Tiến Sĩ Nghiên cứu tổng thể xuất khẩu dịch vụ của các ngân hàng thương mại Việt Nam

Luận án tiến sĩ
Đề tài: Nghiên cứu tổng thể xuất khẩu dịch vụ của các ngân hàng thương mại Việt Nam

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
THUẬT NGỮ VIẾT TẲT vi
DANH MỤC BÀNG, BIẺU, ĐÒ THỊ vui
MOĐÀU+` 1
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VÈ XUẤT KHẢU DỊCH vụ CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯỠNG MẠI 9
11 Tầm quan trọng dong xuất kltấu dịch vụ của Ngân hàng tliuoiằg
mại 9
ịỉi. Khái niệm và phân ioải dịch vụ của Ngân hàng thương mại 9
ị1.2`. Vai trò xuât khẩu dịch vụ của Ngấn hàng thương mại đối vởi nen
kinh tế quốc đẵn 12
ỉ. 13 Vai trồ xuất khẩu dĩch vụ đỡi với Ngấn hàng thương mại 14
12 Các phu<mg thức xuất kliâu dịch vụ và cam kẻt của Việt Nam về mờ
cửa thị truòng dịch vụ cùa Ngân hàng thương mại khi gia nhập Tồ chức Thương mại Thế giói 16
12 ỉ. Các phương thức xuất khẩu ạich(' vụ của Ngân hàng thương mailộ
12.2 Cam hết của Việt Nam vế mở cửa thị trường dịch vụ của Ngân
hàng thương mại khi gia nhập Tổ chức thương mại thế giời 23
13 Nhân tố anli( liưỡng đến xuất klaảu^` dịch vụ của Ngân hàng thương
mại 26
13 ỉ. Nhân tố thuộc ve Ngân hàng thương max 26
13.2 Nhân tố thuộc ve cơ chế, chũih+` sách của Việt Nam 27
13.3 Nhân tố thuộc ve thị trường nước nhập khẩu dịch vụ 28
14 Kinh ngliiệm xuất kliẩu dịch vụ của một số Ngân hàng tliương mại
nước ngoài 30
Ị4.Ì. Kinh nghiệm của Citigroup 30
14.2 Kinh nghiệm cuở HSBC Holdings 32
ị4.3`. Kinh nghiệm của Deutsche Bank. 34
14.4 Kinh nghiệm của ANZ 35
14.5 Bải học rút ra cho cấc ngân hàng thương mại ViẹtNẫm 36
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG XUẤT KHẲU DỊCH vụ CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 40
21 Phân tích tông quan time trạng xuất khâu dịch vụ của các Ngân
hàng tliương mại Việt Nam 40
21 L Khái quatvê' hệ thông Ngân hàng thương mại Việt Nam 40
21.2 Tiịừc trạng dịch vụ của các Ngẫn hàng thương mại Việt Nam 43
21.3 Tiịừc trạng xuầt khẳu dịch vụ của các Ngấn hàng thương mại Vứt
Nam 52
22 Phân tích time trạng pliương time xuất khâu dịch vụ của các Ngân
hàng tliương mại Việt Nam 56
22.1 Tiịừc trạng xuất khẩu dịch vụ theo từng phương thức của các
Ngân hảng thương mại Việt Nam 56
22.2 Tiịừc trạng xuất khẩu dịch vụ của một số Ngân hảng thương mại
Việt Nam <51
23 Phân tích thực trạng năng lực canlị tranh trong xuất khâu dịch vụ
của các Ngân hàng thttơng mại Việt Nam 75
23.1 Năng ịửc cạnh tranh chung của các doanh nghiệp Việt Nam 75
23.2 Tiịừc trạng năng ịửc cạnh tranh trong xuầt khau dịch vụ của các
Ngân hảng thương mại Việt Nam 78
24 Kết luận về thục trạng xuất kliẩu dịch vụ của các ngân hàng thucmg
mại Việt Nam $2
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIẺN XUẤT KHẢU DỊCH VỤ CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VrỆT NAM
85
31 Quan điểm và phương liướng phát triển xuất kliẩu dịch vụ của các
Ngân hàng thương mại Việt Nam 85
31.1 Quan điềm phát triển xuất khau dịch vụ của cắc Ngân hàng
thương mại Việt Nam 85
31.2 Phương hưởng phát triển xuất khẩu dịch vụ của các ngàn hàng
thương mại Việt Nam đến năm 2020 88
52 Giải pháp phát triển xuất kliẩu dịch vụ của các Ngân hằng tliương
mại Việt Nam 92
