Thạc Sĩ Nghiên cứu phát triển vùng nguyên liệu rau quả trên địa bàn tỉnh Hưng Yên phục vụ công ty cổ phần ch

Luận văn thạc sĩ
Đề tài: Nghiên cứu phát triển vùng nguyên liệu rau quả trên địa bàn tỉnh Hưng Yên phục vụ công ty cổ phần chế biến thực phẩm chất lượng cao Hải Hưng, Hưng Yên

MỤC LỤC
LỜI CAM ðOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC .iii
DANH MỤC BẢNG .vi
DANH MỤC BIỂU ðỒVÀ SƠ ðỒ vii
DANH MỤC CÁC CHỮVIẾT TẮT viii
1 MỞ ðẦU . 1
1.1 Tính cấp thiết của ñềtài 1
1.2 Mục tiêu ngiên cứu của ñềtài .4
1.2.1 Mục tiêu chung 4
1.2.2 Mục tiêu cụthể 4
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñềtài .4
1.3.1 ðối tượng nghiên cứu . 4
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu . 4
1.4 Câu hỏi nghiên cứu .5
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ SẢN XUẤT NGUYÊN
LIỆU RAU QUẢPHỤC VỤNHÀ MÁY CHẾBIẾN 6
2.1. Cơsởlý luận 6
2.1.1 Một sốkhái niệm cơbản . 6
2.1.2 Mối quan hệgiữa phát triển vùng nguyên liệu ñối với công nghiệp
chếbiến rau quả 11
2.1.3 Các nhân tố ảnh hưởng ñến việc phát triển vùng nguyên liệu 15
2.2 Vai trò của việc phát triển vùng nguyên liệu phục vụcông nghiệp
chế biến ñối với chuy ển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp,
nông thôn 24
2.2.1 Thúc ñẩy sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hoá, nâng cao giá
trịsản xuất trên ñơn vịcanh tác 24
2.2.2 Thay ñổi tập quán canh tác, tăng thời gian sửdụng lao ñộng tại
nông thôn 24
2.2.3 Giúp nông dân gắn bó với ñồng ruộng, giảm áp lực giải quy ết việc
làm cho khu vực thành thị . 25
2.3 Cơsởthực tiễn .25
2.3.1 Tình hình phát triển vùng nguyên liệu ởmột sốnước trên thếgiới . 25
2.3.2 Phát triển vùng nguyên liệu ởViệt Nam . 27
3. ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .49
3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 49
3.1.1 ðiều kiện tựnhiên – kinh tế- xã hội T ỉnh Hưng Yên 49
3.1.2 Khái quát chung vềCông ty Cổphần chếbiến thực phẩm chất lượng
cao Hải Hưng 56
3.2 Phương pháp nghiên cứu .64
3.2.1. Chọn ñiểm nghiên cứu 64
3.2.2 Thu thập và xửlý sốliệu . 64
3.2.3 Phân tích tài liệu 65
3.2.4 Hệthống chỉtiêu nghiên cứu và phân tích 68
4. KẾT QUẢNGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .70
4.1 Thực tếphát triển vùng nguyên liệu rau quảphuc vụCông ty 70
4.1.1 Tình hình nguồn nguyên liệu phục vụcho chếbiến rau quảcủa Công ty .70
4.1.4 Kết quảchếbiến của Công ty . 81
4.1.2 Các phương thức thu mua nguyên liệu của Công ty 84
4.1.3 Cân ñối giữa nhu cầu và hiện trạng nguồn nguyên liệu phục vụ
công nghiệp chếbiến 86
4.1.5 Mối quan hệgiữa nông dân với các doanh nghiệp chếbiến nông
sản xuất khẩu 88
4.1.6 Những nhân tố ảnh hưởng ñến việc cung cấp nguyên liệu và hình
thành vùng nguyên liệu của Công ty trong thời gian qua 95
4.1.7 Phương hướng, quan ñiểm và mục tiêu phát triển vùng nguyên liệu
phục vụcông nghiệp chếbiến .101
4.2 Một sốgiải pháp chủyếu phát triển vùng nguyên liệu ñáp ứng nhu
cầu nguyên liệu cho Công ty .107
4.2.1 Tiếp tục triển khai thực hiện Quy ết ñịnh 80/2002/Qð- TTg vềchính
sách tiêu thụnông sản hàng hoá thông qua hợp ñồng 107
4.2.2 Khai thác các nguồn nguyên liệu khác . 113
4.2.3 Công ty cần có chính sách liên doanh, liên kết với các vùng nguyên
liệu khác trong và ngoài tỉnh . 114
4.2.4 Tăng cường ñào tạo nguồn nhân lực, ñẩy mạnh công tác khuyến
nông ñáp ứng yêu cầu phát triển vùng nguyên liệu 114
5. KẾT LUẬN VÀ Ý KIẾN ðỀXUẤT .116
5.1 Kết luận 116
5.2 Kiến nghị ñềxuất 118
TÀI LIỆU THAM KHẢO 121
PHIẾU ðIỀU TRA .130

