Thạc Sĩ Nghiên cứu tác động của một số dịch vụ công chủ yếu trong nông thôn các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồn

Luận văn thạc sĩ năm 2010
Đề tài: Nghiên cứu tác động của một số dịch vụ công chủ yếu trong nông thôn các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng
Mô tả bị lỗi font vài chữ, tài liệu thì bình thường

MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục các chữviết tắt v
Danh mục bảng vi
Danh mục hình viii
Danh mục sơ ñồ viii
Danh mục ñồthị ix
1 MỞ ðẦU 1
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu 3
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 3
2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 4
2.1 Một sốvấn ñề lý luận về dịch vụ công nông thôn 4
2.2 Cung cấp dịch vụcông ởnông thôn Việt Nam 24
3 ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 35
3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 35
3.2 Phương pháp nghiên cứu 41
3.3 Khung phân tích 51
4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 53
4.1 Hệthống tổchức cung ứng và quản lý dịch vụ công trong nông thôn 53
4.1.1 Hệthống tổ chức cung ứng dịch vụ công 53
4.1.2 Cách thức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách cho các
dịch vụ công cho vùng ñồng bằng sông Hồng 54
4.1.3 Tổng quát vềtình hình cung ứng dịch vụ công vùng ñồng bằng
sông Hồng 58
4.2 ðánh giá tác ñộng các dịch vụ công chủy ếu tại ñịa bàn nghiên cứu 71
4.2.1 Khái quát tì nh hình cung ứng dịch vụ công tạ i ñịa bàn nghiên cứu 71
4.2.2 ðóng góp của các hộ gia ñình trong vùng ñể hưởng dịch vụ công 78
4.2.3 ðánh giá tác ñộng của các dịch vụ công chủyếu trong nông thôn 88
4.2.3 Nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng ñến cung ứng dịch vụ công 101
4.3 Một số ñề xuất về giải pháp nâng cao chất lượng cung ứng dịch
vụ công 104
4.3.1 Phân cấp ngân sách và gắn với vai trò – trách nhiệm của các cấp
hành chính. 104
4.3.2 Tăng tính hiệu lực dịch vụ công 105
4.3.3 Thực hiện những giải pháp ñồng bộ ñể ñổi mới chế ñộ học phí,
viện phí 106
5 KẾT LUẬN 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO 111
PHỤ LỤC 117

