 38
 Vai trò của ngân hàng thương mại . 39
 Về phía doanh nghiệp 40
3.2 Biện pháp tăng cung 41
 Trách nhiệm của NHNN 41
 Từ phía NHTM . 42
 Vai trò của doanh nghiệp . 42
3.3 Giảm bớt, hạn chế can thiệp và dần tiến tới tự do hóa tỷ giá hối đoái theo
sát với biến động tỷ giá thực. . 43
3.3.1 Tăng quỹ dự trữ để đủ sức can thiệp vào thị trường . 45
 Giảm nhập khẩu những mặt hàng không thiết yếu . 45
 Đầu tư quỹ dự trữ hiệu quả và an toàn . 46
3.3.2 Tăng khả năng quản lý của NHNN sau khi nới rộng biên độ tỷ giá . 46
 Thực hiện kiểm soát các dòng vốn vào và ra, mà nhất là dòng vốn đầu
tư nước ngoài 47
 Quy định chặt chẽ về cách xử lý khi phát hiện sai phạm 47
 Phải hoàn thiện hệ thống thanh toán bù trừ . 47
3.4 Đẩy mạnh các hoạt động Marketing 47
3.4.1 Thiết kế sản phẩm hoán đổi hấp dẫn, phù hợp với nhu cầu khách hàng . 48
 Bước 1: Tìm hiểu nhu cầu bảo hiểm, đối tượng khách hàng, những thắc
mắc, yêu cầu, kiến nghị của khách hàng 48
 Bước 2: Thiết kế được sản phẩm phải giúp DN cố định được chi phí,
chủ động về nguồn ngoại tệ . 48
 Bước 3:Đưa ra những hợp đồng HĐLS có mức phí thấp, cạnh tranh để
đem lại cho khách hàng công cụ bảo hiểm rủi ro với chi phí nhỏ . 48
 Bước 4: Kết hợp với tư vấn tài chính và cung cấp những thông tin mới
nhất, kịp thời nhất cho khách hàng 48
3.4.2 Chào bán sản phẩm cho khách hàng . 48
 Bước 1: Sử dụng các phương tiện thông tin đại quảng bá rộng rãi về
sản phẩm . 48
 Bước 2: Chủ động tiếp cận với những khách hàng có khả năng phải đối
mặt với rủi ro tỷ giá và lãi suất, đặc biệt khách hàng đang có những
khoản vay thả nổi 49
 Bước 3: Khuyến khích khách hàng thử nghiệm tham gia nghiệp vụ 49
3.4.3 Mở rộng mạng lưới phân phối sản phẩm ra các chi nhánh, phòng giao
dịch, để thuận lợi cho khách hàng tiếp cận với sản phẩm . 49
 Bước 1: Vươn rộng phạm vi phủ sóng của ngân hàng ra khắp các tỉnh
thành trên cả nước. 50
 Bước 2: Tiến hành thực hiện các nghiệp vụ hoán đổi tại chính các chi
nhánh, phòng giao dịch ở các địa phương, quận, huyện. 50

Tổng kết chương III

KẾT LUẬN
Tài liệu tham khảo.
Phụ lục:
 Các công văn có liên quan đến nghiệp vụ Hoán Đổi của Ngân Hàng
Nhà Nước Việt Nam.
 Công văn liên quan đến cho vay ngoại tệ của tổ chức tín dụng.