32.1 Phát triển cơ sở hạ tầng cho xuất khẩu dịch vụ của các Ngân
hàng thương mại Việt Nam 92
32.2 Nấng cao chât lượng dịch vụ xuât khẩu theo chuẩn Qxioc tê 94
32.3 Nấng cao năng lực cạnh tranh trong xuất khấu dịch vụ của các
Ngân hàng thương mại Việt Nam 95
32.4 Đa dạng hoả các dịch vụ và phương thức xuất khấu của các Ngân
hàng thương mại Việt Nam 99
32.5 Tăng cường các hoạt động xúc tiên xuất khấu dịch vụ của các
Ngân hàng thương mại Việt Nam 101
32.6 Tăng cường liên kêt hợp tác trong xuất khẩu dịch vụ của các
Ngân hàng thương mại Việt Nam 101
32.7 Xắy dựng và phát triền thương hiệu của các Ngàn hàng thương
mại Việt Nam 102
32.8 Cơ cầu ỊỞI tổ chức Cìĩa các Ngân hàng thương mại Nhà nước đáp
ứng nhu cầu phát triển trong điểu hiện hội nhập Quốc tế 105
32.9 Tăng cường năng lực tài chuih+` và quản tn điêu hành cho hệ thông
các Ngân hàng thương mại cổ phần 10Ố
53 Kiên nghị với Nhà nước 107
33.1 Tăng cường hành lang pháp ỉy cho hoạt động xuất khẩu dịch vụ
của các ngàn hàng thương mại Việt Nam 107
33.2 Sử dimg công cụ khuyến khich tăng trường xuất khẩu dịch vụ 108
33.3 Nâng cao năng lực quản ỉy của Niĩa nước 108
33.4 Tăng cường năng lực giám sát của Ngân hảng Nhà nước Viễt
Nam 109
33.5 Công tác hạch toàn, thông kê dịch vụ theo chuẩn mực qtíốc iẹ110^'
KÉT LUẬN 111
TÀI LEỆU THAM KHÀO 114
DANH MỤC PHỤ LỤC 118
MOĐÀU+`
1. Sự cẩn thiết của đề tài
Một ường những hạn chế, théch thức trong phát triền kinh tế, phát tnền thương mai quốc tế và xuắt khầu dịch vu của Việt Nam thời gian qua là cơ cấu kinh tế, cơ cấu xuất khẩu nói chung, cơ cắu sàn phẩm dịch vụ xuất khẩu nói riêng châm chuyền dịch theo hưởng hiện đại. Cơ cắu kinh tể chậm chuyền dịch theo hưởng kinh tế thị trường hiên đại trong 15 năm qua (1995-2010) ường cơ cấu GDP, tỷ trọng cùa khu vưc dich vụ không tăng lên mà lại có xu hưởng giàm tử 44% năm 1995 xuồng 38,1% năm 2000 và chỉ dao động ờ mức 38°/o-39% trong 4 năm sau khi gia nhâp WTO (2007-2010), trong đó, tỷ lệ đóng góp cùa cảc tổ chức tài chính vào GDP chỉ dao động ờ mức l,8%-2,0% trong suồt thời kỹ 1995-2010 Trong cơ cấu xuất khẩu, tỷ trong cùa dich vụ trong giá ừi xuất khẩu đã cỏ hưởng giàm tử 14,56% năm 1990 xuống 9,17% năm 2009 và chỉ chiếm 8,97% năm 2010, trái VỚI xu thể phát tnền chung của Thế giới (cơ cấu xuất khằu cùa Thế giới trong củng khoảng thời gian đó, tỷ trọng cùa dịch vu đã tăng tử 18,53% lên 21%). Trong cơ cấu sản phẳm dịch vụ xuất khầu, tỷ trong của nhóm sản phầm cỏ giá tri gia tăng cao (như Tài chinh ngân hàng, Bảo hiềm, Bưu chính viln thông .) chỉ dao động ờ mửc 5%, riêng dich vụ tải chính ngân hãng chỉ chiếm 3% Điềm đáng chú ỷ lả trong phucnig+ thức xuất khẩu dịch vu, phương thức hiện diện thương mai và di chuyền thể nhân chỉ chiếm khoảng 5°/o, điều đó đổng nghĩa VỚI việc chủng ta chưa tân dụng tốt các cơ hội tiếp cân thị trường thể giới từ hội nhập WTO, hội nhập các FTA mở ra để phát triền kinh doanh dịch vụ ngoài biên giới quốc gia Trong khi đó, uên+` thị trường dịch vụ ngân hàng trong nưỡc, thị phấn của các NHTM Nhà nước liên tục giảm xuống (uên+` thị trường tiền gửi giảm tử 77% năm 2000 xuống 59,3% năm 2007, còn khoảng 55°/o năm 2010. Trên thi trường cho vay trong thời gian tương ứng giàm từ 78,7% xuống 60,1% vã 55%).