1. MỞ ðẦU
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài
Trong hơn 20 nămðổi mới, các dịch vụ công cơ bản ñã ñược cải thiện
ñáng kể, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế –xã hội nói chung và tác
ñộng tích cực ñến cải thiện ñời sống, ñảm bảo công bằng ở các vùng nông
thôn nói riêng.Trình ñộ phát triển kinh tế –xã hội và nhu cầu ñời sống ngày
càng cao, ñặc biệt là khu vực nông thôn gần ñây có những cải biến rõ rệt sau
khi có sự quan tâm của Nhà nước
1
, thì cũng ñòi hỏi các dịch vụ nàyphải dần
nâng cao chất lượng và quy mô cung cấp.
Theo quan niệm mới, các dịch vụ công không nhất thiết do nhà nước ñộc
quyền cung cấp mà nhà nước ñóng vai trò “bà ñỡ”, tạo môi trường thuận lợi
cho quá trình xã hội hóa dịch vụ công theo phương châm “nhà nước và nhân
dân cùng làm”. Tuy ñã có những chủ trương ñúng ñắn nhưng số lượng và
chất lượng dịch vụ công nông thôn vẫn còn yếu và thiếu, chỉ số hài lòng của
người dân chưa cao mà gần ñây ñang có xu hướng giảm sút [43; 44]. Các dịch
vụ công thiết yếu này nếu chưa ñáp ứng ñược nhu cầu phát triển sẽ là một
nhân tố cản trở sự phát triển chung của khu vực nông thôn và ngày càng tạo
khoảng cách lớn so với khu vực thành thị, gây nên những bất ổn về kinh tế –
chính trị –xã hội. Do vậy, một ñòi hỏi tất y ếu và cấp thiết là phải tiến hành
nghiên cứu ñể ñưa ra những giải pháp khả thi nhằm nâng cao chất lượng dịch
vụ công.
Trong vòng một thập kỷ qua, lĩnh vực dịch vụ công ở Việt Nam ñã bước
ñầu ñược các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước, kết hợp với các tổ chức,
chính quyền ñịa phương ñưa ra các thử nghiệm, ñánh giá và giải pháp. Nhìn
chung, các nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở việc khái quát hóa vai trò của dịch
vụ công [16]; cung cấp những lý luận cơ bản tạo tiền ñề cho việc cải cách
dịch vụ công ở Việt Nam [4; 22] hay tìm hiểu các mô hình cung cấp dịch vụ
công và ñề xuất phương hướng xã hội hóa dịch vụ công [33]. Gần ñây một số
nghiên cứu khảo sát lấy ý kiến ñáng giá của người dân ñối với chất lượng dịch
vụ công ñã diễn ra ở một số tỉnh/thành phố lớn [43; 44]. Bên cạnh ñó, các tổ
chức quốc tế hỗ trợ chính thức cũng ñã ñưa ra những ñánh giá và khuyến nghị
của mình trên cơsở phân tích thực trạng các dịch vụ công trọng yếu nhưcơsở
hạ tầng, y tế, văn hóa giáo dục [25]. Tuy nhiên, các nghiên cứu này vẫn chỉ
mới tập trung vào một số dịch vụ cung cấp bởi các dự án hoặc một vài ñịa
phương ñiển hình chứ chưa mang lại những ñịnh hướng và giải pháp cụ thểvề
cấu trúc và tác ñộng của các dịch vụ công ở Việt Nam, ñặc biệt là khu vực
nông thôn.
ðồng bằng sông Hồng là vùng trọng ñiểm kinh tế của cả nước. Từ ñó
hàng loạt các chính sách, thể chếkinh tế- xã hội ñược ưu ñãi, trong ñó có cả
sự cung cấp các dịch vụ công. Mặt khác, khu vực nông thôn củavùng có kinh
tế khá phát triển nên mức ñộ ñầu tư và sẵn có ñể tiếp nhận dịch vụ công khá
thuận lợi, ñiều ñó ñảm bảo ñược các mục tiêu của chính sách ñi ñúng hướng.
Thực tế có ñúng diễn ra nhưnhững gì chúng ta ñã kỳ vọng?
Nghiên cứu này nhằm trả lời các câu hỏi: Dịch vụcông ởkhu vực nông
thôn ñược cung cấp thếnào? ðối tượng hưởng lợi là ai? Tác ñộng nhưthế
nào ñến phát triển kinh tế- xã hội nông thôn? Cần phải cải tiến những gì và
bắt ñầu từ ñâu? ðây là những vấn ñềmà ñềtài “Nghiên cứu tác ñộng của
một sốdịch vụcông chủyếu trong nông thôncác tỉnh vùng ñồng bằng sông
Hồng”muốn lý giải nhằm ñưa ra những giải pháp hợp lý cho cải cách dịch vụ
công nông thôn cho vùng ñồng bằng sông Hồng nói riêng và trên cả nước nói
chung.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1 Mục tiêu chung
Trên cơsởnghiên cứu thực trạng cung ứng và ñánh giá tác ñộng của các
dịch vụcông chủyếu tại ñịa bàn nghiên cứu, từ ñó góp phần gợi ý ñưa ra một
sốgiải pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ công vùng nông thôn.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
ã Hệ thống hóa cơsở lý luận về tình hình cung ứng dịch vụ công.
ã ðánh giá tác ñộng các dịch vụcông ñến phát triển khu vực nông thôn
vùng ñồng bằng sông Hồng.
ã Góp phần ñềxuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của các
dịch vụcông trên ñịa bàn nông thôn
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1 ðối tượng nghiên cứu
- Hệ thống cung ứng và quản lý dịch vụ công.
- Các ñối tượng hưởng lợi trực tiếp từ dịch vụ công.
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu
ã Phạm vi về nội dung: Các dịch vụcông chủ y ếu trong nông thôn như
dịch vụ phát triển kinh tế(khuyến nông)và dịch vụ xã hội (y tế, giáo dục cơ
sở); nội dung ñánh giá tác ñộng các dịch vụ công ñến thu nhập của hộ nông
dân/ ñối tượng hưởng lợi.
ã Phạm vi vềthời gian: sử dụng sốliệu ñiều tra năm 2009và các số liệu
thứ cấp các năm 2002 - 2008.
ã Phạm vi không gian: Vùng nông thôn của các tỉnh thuộc vùng ñồng
bằng sông Hồng: Hà Nội, Hải Phòng và Bắc Ninh.

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
2.1 Một sốvấn ñề lý luận về dịch vụ công nông thôn
2.1.1 Khái quát về dịch vụcông

Một sốkhái niệm cơbản
Hàng hóa, hàng hóa công
Về khía cạnh kinh tế chính trị,hàng hóa ñược ñịnh nghĩa là sản phẩm của
lao ñộng thông qua trao ñổi, mua bán có thể ở dạng vật chất hay phi vật chất.
Hàng hóa có hai thuộc tính cơ bản là giá trị sử dụng (ñó là những công năng,
tiện dụng của hàng hóa nhằm thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng của con người) và
giá trị (là lao ñộng xã hội của người sản xuất kết tinh trong hàng hóa). Khi
hàng hóa ñưa ra ngoài thị trường ñể mua bán, trao ñổi thì giá trị của nó ñược
thể hiện qua giá trị trao ñổi hay giá cả của hàng hóa. Hàng hóa gồm hai loại là
hàng hóa công cộng và hàng hóa tưnhân (bảng 2.1)
Bảng 2.1: Phân biệt hàng hóa tưnhân và hàng hóa công cộng
Hàng hóa công cộng
Chỉ tiêu Hàng hóa tưnhân
Thuần túy Không thuần túy
Phạm vi
sử dụng
Việc sử dụng thuộc phạm
vi sở hữu của tưnhân
Việc sử dụng không thuộc phạm vi của tư
nhân, mọi người ñều có thể sử dụng
Các
thuộc
tính
ư Có tính loại trừ hoàn
toàn
ư Cạnh tranh hoàn toàn
ư Không có tính loại trừ
ư Không có tính cạnh
tranh trong tiêu dùng
Khi chúng thiếu ít
nhất một trong các
thuộc tính của
HHCC thuần túy
Nguồn:[42].
Có thể nói, chi phí sử dụng cận biên của hàng hóa công cộng thuần túy
bằng không. Quốc phòng là một ví dụ ñiển hình về hàng hóa công cộng, biến
ñộng dân số hàng ngày nhưng cũng không làm giảm lợi ích của những người
thụ hưởng ngay ở hiện tại. Tính không thể loại trừ ñược hiểu là không th ể

