Luận Văn Nghiên cứu sử dụng phương pháp grap dạy học phối hợp với các phương pháp dạy học khác nhằm nâng cao

Khóa luận tốt nghiệp năm 2012
Đề tài: Nghiên cứu sử dụng phương pháp grap dạy học phối hợp với các phương pháp dạy học khác nhằm nâng cao hiệu quả bài lên lớp chương nhóm Halogen lớp 10 ở trường trung học phổ thông


PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước, sự thách thức trước nguy
cơ tụt hậu trên chặng đường đua tranh trí tuệ tiến vào thế kỷ XXI đang đòi hỏi sự
đổi mới của giáo dục, trong đó có sự đổi mới cơ bản về phương pháp dạy và
phương pháp học. Vấn đề này không phải của riêng nước ta mà là vấn đề đang được
quan tâm ở mọi quốc gia trong chiến lược phát triển nguồn lực con người phục vụ
các mục tiêu xã hội.
Luật Giáo dục, điều 28.2 đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh (HS), phù hợp với đặc
điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng
vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú
học tập cho HS”.
Cần nhấn mạnh rằng mục tiêu cao nhất của dạy học là “Dạy tư duy”. Như
vậy việc dạy học hiện nay không chỉ giới hạn ở việc dạy kiến thức mà phải chuyển
mạnh sang dạy phương pháp học. HS có phương pháp học, phương pháp tư duy thì
khi bước vào cuộc sống, sau giai đoạn học tập tại nhà trường một cách vững vàng
hơn. Với nhiệm vụ đó đòi hỏi việc nghiên cứu lý luận dạy học đại cương và bộ môn
phải đi trước một bước để tìm tòi các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo
hướng tích cực hoá hoạt động nhận thức của HS.
Từ nhiều năm nay, cùng với việc đổi mới Giáo dục nói chung, việc đổi mới
phương pháp giảng dạy là một hoạt động được đẩy mạnh trong toàn ngành. Bàn về
PPDH lúc này không còn là câu chuyện làm hay không, mà là làm thế nào để đạt
hiệu quả cao?
Hiện nay đổi mới PPDH được triển khai theo hướng tích hợp sư phạm mà tư
tưởng cốt lõi của nó là phát triển năng lực, nghĩa là biết sử dụng các nội dung và các
kỹ năng phản ứng thích nghi trong những tình huống đa dạng có ý nghĩa. Cho nên
việc sử dụng các phương pháp tích cực vào giảng dạy hoá học ở bậc trung học phổ
thông hiện nay là rất cấp thiết. Quan trọng hơn hết là người giáo viên cần phải biết
chọn lựa, phối hợp các phương pháp dạy học tích cực, hiện đại sao cho phù hợp và
thực hiện được. Để làm được việc này đòi hỏi người giáo viên phải nghiên cứu, nắm
rõ ưu và nhược của từng phương pháp dạy học tích cực, hiện đại.
Trong vài chục năm trở lại đây, trên thế giới đã có những tác giả áp dụng tiếp
cận chuyển hoá các phương pháp khoa học, các thành tựu của kỹ thuật tiên tiến và
công nghệ mới thành PPDH đặc thù. Trong đó, tiếp cận chuyển hoá lý thuyết grap
toán học thành PPDH là một trong những hướng có triển vọng. Grap là một chuyên
ngành toán học hiện đại đã được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực khoa học như:
kinh tế học (kế hoạch hoá ), sinh học (mạng thần kinh ), tâm lí học (sơ đồ hoá
các quá trình hình thành các khái niệm - tri thức), giáo dục học (phát triển hoạt động
trong quá trình dạy học)
Ngày nay, trong thiết kế dự án phát triển kinh tế xã hội, trong xây dựng cơ
bản thì grap là một trợ thủ tuyệt vời. Phương pháp grap là phương pháp khoa học sử
dụng sơ đồ để mô tả sự vật, hoạt động, cho phép hình dung một cách trực quan các
mối liên hệ giữa các yếu tố trong cấu trúc của sự vật, cấu trúc logic của quá trình
triển khai hoạt động giúp con người quy hoạch tối ưu, điều khiển tối ưu các hoạt
động.