Theo để ãn phát triển xuất khẩu giai đoạn 2006-2010, Chính phủ đẫ đãt ra mục tiêu đạt tồc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu dịch vụ cà nưởc bình quân lo,3°/ónấm Đồng thời, Chinh phù cũng phê duyệt để an phét triền ngành Ngân hàng VietNâm đến năm 2010 vã đinh hưởng đến nầm 2020 VỚI 11 nhóm giải pháp
lãn cần phải tồ chức thưc hiện Trong đỏ cỏ giài pháp là “đẩy nhanh quá trinh hội nhập quốc tế trong lĩnh vực Ngân hang”`.
Theo cam kết chung của Việt Nam khi gia nhập WTO đối VỚI các ngành dịch vụ về cơ bàn như Hiệp định thương mại song phương VỚI Hoa Kỳ (BTA) Trước hểt, Công ty nước ngoải không được hiên diện tại Việt Nam dưới hình thức Chi nhánh, trữ phi điều đó đươc ta cho phép trong từng ngành cu thể Ngoài ra, Công ty nước ngoài tuy đươc phép đưa cán bộ quản lý vào lãm việc tại Việt Nam nhưng it nhất 20% cán bộ quản lý cùa Công ty phài là người Việt Nam Cuồi cùng, ta cho phép tồ chửc và cá nhằn nưỡc ngoài đucrc+ mua cẳ phần trong cảc doanh nghiệp Việt Nam nhưng tỷ lê phài phủ hcrp VỚI mửc mở cửa thi trường ngành đó. Riêng Ngân hàng ta chỉ cho phép Ngân hàng nước ngoải mua tối đa 30% cồ phần. Cam kết cụ thề đối VỚI dich vu Ngân hàng: Việt Nam đồng ý cho Hoa Kỳ thành lập Ngân hàng con 100% vốn nưỡc ngoài không muộn hơn ngày 0104/2007/. Ngoài ra, Ngân hãng nước ngoài được thành lâp Chi nhánh tai Việt Nam nhưng Chi nhánh đó sẽ không được phép mở Chi nhánh phụ và van phải chịu han chế về huy động tiền gừi bằng đồng Việt Nam từ thề nhân Việt Nam trong vòng 5 năm kề từ khi ta gia nhập WTO Ta vẫn giữ được han chế về mua cồ phần trong các Ngân hàng Viêt Nam. Đây là hạn chế đậc biệt cỏ ỷ nghĩa đéi VO1+~ ngành Ngân hàng.
Như vậy, khu vực Ngằn hàng sẽ gần như mở hoàn toàn trong nhận tiền gửi và cảc khoản phải trả khác từ công chủng, cho vay dưới tất cả các hinh thửc, bao gồm tin dụng tiêu dũng, tín dung cầm cố thể chấp, bao thanh toán và tài uọ+` giao dịch thương mai . vv. Vi vây, chúng ta phài sin sàng các nguồn lực đề cỏ thề cạnh tranh VỚI các Ngân hàng nước ngoài, đồng thời tim hướng đi phủ họp cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam ường đó, đinh hướng xuất khẩu dịch vụ của các Ngân hàng thương mai Việt Nam là một hưởng đi cần phài tính đển.
