Thạc Sĩ Nghiên cứu tác động của việc thực hiện chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng đến đời sống và việ

Luận văn thạc sĩ
Đề tài: Nghiên cứu tác động của việc thực hiện chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng đến đời sống và việc làm của người dân khi bị nhà nước thu hồi đất của một số dự án trên địa bàn huyện Mê Linh, tỉnh Vĩnh Phúc

MỤC LỤC
TRANG
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
KÝ HIỆU CÁC CHỮVIẾT TẮT iii
DANH MỤC CÁC BẢNG iv
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ vi
DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH vii
1. MỞ ĐẦU 1
1.1. Tính cấp thiết của đềtài 2
1.2. Mục đích của đềtài 2
1.3. Yêu cầu của đềtài 2
2. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀNGHIÊN CỨU 4
2.1. Khái quát vềbồi thường, hỗtrợ, tái định cư4
2.1.1. Bồi thường 4
2.1.2. Hỗtrợ4
2.1.3. Tái định cư4
2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường giải phóng
mặt bằng
5
2.2.1. Một sốyếu tốcơbản trong quản lý nhà nước về đất đai 5
2.2.2. Yếu tốgiá đất và định giá đất 7
2.2.3. Thịtrường bất động sản 9
2.3. Chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng của một số
nước và các tổchức ngân hàng quốc tế
9
2.3.1. Trung Quốc 9
2.3.2. Đài Loan 12
2.3.3. Australia 15
2.3.4. Chính sách bồi thường và TĐC của các tổchức ngân hàng
quốc tế
16
2.3.5. Nhận xét, đánh giá 19
2.4. Chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng của Việt Nam 21
2.4.1. Trước khi có Luật Đất đai năm 1993 21
2.4.2. Thời kỳ1993 đến 2003 24
2.4.3. Từkhi có Luật Đất đai năm 2003 29
2.4.4. Nhận xét, đánh giá 32
2.5. Thực trạng bồi thường giải phóng mặt bằng tại Việt Nam 32
2.5.1. Tình hình chung 32
2.5.2. Thực trạng bồi thường giải phóng mặt bằng ởmột số địa
phương
35
2.6. Nghiên cứu trong nước vềbồi thường giải phóng mặt bằng 39
2.6.1. Việc áp dụng, thực hiện chính sách bồi thường giải phóng mặt
bằng
39
2.6.2. Giá đất áp dụng trong bồi thường giải phóng mặt bằng 41
2.6.3. Vềtình hình đời sống việc làm của các hộdân có đất bịthu hồi 42
3. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 44
3.1. Địa bàn nghiên cứu 44
3.2. Đối tượng nghiên cứu 44
3.3. Phương pháp nghiên cứu 44
4. KẾT QUẢNGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 46
4.1. Khái quát về điều kiện tựnhiên, kinh tế- xã hội 46
4.1.1. Điều kiện tựnhiên, tài nguyên và cảnh quan môi trường 46
4.1.2. Điều kiện kinh tế- xã hội 47
4.1.3. Nhận xét chung 51
4.2. Hiện trạng và chuyển dịch cơcấu sửdụng đất 52
4.2.1. Hiện trạng sửdụng đất 52
4.2.2. Chuyển dịch cơcấu sửdụng đất 54
4.3. Tình hình chung vềcông tác bồi thường giải phóng mặt bằng
khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Mê Linh
56
4.4. Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường giải phóng mặt
bằng khi Nhà nước thu hồi đất tại một sốdựán trên địa bàn
huyện Mê Linh
57
4.4.1. Khái quát vềcác dựán nghiên cứu và các hộ điều tra, phỏng
vấn
57
4.4.2. Công tác bồi thường hỗtrợkhi Nhà nước thu hồi đất tại các
dựán nghiên cứu
59
4.5. Tác động của việc thực hiện chính sách bồi thường giải phóng
mặt bằng đến đời sống và việc làm của các hộdân bịthu hồi đất
75
4.5.1. Kết quả điều tra, phỏng vấn các hộdân vềtình hình thu hồi
đất, bồi thường và hỗtrợ
75
4.5.2. Tác động đến một sốchỉtiêu cơbản 78
4.5.6. Đềxuất một sốgiải pháp 99
5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 101
5.1. Kết luận 101
5.2. Kiến nghị103
TÀI LIỆU THAM KHẢO 104
PHỤLỤC 107

