Tiến Sĩ Nghiên cứu rối loạn lipide máu ở bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối có lọc máu chu kỳ tại bệnh vi

LUẬN ÁN CHUYÊN KHOA II
NĂM 2011
ĐẶT VẤN ĐỀ
Suy thận mạn là hậu quả cuối cùng của các bệnh thận mạn tính do tổn thương thận mạn tính làm giảm sút từ từ số lượng nephron và sau đó suy giảm chức năng thận. Các nhà nghiên cứu trong một thời gian dài đã tìm nhiều phương cách cố gắng xác định cơ chế bệnh sinh của bệnh thận cũng như sự tiến triển và sau cùng dẫn đến suy thận mạn. Nhiều nghiên cứu đã tìm ra hàng loạt các yếu tố tham gia vào quá trình thúc đẩy tổn thương thận tiến triển bao gồm: Chế độ ăn thường xuyên giàu đạm, hoạt hóa của hệ thống Renin- Angiotensin trong thận, hiện tượng kết dính tiểu cầu trong thận, chuyển hóa Prostaglandin, tăng huyết áp kéo dài mà sự kiểm soát huyết áp không hiệu quả và rối loạn chuyển hóa lipoprotein [20], [73] trong đó rối loạn thành phần lipoprotein gặp khá phổ biến ở những bệnh nhân suy thận mạn. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về thực nghiệm cũng như những nghiên cứu trên lĩnh vực lâm sàng đều cho thấy sự rối loạn lipoprotein là một trong những yếu tố nguy cơ vô cùng quan trọng đối với quá trình tiến triển của bệnh thận.
Theo số liệu của Hệ thống dữ liệu thận Hoa Kỳ (USRDS) thông báo năm 1999: trong số bệnh nhân suy thận mạn có 42% được điều trị bằng thận nhân tạo chu kỳ và 36% được điều trị bằng lọc màng bụng [85] và tỉ lệ mắc suy thận mạn ngày càng gia tăng. Ở Việt Nam theo tác giả Phạm Mạnh Hùng, khi tiến hành nghiên cứu trên 18.064 người đã đưa ra kết luận rằng số bệnh nhân cần lọc máu và có nhu cầu ghép thận khoảng 5,5 bệnh nhân/100.000 người [14]. Theo thống kê của Nguyễn Thị Thịnh thì 40,4% tổng số bệnh nhân điều trị tại Khoa Thận Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội là người bệnh suy thận mạn [39]. Hiện nay, theo thống kê trên một triệu dân có khoảng 1.000 người được lọc máu chu kỳ và khoảng 70 người được ghép thận cùng huyết thống [25].
Thời gian gần đây, với sự phát triển nhanh chóng và ngày càng tiến bộ của các phương pháp điều trị thay thế thận suy, đã góp phần quan trọng làm cho tuổi thọ bệnh nhân suy thận mạn được kéo dài hơn trước, làm cho chất lượng cuộc sống được tốt hơn, nhưng bên cạnh đó cũng lại làm xuất hiện nhiều loại biến chứng hơn và mức độ nguy hiểm của biến chứng ngày càng cao, trong đó nguy hiểm nhất và đáng ngại nhất vẫn là biến chứng trên hệ tim mạch [19].
Nhiều tác giả trên thế giới đã tập trung nghiên cứu rối loạn thành phần lipide máu và mối liên quan với biến chứng tim mạch ở bệnh nhân suy thận mạn nhằm góp phần hạ thấp tỉ lệ tử vong do biến chứng này gây nên [63], [75], [82]. Tuy nhiên, cho đến nay tỉ lệ tử vong do biến chứng tim mạch ở bệnh nhân suy thận mạn vẫn còn rất cao.
Những bất thường về lipide trong suy thận mạn đóng vai trò là nguyên nhân trong tiến triển nặng hơn của chính bệnh suy thận mạn. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong suy thận mạn, rối loạn lipide sẽ dẫn đến tổn thương xơ hóa cầu thận, cả ống thận và tổ chức kẽ, từ đó làm nặng hơn bệnh lí suy thận vốn đã có sẵn [49].
Rối loạn lipide máu ở bệnh nhân suy thận mạn đã được nghiên cứu bởi nhiều tác giả trên thế giới, ở nước ta nói chung, đồng bằng sông Cửu Long nói riêng vấn đề này gần đây cũng được các tác giả quan tâm hơn, nhưng số lượng công trình nghiên cứu còn khiêm tốn. Việc nghiên cứu các yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối có lọc máu chu kỳ, trong đó rối loạn thành phần lipoprotein là một yêu cầu mang tính cấp thiết và mang tính thời sự nhằm hạn chế đến mức thấp nhất tỉ lệ tử vong do biến chứng tim mạch cho nhóm bệnh nhân này ở nước ta.
Xuất phát từ nhu cầu đó chúng tôi tiến hành thực hiện nghiên cứu với tên đề tài: “Nghiên cứu rối loạn lipide máu ở bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối có lọc máu chu kỳ tại bệnh viện đa khoa thành phố Cần Thơ” với các mục tiêu sau:
1- Đánh giá rối loạn một số thành phần lipide máu ở bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối có lọc máu chu kỳ.
2- Nghiên cứu mối tương quan giữa rối loạn lipide máu với: Mức lọc cầu thận, hemoglobine máu, protide máu và protein niệu.