Luận Văn Nghiên cứu phương pháp khử trùng mầm chồi từ cây trưởng thành của một số giống điều (anacardium occi

TÓM TẮT: Chất khử trùng javel (NaOCl) đã được sử dụng để khử trùng mầm chồi lấy
từ vườn điều đầu dòng tại Hưng Lộc – Đồng Nai. Các nồng độ và thời gian khác nhau đã
được khảo sát trong mùa mưa, các mẫu khử trùng có tỷ lệ nhiễm 100% sau 6 ngày nuôi cấy ở
tất cả các nồng độ javel đã được sử dụng: 20, 30, 40% (v/v). Sự khử trùng chỉ đạt hiệu quả
vào mùa khô khi cây đầu dòng được xử lý bằng dung dịch bordeaux 1lần/tuần trước khi lấy
mẫu. Tỷ lệ nhiễm thấp nhất (27%) và tỷ lệ sống cao nhất (63%) khi cành non phát triển trong
mùa khô, thu nhận sau 30 ngày hình thành được xử lý với NaOCl 30% (v/v), thời gian 40 phút.
Trên nhiều giống điều cao sản khác nhau, PN1, LG, TL6/3, MH5, được trồng trong cùng điều
kiện sinh thái, khả năng khử trùng tạo mẫu vô trùng là khác nhau.
1. MỞ ĐẦU
Cây điều (Anacardium occidentale L.) thuộc họ Anacardiaceae. Ở nước ta, cùng với
những cây công nghiệp khác như cà phê, cao su, tiêu, điều được đánh giá là một cây công
nghiệp đóng vai trò quan trọng và mang lại nhiều lợi ích kinh tế. Sau 25 năm phát triển, theo
hiệp hội Điều Việt Nam, diện tích trồng điều trong năm 2005 là 350.000 hecta, năng suất bình
quân 1,0 - 1,1 tấn/hecta. Sản lượng khoảng 300.000 - 350.000 tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt
490 triệu USD (VINACAS, 2006).
Cùng với sự gia tăng nhanh chóng về diện tích trồng và sản lượng hạt, nhu cầu về số lượng
cây giống đồng nhất có chất lượng tốt là rất cần thiết hiện nay. Trong tự nhiên, điều là cây thu
phấn chéo, do đó, cây điều có sự phân ly khi sử dụng hạt để nhân giống (Philip và cs. 1984).
Bằng phương pháp nuôi cấy mô thực vật, chúng ta có thể tạo được một số lượng lớn cây giống
trong thời gian ngắn, giải quyết phần nào nhu cầu giống hiện nay.
Trên thế giới, việc nghiên cứu khử trùng cành non đã được nhiều tác giả nghiên cứu và
gặp nhiều khó khăn. Das và cs. (1996) chỉ thu nhận được 3-25% mẫu sống sót khi khử trùng
cành non, các mẫu này cũng hóa nâu và chết sau đó 10-20 ngày. Thimmappaiah và cs. (2002)
lựa chọn mẫu theo mùa khác nhau trong năm và cho kết quả là trong mùa khô tỷ lệ nhiễm thấp
hơn là mùa mưa. Trong bài này chúng tôi khảo sát việc khử trùng cành non của một số giống
điều và đưa vào nuôi cấy in vitro.
2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP
Cành điều non được thu nhận từ cây mẹ trưởng thành tại Trung tâm khảo nghiệm Hưng
Lộc-Đồng Nai.
2.1 Khảo sát ảnh hưởng của NaOCl ở nồng độ và thời gian khác nhau lên khả năng
khử trùng mầm chồi cây điều giống TL11/2 trong mùa mưa
Cành non được thu nhận vào tháng 10 với thời gian hình thành và phát triển 70 ± 3 ngày,
dài 25 ± 2 cm, mang 15 ± 2 lá (ảnh 1).
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 11, SỐ 07 - 2008
Trang 47
Mẫu được cắt bỏ lá và ngâm trong thuốc chống nấm DITAN M45 (250 mg/L), thời gian
60 phút. Phần giữa của mẫu mang 3-4 chồi ngủ được chọn và lắc trong dung dịch NaOCl (cơ
sở sản xuất javel Vân Phương, Tp. Hồ Chí Minh) với thời gian và nồng độ theo bảng 1. Sau
đó, rửa sạch mẫu bằng nước cất vô trùng 3 lần trong tủ cấy vô trùng, cắt mẫu thành những đốt
chỉ mang một chồi ngủ và cấy chúng lên môi trường gồm khoáng MS (Murashige và Skoog,
1962), vitamin Morel (1979), đường saccharose 10 g/L, than hoạt tính 2 g/L, agar (Cty. Cổ
phần Đồ hộp Hạ Long, Quảng Ninh) 8 g/L. Môi trường (20 mL) được chứa trong bình nước
biển (V = 100 mL) và được khử trùng ở 121 oC trong 17 phút. pH của môi trường được điều
chỉnh ở 5,9 bằng KOH 1N và HCl 1N trước khi khử trùng. Mầm chồi được nuôi trong tối 3
ngày đầu, sau đó được chuyển sang chế độ có cường độ ánh sáng 35 mol m-2 s-1, thời gian
chiếu sáng 12 giờ/ngày, nhiệt độ phòng 25 ± 2 oC, độ ẩm phòng 60 ± 5%.