1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀTÀI
Trong lịch sửphát triển của mọi quốc gia, mọi giai đoạn việc GPMB đểxây dựng công trình là điều không thể
tránh khỏi. Nhịp độphát triển càng lớn thì nhu cầu GPMB càng cao và trởthành thách thức ngày càng nghiêm trọng đối
với sựthành công không chỉtrong lĩnh vực kinh tếmà cảtrong các lĩnh vực xã hội, chính trịtrên phạm vi quốc gia. Có
thểkhẳng định rằng, công tác bồi thường GPMB là một trong những điều kiện tiên quyết của phát triển, nếu không xử
lý tốt thì sẽtrởthành lực cản đầu tiên mà các nhà phát triển phải vượt qua.
Việt Nam chúng ta đang trong quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo đường lối do Đảng
đềra. Khi mà các ngành công nghiệp, xây dựng, du lịch, dịch vụ . tăng dần tỷtrọng trong tổng sản phẩm thu nhập quốc
dân, thì việc chuyển mục đích sửdụng từ đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp sang đất phi nông nghiệp, hay nói cách khác
việc thu hồi đất đểthực hiện các dựán đầu tưlà điều tất yếu và diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Trong bức tranh chung, khi
chuyển dịch cơcấu kinh tế, thực hiện công nghiệp hóa, đô thịhóa, chúng ta có thểthấy rõ các điểm sáng đó là các khu
công nghiệp, cụm công nghiệp, các khu đô thịmới, các công trình hạtầng kỹthuật, hạtầng xã hội . mọc lên khang trang
hơn, đem lại hiệu quảkinh tế- xã hội hơn so với trước đây. Tuy nhiên, vẫn còn mặt trái tiềm ẩn những thách thức lớn, đó
chính là đời sống, lao động và việc làm của những người dân sau khi không còn đất hoặc thiếu đất sản xuất.
Thực tếhiện nay cho thấy, công tác GPMB khi Nhà nước thu hồi đất là vấn đềhết sức nhạy cảm và phức tạp, tác
động tới mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội. Giải quyết không tốt, không thỏa đáng quyền lợi của người có đất bịthu
9
hồi và những người BAH khi thu hồi đất dễdẫn đến bùng phát khiếu kiện, đặc biệt là những khiếu kiện tập thể đông
người làm cho tình hình trởnên phức tạp, từ đó gây nên sựmất ổn định vềkinh tế, xã hội và chính trịnói chung.
Thời gian qua, chính sách, pháp luật về đất đai nói chung, chính sách, pháp luật vềbồi thường GPMB khi Nhà nước
thu hồi đất nói riêng đã không ngừng hoàn thiện và đổi mới nhằm giải quyết các vướng mắc trong công tác bồi thường
GPMB. Tuy nhiên, hiện nay bồi thường GPMB vẫn là vấn đềnan giải; đời sống, việc làm của người dân có đất bịthu hồi
vẫn đang là nỗi bức xúc trong xã hội. Nhằm kịp thời có những giải pháp tích cực trong công tác bồi thường GPMB khi
Nhà nước thu hồi đất, góp phần giải quyết các vấn đềxã hội bức xúc hiện nay, chúng tôi chọn đềtài:
"Nghiên cứu tác động của việc thực hiện chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng đến đời sống và việc làm
của người dân khi bịNhà nước thu hồi đất trong một sốdựán thuộc địa bàn huyện Mê Linh, tỉnh Vĩnh Phúc".
1.2. MỤC ĐÍCH
Thông qua việc nghiên cứu đểnắm được tác động của việc thực hiện bồi thường GPMB khi Nhà nước thu hồi đất
đến đời sống và việc làm của người dân có đất bịthu hồi; từ đó đưa ra các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện việc thực
hiện chính sách bồi thường GPMB và nâng cao đời sống của người dân có đất bịthu hồi đất cảtrong hiện tại và tương lai.
1.3. YÊU CẦU
- Phải nắm vững chính sách, pháp luật đất đai; chính sách, pháp luật vềbồi thường GPMB và các văn bản có liên
quan.
- Các sốliệu điều tra phải đầy đủ, chính xác, trung thực và khách quan.
10
- Phải biết phân tích, đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường GPMB khi Nhà nước thu hồi đất trong một sốdự
án trên địa bàn nghiên cứu và phân tích, đánh giá tình hình đời sống việc làm của người dân trước và sau khi bịNhà nước
thu hồi đất.
- Phải đưa ra được các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện việc thực hiện chính sách bồi thường GPMB và nâng cao
đời sống của người dân có đất bịthu hồi đất cảtrong hiện tại và tương lai.


2. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀNGHIÊN CỨU
2.1. KHÁI QUÁT VỀBỒI THƯỜNG, HỖTRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ
2.1.1. Bồi thường
Bồi thường là đền bù những tổn hại đã gây ra. Đền bù là trảlại tương xứng với giá trịhoặc công lao [28]. Nhưvậy,
bồi thường là trảlại tương xứng với giá trịhoặc công lao cho một chủthểnào đó bịthiệt hại vì hành vi của chủthểkhác.
12
Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trảlại giá trịquyền sửdụng đất đối với diện tích đất bịthu hồi
cho người bịthu hồi đất [19].
2.1.2. Hỗtrợ
Hỗtrợlà giúp đỡnhau, giúp thêm vào [28].
Hỗtrợkhi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước giúp đỡngười bịthu hồi đất thông qua đào tạo nghềmới, bốtrí
việc làm mới, cấp kinh phí đểdi dời đến địa điểm mới [19].
2.1.3. Tái định cư
TĐC là việc di chuyển đến một nơi khác với nơi ởtrước đây đểsinh sống và làm ăn. TĐC bắt buộc đó là sựdi
chuyển không thểtránh khỏi khi Nhà nước thu hồi hoặc trưng thu đất đai đểthực hiện các dựán phát triển.
TĐC được hiểu là một quá trình từbồi thường thiệt hại về đất, tài sản; di chuyển đến nơi ởmới và các hoạt động hỗ
trợ đểxây dựng lại cuộc sống, thu nhập, cơsởvật chất, tinh thần tại đó. Nhưvậy, TĐC là hoạt động nhằm giảm nhẹcác
tác động xấu vềkinh tế- xã hội đối với một bộphận dân cư đã gánh chịu vì sựphát triển chung.
Hiện nay ởnước ta, khi Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ởthì người sửdụng đất được bốtrí TĐC bằng
một trong các hình thức sau:
- Bồi thường bằng nhà ở;
- Bồi thường bằng giao đất ởmới;
- Bồi thường bằng tiền đểngười dân tựlo chỗ ở[19].


