Luận Văn Nghiên cứu sử dụng công cụ học đánh giá nguy cơ của nước thải công nghiệp đối với hệ sinh thái lưu v

TÓM TẮT : Hệ thống sông Sài Gòn – Đồng Nai đóng vai trò vô cùng quan trọng trong
sự phát triển kinh tế – xã hội của các tỉnh, thành phố nằm trên lưu vực; đồng thời tiếp nhận
các loại thải đô thị, công nghiệp và nông nghiệp. Sự đánh giá các nguy cơ độc học đối với hệ
sinh thái bắt đầu trở thành một vấn đề rất quan trọng ở Việt Nam và việc đặt ra một hệ thống
thử nghiệm sinh học thích hợp với các điều kiện của nuớc ta trong đó sử dụng một đại diện
của sinh vật vi giáp xác sống trong hệ sinh thái đang xét là rất cần thiết. Nghiên cứu này
nhằm phát triển và kiểm chứng các thử nghiệm độc học sinh thái với một loại sinh vật địa
phương nhằm phục vụ đánh giá nguy cơ đối với hệ sinh thái từ các nguồn ô nhiễm khác nhau.
Vi giáp xác Ceriodaphnia cornuta (Cladocera) được phân lập từ sông Sài Gòn. Kết
quả nghiên cứu đã xây dựng được một qui trình nuôi cấy C. cornuta thỏa mãn các điều kiện
phát triển lâu dài, đồng thời các chỉ tiêu về kiểm tra chất lượng nuôi cấy cũng được xác lập.
Các thí nghiệm độc học cấp tính với C. cornuta được tiến hành trên các mẫu môi
trường khác nhau như bùn lắng, nuớc và đất từ ruộng lúa vừa được phun thuốc bảo vệ thực
vật, nước thải đô thị và công nghiệp. Độc tính khá cao được tìm thấy từ một số mẫu môi
trường. Phân tích các các hệ số tương quan giữa kết quả phân tích độc học và phân tích hóa
học - kết quả phân tích ô nhiễm đại lượng (phân tích lý hóa) và ô nhiễm vi lượng (hóa phân
tích) đã được thực hiện. Nói chung, các trả lời về độc tính của mẫu xét nghiệm của C. cornuta
tương quan tốt với D. magna, nhưng trong đa số các trường hợp thì C. cornuta nhạy cảm hơn
D. magna. Nói chung có sự tương quan cao giữa chất ô nhiễm hữu cơ và kim loại với sự trả
lời từ các thí nghiệm độc học.
Kết quả nghiên cứu cho thấy bộ sinh vật thử nghiệm D. magna, C. cornuta, V. fischeri
rất thích hợp như một công cụ đánh giá nguy cơ độc học đối với hệ sinh thái như lưu vực Sài
Gòn – Đồng Nai nhằm phục vụ mục đích lâu dài quản lý tổng hợp nguồn nước.
1. GIỚI THIỆU
Hệ thống sông Sài Gòn – Đồng Nai đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế – xã
hội và trong quá trình công nghiệp hóa – đô thị hóa nhiều tỉnh, thành phố trên lưu vực sông.
Hiện trạng ô nhiễm đã và đang được quan trắc với những thông số thông dụng về lý hóa
nhưng vẫn chưa quan tâm nhiều đến ô nhiễm sinh học và nhất là độc học sinh thái liên quan
đến kim loại nặng và thuốc bảo vệ thực vật.
Việc quản lý chất lượng nguồn nước thông qua đánh giá nhận xét về độc học sinh thái là
vấn đề có ý nghĩa quan trọng về mặt khoa học và thực tế nhưng còn chưa được quan tâm
nghiên cứu đề xuất trong điều kiện nước ta. Nguyên nhân có thể là do chúng ta chưa nhận
thức hết vai trò quan trọng của độc học sinh thái trong đánh giá và dự báo tác động của các
chất nguy hại đối với môi trường nước, có thể do vấn đề còn mới mẻ hoặc còn do chưa đủ
điều kiện thiết bị máy móc chuyên dụng, kể cả về kiến thức chuyên môn.
Trong nghiên cứu này, trên cơ sở triển khai các nghiên cứu thực nghiệm và kiểm chứng
các thử nghiệm độc học sinh thái (ecotoxicology) hệ thống sông Sài Gòn – Đồng Nai khu vực
thành phố Hồ Chí Minh, nhóm nghiên cứu sẽ (1) xây dựng và đề xuất các chỉ tiêu độc học
Science & Technology Development, Vol 9, No.1 - 2006
Trang 76
sinh thái thích hợp với chương trình quan trắc phân tích sinh học (biomonitoring) phục vụ
công tác quản lý thống nhất và tổng hợp chất lượng nước hệ thống Sài Gòn – Đồng Nai và (2)
trình bày nghiên cứu trường hợp cụ thể giám sát các chỉ tiêu ô nhiễm môi trường với các mẫu
được lấy từ các loại mẫu khác nhau nằm trên lưu vực Sài Gòn – Đồng Nai, các thí nghiệm
liên quan các thí nghiệm độc học được kiểm chứng bằng các phân tích lý hóa, ô nhiễm vi
lượng cũng như kim loại nặng.