Chuyên Đề Nghiên cứu ứng dụng lý thuyết Tài chính hành vi (Behavioral finance) trong kinh doanh trên thị trườn

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU . 3
NỘI DUNG . .5
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KINH DOANH . 5
NGOẠI HỐI VÀ TÂM LÝ TÀI CHÍNH (BEHAVIORAL FINANCE) . .5
1.1. Tổng quan về kinh doanh ngoại hối . .5
1.1.1. Thị trường ngoại hối(FOREX) . 5
1.1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của FOREX . .5
1.1.1.2. Các chức năng của FOREX . 6
1.1.1.3. Thành viên tham gia trên FOREX . 7
1.1.2. Kinh doanh ngoại hối . . 7
1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm hoạt động kinh doanh ngoại hối .
1.1.2.2. Lợi ích từ hoạt động kinh doanh ngoại hối . .7
1.1.2.3. Rủi ro khi kinh doanh ngoại hối . 8
1.1.3. Vấn đề tỷ giá và lợi nhuận trong kinh doanh ngoại hối . 9
1.1.3.1. Khái niệm tỷ giá . .1 0
1.1.3.2. Tỷ giá mua, tỷ giá bán và lãi kinh doanh ngoại hối . 1 1
1.1.3.2.1. Tỷ giá mua và tỷ giá bán . 1 1
1.1.3.2.2. Chênh lệch tỷ giá mua và tỷ giá bán . 1 2
1.1.3.3. Hành vi đầu cơ và kinh doanh chênh lệch tỷ giá . .13
1.1.4. Các giao dịch ngoại hối cơ bản . . 14
1.2. Tài chính hành vi . 16
1.2.1. Khái niệm .
1.2.2. Đặc điểm . 1 6
1.2.3. Các trường phái chính lý thuyết Tài chính hành vi cơ bản . 2 0
1.3. Biểu hiện của Tài chính hành vi trong kinh doanh trên thị trường
ngoại hối . . 22




CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH ỨNG DỤNG LÝ THUYẾT TÀI CHÍNH HÀNH
VI TRONG KINH DOANH NGOẠI HỐI TRÊN THỊ TRƯỜNG QUỐC TẾ
.24
2.1. Điều kiện ứng dụng lý thuyết Tài chính hành vi . . 24
2.2. Úng dụng lý thuyết Tài chính hành vi trong kinh doanh ngoại hối
trên thị trường ngoại hối quốc tế . . 26
2.2.1. Lý thuyết triển vọng (prospect theory) . 2 6
2.2.2. Thuyết không thích sự mơ hồ (ambiguity aversion) . .2 7
2.2.3. Thuyết Tài khoản tinh thần (mental accounting) . .28
2.2.4. Thuyết Tự kiểm soát (self- control) . .29
2.2.5. Thuyết về sự hối tiếc (regret) . .29
2.2.6. Thuyết Thử và sai- tâm lý dựa vào kinh nghiệm hay thuật toán
(heuristics) . .30
2.2.6.1. Tâm lý bày đàn (herd behavioral) . .3 0
2.2.6.2. Quá tự tin (overconfident) . .3 1
2.2.6.3. Phản ứng quá chậm với thay đổi- chủ nghĩa bảo thủ
(conservatism) . .31
2.2.6.4. Lệch lạc do tình huống điển hình (representativeness) . .3 2
2.2.6.5. Tâm lý giữ chặt (anchoring) . 3 3
2.3. Mô hình nhận biết ảnh hưởng của Tài chính hành vi đến sự biến
động tỷ giá trên thị trường ngoại hối: . . 34
2.3.1. Giả định . .34
2.3.2. Nguyên tắc dự báo . 3 5
2.3.3. Mô phỏng ngẫu nhiên của mô hình . .39
2.3.4. Những tồn tại chưa giải quyết được từ mô hình . 4 1
CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ MỘT SỐ BIỂU HIỆN CỦA TÀI CHÍNH HÀNH
VI TRÊN THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI VIỆT NAM . 4 3
3.1. Khái quát về thị trường ngoại hối Việt Nam . . 43
3.1.1. Giai đoạn 1988-1991: Nền tảng cho sự hình thành . .43




3.1.2. Giai đoạn 1991-1994: Giai đoạn hoạt động của Trung tâm giao
dịch ngoại tệ. .45
3.1.3. Từ 1994 đến nay: Giai đoạn hoạt động của Thị trường ngoại tệ liên
ngân hàng. 4 9
3.2. Những tâm lý tài chính phổ biến trong kinh doanh trên thị trường
ngoại hối Việt Nam giai đoạn từ 2005 dến tháng 6 năm 2011 . . 51
3.2.1.Tâm lý găm giữ ngoại tệ .
3.2.2. Sự tổng hợp các nhân tố liên quan đến tâm lý .
3.3. Một vài gợi ý cho kinh doanh ngoại hối tại Việt Nam dưới góc độ
của Tài chính hành vi . . 52
KẾT LUẬN .