Trong lý luận dạy học, grap đã trở thành một cách tiếp cận mới thuộc lĩnh
vực PPDH, cho phép GV quy hoạch được quá trình dạy học tổng quát cũng như
từng bước tiến hành thiết kế tối ưu hoạt động dạy học và điều khiển hợp lý quá trình
này, đáp ứng được yêu cầu tích cực hoá hoạt động nhận thức của HS.
Xuất phát từ những tương quan trên, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Nghiên
cứu sử dụng phương pháp grap dạy học phối hợp với các phương pháp dạy học
khác nhằm nâng cao hiệu quả bài lên lớp chương nhóm Halogen lớp 10 ở
trường trung học phổ thông” làm đề tài cho khóa luận của mình.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Sử dụng phương pháp grap dạy học kết hợp với các phương pháp dạy học
khác trong giảng dạy chương nhóm Halogen lớp 10 để nâng cao hiệu quả dạy học
theo hướng phát triển năng lực tư duy và tự học cho người học.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Dạy học bằng grap kết hợp với các phương pháp dạy học khác trong xu
hướng đổi mới PPDH đối với việc giảng dạy chương nhóm Halogen cho học sinh
lớp 10 ở trường THPT.
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
1. Tìm hiểu về cơ sở lí luận có liên quan đến việc sử dụng pháp grap dạy học
kết hợp với các phương pháp dạy học khác để nâng cao hiệu quả dạy học hóa học ở
trường phổ thông.
2. Xây dựng các giáo án trong chương nhóm Halogen lớp 10 theo phương
pháp đang nghiên cứu.
3. Thực nghiệm sư phạm bằng các giáo án đã soạn (theo phương pháp đang
nghiên cứu) để xác định hiệu quả và tính khả thi của phương pháp mà mình sử
dụng.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
Từ mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu trên chúng tôi sử dụng phối hợp các
phương pháp nghiên cứu sau:
1. Nghiên cứu lý thuyết.
2. Nghiên cứu thực tiễn.
3. Trò chuyện, trao đổi, tìm hiểu .
4. Thực nghiệm sư phạm.
5. Dùng toán học thống kê để xử lí các kết quả thực nghiệm.
VI. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
1. Áp dụng có hệ thống phương pháp grap dạy học kết hợp với các phương
pháp dạy học khác vào việc giảng dạy chương nhóm Halogen lớp 10.
2. Đề xuất nguyên tắc xây dựng grap và qui trình dạy học grap dạy học kết
hợp với các phương pháp dạy học khác một cách có hiệu quả.


PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
1.1. CƠ SỞ PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA QUÁ TRÌNH DẠY HỌC
1.1.1. Bản chất quá trình học tập của học sinh [1]
- Các nhà lí luận dạy học Mac - Lênin coi quá trình học của học sinh giống
như quá trình nhận thức của nhà khoa học. Chỉ khác ở chỗ: nhà khoa học nhận thức
chân lí mới đối với loài người, còn học sinh nhận thức chân lí mới cho bản thân và
phần nào bước đầu học tập, nghiên cứu cái mới dưới sự hướng dẫn của thầy cô.
- Nhận thức là quá trình con người phản ánh thế giới vật chất. Cái đầu tiên
của quá trình nhận thức, mà nhờ nó con người có được thông tin sơ đẳng về thế giới
vật chất bên ngoài và môi trường bên trong chỉ có thể là cảm giác.
Cảm giác: là sự phản ánh các thuộc tính riêng lẻ của các sự vật và hiện
tượng của thế giới vật chất (màu sắc, âm thanh, mùi vị, .) tác động trực tiếp đến
các giác quan của chúng ta như như nhìn, nghe, ngửi, nếm, sờ mó, . hoặc sự cảm
nhận của các cơ quan phân tích trạng thái bên trong cơ thể như đói, khát, dễ chịu,
buồn nôn, . Nhiều cảm giác phong phú hình thành nên tri giác.