Trong bồi cành đó vả đề vươt qua những khó khăn thách thức nêu trên, viêc nghiên cứu để tim ra các giải pháp nhằm đầy mạnh xuất khầu dịch vụ cùa các ngân hàng thương mại Việt Nam, góp phần gia tăng xuất khẳu dịch vụ, chuyền dịch cơ cấu và nâng cao chất lương, hiêu quả xuất khẳu dịch vụ là rắt quan trọng. Vi vậy, việc nghiên cửu tồng thề xuắt khầu dịch vụ của các Ngân hàng thương mại Viêt Nam là rất cần tliiểt.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
21 Mục tihi nghiên cmi của hiện án
Muc tiêu tồng quát: Nghiên cửu, đề xuất định hướng vã giải pháp phát tnền xuatkhảu(' dịch vụ của các NHTM Việt Nam đển năm 2020
Muc tiêu cu thể:
- Phân tích vã hê tliồng hoá những vấn đề lý luận cơ bản có liền quan đển xuắt khẩu dịch vụ của các NHTM.
- Phản tich, đánh giả thực ụằng xuất khẩu dich vu của các NHTM Việt Nam sau khi thực thi cảc cam kểt thương mai dịch vụ trong WTO.
- Đe xuắt phương hướng vã môt số giài pháp phát triền xuắt khẩu dịch vụ của các NHTM Việt Nam đến năm 2020.
22 Nltiệtn vtí nghiên cím cùa luận ản
Nhiệm vụ nghiên cữu của luân án lã đi tìm câu trả lời cho cảc câu hỏi nghiên cứu sau:
- Thứ nhắt Sự cần thiểt phài nghiên cữu và phát triền xuất khằu dịch vụ cùa các NHTM Việt Nam?
- Thử hai Tấm quan trọng trong xuất khẳu dich vụ của cảc NHTM?
- Thử ba: Cảc nhản té ảnh hường đển xuất khẩu dịch vụ của các NHTM?
- Thử tư: Thực trang xuatkhấu dich vụ của cảc NHTM Việt Nam?
- Thử năm: Điểu gi càn trờ xuất khẩu dịch vụ của các NHTM Việt Nam?
- Thử sáu Giải pháp não để phattnến xuatkhấu dịch vu của các NHTM Việt
Nam
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cửu
Đồi tucrng+ nghiên cửu: Những van đề lý luân và thưc tiễn vể xuất khẳu dich vụ của cảc NHTM Việt nam trong bối cảnh hôi nhập kinh tế quồc tế.
Phạm VI nghiên cửu:
- Pham VI không gian: Nghiên cứu chung ở tằm vi mô vã nghiên cữu cụ thể xuắt khẳu dich vu của môt số NHTM Việt Nam bao gồm: Ngân hàng TMCP ngoai
thucrng+ Việt Nam, Ngân háng đẩu tư vá phát tnển việt Nam, Ngân háng TMCP sái gòn thương tín
- Phạm VI về thời gian: Nghiên cứu thực trang từ năm 2005 đển năm 2010, để xuất kiền nghi đển năm 2020.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quả trinh nghiên cửu tác giả sử dụng các biên pháp biện chửng logic^ trong khái quát tồng quan vá phân tích vấn để đồng thời sử dụng phương pháp phân tích thống kê, phân tích tổng họp, lỷ thuyết hệ thống vv đề phân tích vá luận giải thực tiln. Đề tái cũng vận dụng kết quà nghiên cứu của các công trinh khoa học có liên quan để làm sâu sắc thêm các luận điểm của để tái.
- Phương pháp thống kê: Đề tái sử dụng các số liệu thống kè thích hợp để phục vu cho việc phân tich các hoat động xuất khẫu djch vụ cùa một số NHTM Vlệt Nam vá hiệu quà cùa nó mang lại trong từng giai đoạn
- Phương pháp phân tích, tồng họp: Trên cơ sờ đánh giá thực trang xuất khâu dịch vụ của các NHTM Việt Nam, đề tái sẽ đưa ra những đánh giá chung có tinh khái quát về toán bô hoạt động xuất khẩu dịch vu cùa các NHTM việt Nam.