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. BộTài nguyên và Môi trường (2005),Báo cáo vềtình hình sửdụng đất
nông nghiệp xây dựng các khu công nghiệp và đời sống việc làm của người có
đất bịthu hồi.
2. BộTài nguyên và Môi trường (2005), Báo cáo kiểm tra thi hành Luật
Đất đai.
3. BộTài nguyên và Môi trường (2005), Báo cáo đềtài“Nghiên cứu
những vấn đềkinh tế đất trong thịtrường bất động sản”.
4. CARE Quốc tếtại Việt Nam - Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹthuật
Việt Nam (2005), Quản lý và sửdụng đất đai ởnông thôn Miền Bắc nước ta,
NXB Lao động - Xã hội.
5.Chính sách thu hút đầu tưvào thịtrường bất động sản Việt Nam
(2006), NXB Chính trịQuốc gia, Hà Nội.
6. Nguyễn Xuân Hiếu (2002), Đền bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất
tại một sốdựán trên địa bàn quận Cầu Giấy – thành phốHà Nội, tồn tại và giải
pháp, Luận văn văn thạc sỹnông nghiệp, Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội.
7. Hà ThịThúy Hồng (2003), Điều tra, đánh giá việc thực hiện chính
sách đền bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất tại một sốdựán trên địa bàn
quận Thanh Xuân, Luận văn văn thạc sỹnông nghiệp, Đại học Nông nghiệp I,
Hà Nội.
8. Nguyễn ThịThu Hương (2003), Tìm hiểu đánh giá thực trạng việc đền
bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất phục vụdựán xây dựng cầu Thanh Trì
trên địa bàn huyện Gia Lâm thành phốHà Nội, Luận văn văn thạc sỹnông
nghiệp, Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội.
9. Nguyễn ThịKhuy (2004), Tìm hiểu đánh giá việc thực hiện chính sách
đền bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất ởmột sốdựán trên địa bàn quận
125
Thanh Xuân - thành phốHà Nội, Luận văn văn thạc sỹnông nghiệp, Đại học
Nông nghiệp I, Hà Nội.
10. Kết quả điều tra mức sống hộgia đình năm 2002 (2004), NXB Thống
kê, Hà Nội.
11. Kết quả điều tra mức sống hộgia đình năm 2004 (2006), NXB Thống
kê, Hà Nội
12. VũThịHương Lan (2003), Tìm hiểu việc thực hiện giá bồi thường về
đất và các tài sản trên đất tại một sốdựán trên địa bàn thành phốHải Phòng,
Luận văn văn thạc sỹnông nghiệp, Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội.
13. Bạch Song Lân (2002),Nghiên cứu, đánh giá thực hiện chính sách đền
bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn đô thịthịxã Hòa Bình, tỉnh
Hòa Bình,Luận văn văn thạc sỹnông nghiệp, Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội.
14. Dương Tùng Linh - Giáo sưKhoa Địa chính - Đại học học Quốc lập
Chính trịBình Đông - Đài Loan (1999), Thảo luận về đảm bảo và hạn chế
quyền sởhữu, bồi thường khi trưng thu,(Tôn Gia Huyên dịch).
15. Luật Đất đai (1988), NXB Chính trịQuốc gia, Hà Nội.
16. Luật Đất đai (1993), NXB Chính trịQuốc gia, Hà Nội.
17. Luật sửa đổi, bổsung một số điều của Luật Đất đai (1998), NXB Bản
đồ, Hà Nội.
18. Luật sửa đổi, bổsung một số điều của Luật Đất đai (2001), NXB Bản
đồ, Hà Nội
19. Luật Đất đai (2003), NXB Bản đồ, Hà Nội.
20. Nguyễn Đức Minh (2001), “Quy hoạch đất đai và thịtrường bất động
sản”, Hội thảoMột sốvấn đềhình thành và phát triển thịtrường bất động sản
Việt Namngày 15-16/11/2001, Hà Nội.
21. Ngân hàng Phát triển Châu Á, Cẩm nang vềtái định cư(Hướng dẫn
thực hành).