Tri giác: là sự phản ánh các sự vật và hiện tượng cùng toàn bộ các thuộc tính
của chúng trong lúc chúng tác động đến các giác quan của chúng ta.
Khi chúng ta nhớ lại những sự vật và hiện tượng nào đó, trong trí nhớ của
chúng ta sẽ xuất hiện những hình ảnh của sự vật và hiện tượng đã tri giác trước đây.
Những hình ảnh này được gọi là những biểu tượng.
Biểu tượng: là những hình ảnh của các sự vật và hiện tượng mà đã tri giác
trước đây, nay hiện lên trong trí nhớ của chúng ta khi nhớ lại.
Những cảm giác, tri giác, biểu tượng tạo thành giai đoạn nhận thức cảm
tính. Ở giai đoạn này, người ta không thể khám phá những mối liên hệ có tính qui
luật, tất yếu giữa các sự vật và hiện tượng.
Trong quá trình nhận thức, người ta chuyển từ những hình thức phản ánh
hiện thực bằng tư duy.
Tư duy: là quá trình phản ánh hiện thực một cách gián tiếp và khái quát.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bùi Thị Huệ (2000), Giáo trình tâm lí học, NXB Đại học quốc gia, Hà Nội.
2. Nguyễn Ngọc Quang (1989), Lí luận dạy học đại cương, tập I, Trường cán bộ
quản lí giáo dục trung ương I, Hà Nội.
3. Nguyễn Ngọc Quang (1994), Lí luận dạy học, tập I, NXB Giáo dục, Hà Nội.
4. Lê Xuân Trọng, Từ Ngọc Ánh, Lê Mậu Quyền, Phan Quang Thái (2009), Hóa
học 10 nâng cao, NXB Giáo dục Việt Nam.
5. Phạm Văn Tư, Xây dựng grap nội dung dạy học môn Hóa học ở trường trung học
phổ thông cơ sở nhằm phát triển tư duy logic và phương pháp tự học, Kĩ yếu Hội
nghị hóa học toàn quốc lần thứ IV, 20/10/2003, Hà Nội.
6. Phạm Văn Tư, Dạy học bằng grap, Báo giáo dục và thời đại số 127, 16/10/2003;
Tạp chí giáo dục, 75, 12/2003.
7. Lê Xuân Trọng, Trần Quốc Đắc, Phạm Tuấn Hùng, Đoàn Việt Nga (2011), Sách
giáo viên Hóa học 10 nâng cao, NXB Giáo dục Việt Nam.
8. Phan Thị Minh (2011), Khóa luận tốt nghiệp cử nhân sư phạm, Đạị học sư phạm
Đà Nẵng.
9. Nguyễn Cương (2001), Kĩ yếu hội thảo đổi mới phương pháp dạy học, Hải
Phòng.
10. Nguyễn Cương, Đặng Thị Oanh, Phạm Văn Tư, Some ideas of orientatring
towards development of chemistry training and education fiels of technology in Viet
Nam CAFO2002 18
th
conference of Asean federation of enginering organization –
Ha Noi – 22 – 24 November 2000.
11. Phan Văn An (2010), Giáo trình những vấn đề đại cương về lí luận dạy học
hóa học, Đại học sư phạm Đà Nẵng.
12. Nguyễn Thị Lan Anh (2010), Bài giảng: Phương pháp giảng dạy những chương
mục quan trọng trong giáo trình hóa học ở trường phổ thông, Đại học sư phạm Đà
Nẵng.
13. Trang web: http://hoahoc.org.
14. Nguyễn Ngọc Quang, Sự chuyển hóa phương pháp khoa học thành phương
pháp dạy học, Tạp chí NCGD 2/1983.