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Kinh doanh ngoại hối có thể được hiểu là kinh doanh tiền tệ (curency trading)
có nhiều điểm khác biệt đối với đầu tư trên thị trường chứng khoán vốn quen thuộc
với nhiều nhà đầu tư. Thị trường ngoại hối với khối lượng giao dịch khổng lồ, luôn
luôn tồn tại cơ hội thu lợi nhuận song cũng mang nhiều rủi ro. Thêm vào đó, sự
không hiệu quả của thị trường ngoại hối sẽ là tiền đề để ứng dụng các yếu tố tâm lý.
Đối với thị trường ngoại hối giao ngay, tâm lý tác động lớn đến quyết định mua hay
bán của các nhà kinh doanh đặc biệt là các nhà đầu tư theo hướng phân tích kỹ
thuật. Một xu hướng rõ ràng vẫn có thể bị phá vỡ khi các nhà đầu tư nhận định
tương lai ảm đạm.
Lý thuyết Tài chính hành vi (behaviroal finance) còn có một số tên gọi khác
như Tâm lý hành vi, Tâm lý tài chính với nền tảng cơ bản là “thị trường không
luôn luôn đúng”, đã đặt ra một đối trọng lớn đối với Lý thuyết Thị trường hiệu quả
(EMH- effective market hypothesis), cơ sở của các lý thuyết tài chính từ những thập
niên 1960 trở lại đây. Lý thuyết thị trường hiệu cho rằng một khi tồn tại hiện tượng
định giá sai trên thị trường nghĩa là giá của các công cụ tài chính (cổ phiếu, trái
phiếu, sản phẩm phái sinh, ) không phản ánh một cách chính xác giá trị hợp lý thì
sẽ tồn tại cơ hội kinh doanh chênh lệch giá, và những nhà đầu tư hợp lý khi tận
dụng những cơ hội này (mua tài sản bị định giá thấp, bán tài sản bị định giá quá
cao), sẽ góp phần điều chỉnh thị trường về trạng thái hợp lý hay cân bằng. Cơ chế
điều chỉnh kinh doanh chênh lệch giá giúp tạo ra thị trường hợp lý trở thành nền
tảng cho rất nhiều lý thuyết định giá: từ đường cong thị trường hiệu quả, CAPM cho
đến Black Scholes, đến các lý thuyết tài chính quốc tế như PPP, backwardation,
Tuy nhiên, lý thuyết Tài chính hành vi chỉ ra rằng có những trường hợp những nhà
đầu tư “hợp lý’ không thể chiến thắng những nhà đầu tư “bất hợp lý” và khi đó thị
trường sẽ không hiệu quả, hay “sai” (tức là định giá quá cao hoặc quá thấp giá cổ
phiếu hay các loại sản phẩm tài chính khác).