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Vũ Trọng Anh, 2008, Ước lượng suất sinh lời của giáo dục ở Việt Nam,
Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trường ðại học Kinh tế, Thành phố Hồ Chí
Minh.
2. M. Ataman Aksoy and Aylin Isik – Dikmelik, 2007, “The role of
services in rural income: the case of Vietnam”, World Bank Policy
research working paper 4180.
3. AusAID –Chính phủ Australiatài trợ, 2004, ðánh giá ñói nghèo theo
vùng, Vùng ñồng bằng sông Cửu Long, ngày truy cập 24/06/2010, từ
trang web http://namkyluctinh.org/a-ctri-kte/ngheodoicuulong.pdf.
4. ðinh Văn Ân, Hoàng Thu Hòa, 2006, ðổi mới cung ứng dịch vụ công ở
Việt Nam, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), Nhà xuất
bản Thống kê, Hà Nội.
5. Bộ Kế hoạch và ñầu tư, 2006, Tăng cường phối hợp giữa các cơquan
quản lý nhànước ñối với các ngành dịch vụ, Hà Nội, [Tài liệu chưa xuất
bản].
6. Bộ Lao ñộng Thương binh và Xã hội, 2009, ðánh giá giữa kỳ chương
trình mục tiêu quốc gia, nghèo ñói năm 2008 – 2010, Nhà xuất bản
Thanh niên, Hà Nội.
7. Bộ Y tế Việt Nam và Nhóm ñối tác y tế, 2008, Báo cáo chung Tổng quan
ngành y tế năm 2008: Tài chính y tế ở Việt Nam, ngày truy cập
28/06/2010, từ http://kcb.vn/Uploaded/ExpertDoc/JAHD2008(Vn).pdf.
8. Chính phủ Việt Nam và Ngân hàng Thế giới, 2005, Việt Nam quản lý chi
tiêu công ñể tăng trưởng và giảm nghèo, Nhà xuất bản Tài chính, Hà
Nội.
9. Frank Cowell, 1998, Mesurement of Inequanlity, London School of
Economics and Political Science, truy cập 28/05/2010, từ trang web
http://sticerd.lse.ac.uk/dps/darp/darp36.pdf.
10. ðặng ðức ðạm, 2005, Một số vấn ñề về ñổi mới quản lý dịch vụ công ở
Việt Nam, Ban nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ, Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
11. ðặng ðức ðạm và các cộng sự, 2009, Cải cách nền hành chính Việt
Nam: thực trạng và giải pháp, “Chương 4 - Cơcấu tổ chức chính phủ ñể
cung ứng dịch vụ công tốt nhất: trường hợp Việt Nam và một số kiến
nghị ñổi mới”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội.
12. Giáo trình ðịa lý kinh tế – xã hội Việt Nam, 2010, ngày truy cập
20/06/2010, từ trang web http://server1.butnghien.vn/files/30/giaotrinh
dialy-cacnguonlucPTKT.doc
13. Thanh Hà, 2008, “Cần làm rõ việc “bung” ra nhiều trường cao ñẳng, ñại
học”, Báo Tuổi trẻ, ngày truy cập 07/01/2010, từ trang web
http://tuoitre.vn/Giaoduc/293398/Can-lam-ro-viec-bung-ra-nhieu-truongCD-DH.html
14. Trần Linh Hậu, 2009, Nghiên cứu quản lý và cung ứng một sốdịch vụ
công ích phục vụsản xuất nông nghiệp trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh, Báo
cáo tốt nghiệp, Trường ðạihọc Nông nghiệp, Hà Nội.
15. Nguyễn Thị Hiên, 2007, “Cung cấp dịch vụ công ở nông thôn: thực trạng
và giải pháp thực hiện”, Tạp chí Quản lý kinh tế, số 13 (3+4/2007), trang
11- 24.
16. Nguyễn Ngọc Hiến, 2002, Vai trò của Nhà nước trong cung ứng dịch vụ
công: Nhận thức thực trạng và giải pháp, Nhà xuất bản Văn hóa – Thể
thao, Hà Nội.
17. Vũ TrọngHoài, 2007, Các phương pháp phân tích dạng hàm trong kinh
tế, Chương trìnhgiảng dạy kinh tế Fulbright, ngày truy cập 26/06/2010