Phương pháp luân nghiên cứu cùa đề tái lè duy vật biện chứng và duy vât lịch sử. Các phương pháp cu thể bao gồm Phương pháp chuyên gia, đối chiểu, so sánh, phucrng+ pháp điều tra,
- Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiển của các chuyên gia lý luận và chuyên gia thực nghiệm trong ngành đề có cái nhin tổng quát khi phân tích, đánh giá hoat động xuất khẩu dich vụ của các NHTM V lệt Nam.
- Phương pháp đối chiểu, so sánh Xuất khẩu dich vu của các NHTM Viêt Nam đucrc+ so sánh VỚI một số Ngân háng lớn trên Thể giới vể khả năng áp dung để đạt đucrc+ kết quả tối ưu
- Phucrng+ pháp điểu tra: Để tài áp dung các phương pháp quan sát, điểu tra các chuyên gia ường vá ngoài nước, các Doanh nhân trong lĩnh vực tài chinh, ngân háng đề thu thập thông tin, số liệu đề phục vu cho để tài
5. Tông quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước
Hiện nay, đã có môt số nghiên cứu liên quan đến vắn đề xuất khằu dich vụ trong nước cũng như nước ngoải. Qua qué trinh nghiên cửu và tim hiều, tôi có một số nhận xét, đảnh giá về cảc nghiên cứu nảy như sau:
- Cảc tài liệu về dịch vụ và xuất khằu dịch vụ của WTO và các tồ chức khác, (Danh mục các tài liệu chi tiểt ường Tãi liêu tham khảo) về các tài liêu này, nôi dung nghiên cửu chủ yểu tập trung vào lý luân vể dịch vụ, vai trò cùa dich vụ trong nển kinh tế của một quốc gia. Các nghiên cửu mời chỉ tập trung vào tảc động cùa hội nhập kinh tế quốc tể mờ cửa thi trường dich vụ đến năng lực cạnh tranh của cảc phân ngành dịch vụ trong môt quốc gia. Chưa để câp đến nội dung xuắt khẳu dịch vụ đãc biêt là xuất khẩu dịch vu Ngân hàng, chiến lược xuất khầu dịch vụ Ngằn hàng, phân tich các cơ sờ lý luận cho một quốc gia xuất khẳu dịch vụ Ngân hàng, đảnh giả thị trường cũng như những đinh hướng vã giải phép chung đề phát tnền xuất khẩu dịch vụ Ngân hãng của một quốc gia
- Đe ãn Quốc gia về "Nằng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá vã dich vụ VietNậm lĩnh vực dịch vụ", đề tài cấp Bô của uy+? ban Quốc gia về hợp tác kinh tế quốc tế, Bộ thương mai, "Nâng cao năng lực canh tranh quốc gia" của Viện nghiên cứu quản lý kinh tể Trung ương và Chương trinh phát tnền Liên hợp quốc, Dự ãn Vie 01025/. 2003: Đề an vã Dự án mới chỉ tâp trung vào đánh giá năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp kinh doanh dich vụ của Việt Nam, so sánh VỚI các doanh nghiêp kinh doanh cùng ngành của các nước trong khu vực vã thế giới. Tử đó phằn tich điềm mạnh, điềm yều, ca hôi, thách thức và để ra các giải pháp cu thể đề nâng cao năng lực canh uằnh của cảc doanh nghiệp kinh doanh dịch vu của Viêt Nam
- Chiến lược thúc đẩy xuất khẩu đến năm 2010 của Bộ Thucmg+ mai (nay là Bộ Công Thương) Trong Chiến lược này, nội dung và cảc giải pháp mới chủ yếu đề cập đến thúc đầy xuất khằu hãng hoá, đặc biêt là một sồ mặt hàng mà Việt Nam có lợi chế cạnh tranh. Còn về các lĩnh vực dich vụ Ngân hàng, chiển lược cũng đã có để cập đến, tuy nhiên chủ yểu mời chỉ giới thiêu qua lĩnh vực dich vu Ngân hàng, chưa cỏ đánh giá, đinh hướng và giải phép cu thề cho viêc xuất khẩu dịch vụ Ngân hàng