2
Các lý thuyết Tài chính hành vi chủ yếu được đề cập nhiều trong thị trường
chứng khoán, được dùng để giải thích hiện tượng bong bóng tài chính hay tài sản
(chủ yếu là bất động sản) trong khí đó thị trường ngoại hối là một thị trường nhạy
cảm với yếu tố tâm lý lại ít được đề cập. Đặc biệt, thị trường ngoại hối Việt Nam-
một thị trường chịu rất nhiều ảnh hưởng từ yếu tố tâm lý nhưng hiện vẫn chưa có
những tài liệu nghiên cứu, đánh gái một cách tổng thể về vấn đề Tài chính hành vi
trong kinh doanh ngoại hối. Xuất phát từ thực tiễn đó, tác giả đã lựa chọn vấn đề
“Nghiên cứu ứng dụng lý thuyết Tài chính hành vi (Behavioral finance) trong kinh
doanh trên thị trường ngoại hối”.
2. Tình hình nghiên cứu:
Trên thế giới, có thể kể đến một số tác phẩm nghiên cứu về Tài chính hành vi
trên thị trường ngoại hối và thị trường tài chính nói chung như:
- A behavioral finance model of the exchange rate with many forcasting rules-
Paul De Grauwe, Pablo Rovira Kaltwasser, 2006.
- Behavioral finance and wealth management- Michael M.Pompian, 2006.
- Behavioral Finance- Jay R. Ritter, The Pacific-Basin Finance Journal, 2003.
Tại Việt Nam, theo tìm hiểu của tác giả vẫn chưa có những nghiên cứu cụ thể
về Tài chính hành vi trong kinh doanh ngoại hối. Tuy nhiên có một số nghiên cứu
cung cấp những kiến thức nền tảng về Lý thuyết Tài chính hành vi như:
- Ứng dụng Tài chính hành vi vào nghiên cứu thực tiễn- Trần Ngọc Thơ và Hồ
Quốc Tuấn, Tạp chí kinh tế phát triển tháng 7 năm 2007.
- Tài chính hành vi và những bất thường của thị trường chứng khoán Việt
Nam- Thạc sỹ Lê Đạt Chí, Tạp chí kinh tế phát triển tháng 7 năm 2007.




3
Các nghiên cứu này đều chủ yếu đề cập đến phân tích Tài chính hành vi trên
thị trường chứng khoán.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu:
Nghiên cứu mang đến những lý luận về Tài chính hành vi nhằm ứng dụng vào
phân tích diến biến hành động của nhà kinh doanh trên thị trường ngoại hối nói
chung và trên thị trường ngoại hối Việt Nam nói riêng. Để đạt được mục tiêu nghiên
cứu, đề tài sẽ đi sâu vào những nhiệm vụ cơ bản sau:
· Hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động kinh doanh ngoại hối
và Tài chính hành vi.
· Phân tích ứng dụng của Tài chính hành vi trong kinh doanh ngoại hối trên
thị trường quốc tế. Xác định mức độ ảnh hưởng của yếu tố tâm lý đến sự
biến động của tỷ giá.
· Tìm hiểu ứng dụng của Tài chính hành vi trên thị trường ngoại hối Việt
nam- Vinaforex.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài là: ứng dụng các lý thuyết tài
chính hành vi trong kinh doanh trên thị trường ngoại hối quốc tế và một vài đánh
giá đối với thị trường ngoại hối Việt Nam.
5. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu, đề tài cso sử dụng kết hợp nhiều phương pháp
nghiên cứu như sau:
- Phương pháp tổng hợp, thống kê
- Phương pháp tiếp cận hệ thống, phương pháp định tính.




4
- Số liệu phân tích trong đề tài là số liệu về tỷ giá hối đoái chính thức công bố của
thị trường ngoại hối quốc tế lấy từ các phần mềm dữ liệu trực tuyến như Historical
Exchange rate, Forex.com. Tỷ giá sử dụng là midpoint- trung bình của tỷ giá bid-ask
lấy giá trị theo ngày.
6. Ý nghĩa của đề tài:
Đề tài nghiên cứu góp phần hệ thống hóa các học thuyết về Tài chính hành vi
đồng thời đưa ra các chỉ số nhằm nhận biết tác động của yếu tố tâm lý trong kinh
doanh ngoại hối. Từ đó, đề tài cũng chỉ ra mức độ ứng dụng tại thị trường Việt
Nam. Những lý thuyết cơ bản về Tài chính hành vi cũng là tiền đề quan trọng cho
các nghiên cứu sâu hơn không chỉ trên thị trường ngoại hối mà trên cả thị trường
chứng khoán, thị trường bất động sản Những lý thuyết này cũng có thể ứng dụng
nhằm giải thích các hiện tượng bong bóng đầu cơ, khủng hoảng tài chính
7. Kết cấu đề tài:
Đề tài ngoài phần mở đầu và kết luận thì bao gồm 3 chương giải quyết phần
nội dung sau:
Chương 1: Những vấn đề cơ bản về kinh doanh ngoại hối và Tài chính hành vi
(Behavioral fianance).
Chương 2: Phân tích ứng dụng lý thuyết Tài chính hành vi trong kinh doanh
ngoại hối trên thị trường quốc tế.
Chương 3: Đánh giá một số biểu hiện của Tài chính hành vi trên thị trường
ngoại hối Việt Nam.