Luận Văn Nghiên cứu ứng dụng mô hình toán và GIS đánh giá chất lượng nước sông Vàm Cỏ phục vụ công tác quản l

TÓM TẮT

Huyện Cần Đước thuộc địa phận tỉnh Long An nằm ở phía hạ lưu của lưu vực

sông Vàm Cỏ hiện đang hứng chịu ô nhiễm từ các hoạt động công nghiệp và sinh hoạt

đô thị của tất cả địa bàn phía thượng lưu và có xu hướng diễn biến xấu đi về chất lượng

nước, ảnh hưởng đến đời sống và đe dọa trực tiếp đến nhu cầu cấp nước của người dân

sống dọc lưu vực sông.

Đứng trước tình hình trên, việc thực hiện một chương trình nghiên cứu bài bản,

thực sự nghiêm túc, có cơ sở khoa học và thực tiễn để xác định được các nguyên nhân

gây ô nhiễm là hết sức cần thiết.

Để có thể đề xuất các giải pháp tổng hợp và khả thi để bảo vệ nguồn nước sông

Vàm Cỏ Đông phục vụ an toàn cho cấp nước đồng thời phục vụ cho các mục đích quản

lý môi trường địa bàn Huyện Cần Đước cũng như phát triển bền vững trên toàn lưu vực

sông cần phải áp dụng nhiều phương pháp khác nhau trong đó có phương pháp mô

hình hóa và GIS.

Đề tài đã bước đầu ứng dụng QUAL2K và MIKE 11 để mô phỏng chất lượng

nước sông Vàm Cỏ Đông và đề xuất một số biện pháp quản lý lưu vực sông hợp lý hơn

trong thời gian tới. Tính toán được thực hiện dựa trên theo các kịch bản phát triển kinh

tế xã hội khác nhau cho phép làm sáng tỏ vai trò khác nhau của các vị trí thải, yếu tố

thuỷ văn từ đó có thể đưa ra các biện pháp ngăn ngừa ở tầm vĩ mô. So sánh bước đầu

kết quả tính toán bằng mô hình và số liệu thực cho thấy hai mô hình cho độ tin cậy khá

cao, nhất là khi ứng dụng cho vùng sông chịu ảnh hưởng mạnh của triều. Kết quả này

sẽ được áp dụng trong việc tính toán lan truyền chất ô nhiễm cho sông Vàm Cỏ Đông

nhằm phục vụ giám sát và quản lý môi trường nước sông.

MỞ ĐẦU

1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Huyện Cần Đước cách Tp. Hồ Chí Minh 30 km về phía Nam và cách Thị xã

Tân An 45 km về phía Đông, nằm kẹp giữa sông Vàm Cỏ và sông Rạch Cát tiếp giáp

với cửa Soài Rạp thông ra biển Đông và nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

của tỉnh, liền kề với những KCN lớn của Tp. Hồ Chí Minh và Long An như : KCN Bến

Lức, KCN Soài Rạp, KCN Hiệp Phước, Ở một vị trí như vậy, huyện Cần Đước có

những lợi thế như sau :

Huyện Cần Đước là cửa ngõ giao thông giữa Tp. Hồ Chí Minh với các tỉnh

miền Đông Nam Bộ và miền Tây Nam Bộ, với sự giao lưu thuận tiện bằng các tuyến

giao thông quan trọng như quốc lộ 50, tỉnh lộ 826, 835 chạy qua, cộng với hệ thống

giao thông đường thủy qua kênh Nước mặn, sông Vàm Cỏ, cửa Soài Rạp và sông Nhà

Bè. Trong tương lai sẽ xây dựng tuyến đường tắt quốc lộ 50 Cần Đước (Long An) –

Chợ Gạo (Tiền Giang) là trục giao thông quan trọng cho phát triển kinh tế của huyện.

Hệ thống Sông Vàm Cỏ đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã

hội, lưu thông vận chuyển hàng hóa trên địa bàn Huyện Cần Đước. Người dân sống

trên lưu vực chủ yếu dựa vào các nghề truyền thống như nông nghiệp, tiểu thủ công

nghiệp, chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi trồng thủy sản, dệt nhuộm và phát triển công

nghiệp. Vì vậy việc khai thác và sử dụng nguồn nước trên địa bàn đều ảnh hưởng đến

môi trường xung quanh khu vực.

Hiện nay sông Vàm Cỏ đang được quan tâm đặc biệt bởi những diễn biến có xu

hướng xấu đi về chất lượng nước của dòng sông đe dọa nghiêm trọng đến đời sống xã

hội và trước hết đe dọa trực tiếp về nhu cầu cấp nước cho cụm dân cư thuộc tỉnh Long

An, giáp giới với thành phố Hồ Chí Minh.

Đã có nhiều đề tài khoa học các cấp, nhiều Luận văn đại học, cao học nghiên

cứu về con sông này. Kết quả của các nghiên cứu trên cho thấy đã đến lúc cần phải

thực hiện một chương trình nghiên cứu bài bản và thực sự nghiêm túc, có cơ sở khoa

học và thực tiễn xác định chính xác được các nguyên nhân gây ô nhiễm và mục tiêu

cuối cùng cần phải đạt được là xây dựng kịch bản phát triển bền vững cho lưu vực sông

Vàm Cỏ.

Để có thể đề xuất các giải pháp tổng hợp và khả thi để bảo vệ nguồn nước sông

Vàm Cỏ phục vụ an toàn cho cấp nước đồng thời phục vụ cho các mục đích phát triển

bền vững trên toàn lưu vực sông cần phải áp dụng nhiều phương pháp khác nhau như

mô hình hóa, GIS, kết hợp với đo đạc thực địa để lấy số liệu. Tính phức tạp của bài

toán ở đây là ở chỗ sông Vàm Cỏ trải rất dài và đi qua nhiều cụm dân cư, các khu công

nghiệp cũng như có nhiều nguồn kênh rạch đổ vào do vậy từng phương pháp riêng rẽ ở

trên dù có mạnh tới đâu cũng không thể cho một bức tranh tổng thể. Chính vì vậy

nghiên cứu kết hợp GIS, mô hình toán và các dữ liệu thu thập được thành một công

nghệ tích hợp giúp các nhà quản lý có thể ra được các quyết định có cơ sở vẫn còn là

một bài toán cần nghiên cứu trong khuôn khổ bài toán bảo vệ môi trường và phát triển

bền vững đối với sông Vàm Cỏ.

Trước tình hình đó đề tài “Nghiên cứu ứng dụng mô hình toán và GIS đánh

giá chất lượng nước sông Vàm Cỏ phục vụ công tác quản lý môi trường Huyện

Cần Đước – tỉnh Long An” được đưa ra nhằm ứng dụng phương pháp tích hợp mô

hình, GIS vào cơ sở dữ liệu (CSDL) môi trường phục vụ công tác quản lý môi trường

trong việc đánh giá và dự báo ô nhiễm nước sông trong thời gian sắp tới.