1 MỞ ðẦU
1.1 Tính cấp thiết của ñềtài
Nông nghiệp, nông thôn và nông dân luôn là mối quan tâm hàng ñầu
của ðảng và Nhà nước ta. Trong tiến trình hội nhập WTO, phát triển nông
nghiệp là mục tiêu quan trọng song song với m ục tiêu phát triển kinh tế ñất
nước. Nghị quy ết 26 – NQ/TƯ về tam nông ñã chỉ rõ quan ñiểm: "Nông
nghiệp, nông dân, nông thôn có vịtrí chiến lược trong sựnghiệp công nghiệp
hoá, hiện ñại hoá, xây dựng và bảo vệtổquốc, là cởsởvà lực lượng quan
trọng ñểphát triển kinh tế- xã hội bền vững, giữvững ổn ñịnh chính trị, ñảm
bảo an ninh quốc phòng, giữgìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc và bảo vệ
môi trường sinh thái của ñất nước”. Trong những năm qua, công nghiệp chế
biến của nước ta ñã có những bước phát triển nhất ñịnh, tuy nhiên trên thực tế
cho thấy vẫn còn nhiều yếu kém và bất cập, chất lượng sản phẩm qua chếbiến
còn thấp, sức cạnh tranh trên thịtrường kém. ðặc biệt là vùng nguyên liệu
cho công nghiệp chếbiến còn chưa ñược quy hoạch và phát triển một cách có
hiệu quả. Vùng nguyên liệu manh mún, năng suất chất lượng chưa cao ñã và
ñang là những nhân tố ảnh hưởng tới quá trình công nghiệp hoá-hiện ñại hoá
nông nghiệp và nông thôn.
Trong giai ñoạn hiện nay, cùng với phát triển kinh tế nông nghiệp,
nông thôn, việc xây dựng và phát triển vùng nguyên liệu ñóng vai trò hết sức
quan trọng, góp phần to lớn thúc ñẩy nông nghiệp, nông thôn phát triển theo
hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế, từng bước thực hiện quá trình CNH –
HðH nông nghiêp, nông thôn, góp phần thực hiện phân công lao ñộng xã hội,
nâng cao ñời sống vật chất tinh thần, ñưa cuộc sống của người nông dân thoát
khỏi cảnh nghèo ñói.
Bộtrưởng BộNông nghiệp và Phát triển nông thôn ñã ra Quyết ñịnh số
52/2007/Qð – BNN ngày 05 tháng 06 năm 2007 về việc “phê duyệt quy
hoạch phát triển rau quảvà hoa cây cảnh ñến năm 2010, tầm nhìn 2020” với
phương hướng là:
- Tiếp tục chương trình phát triển rau quảvà hoa cây cảnh trên cơsở
khai thác lợi thếvề ñiều kiện khí hậu, sinh thái ña dạng của các vùng. Kết
hợp cải tạo vườn tạp, thâm canh vườn cây hiện có với trồng mới theo hướng
sản xuất chuyên canh, sử dụng công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi
trường, ñáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng trong nước và
phục vụxuất khẩu.
- Tập trung phát triển các loại cây ăn quảcó lợi thếcạnh tranh, trong ñó
có một sốloại cây chủlực phục vụxuất khẩu nhưchuối, dứa, nhãn, thanh
long, xoài, bưởi, vải
- Gắn sản xuất với thị trường, ñẩy mạnh sản xuất và chế biến sản
phẩm có giá trịgia tăng cao nhằm cạnh tranh trên thịtrường trong nước và
thếgiới. Trong thời gian tới, ñối với rau quảvà hoa cây cảnh cần chú trọng
ñến thịtrường Châu Á- Thái Bình Dương, trong ñó ñặc biệt là Trung Quốc,
ðài Loan, Hàn Quốc và Nhật, còn ñối với hồtiêu thì chú trọng tới thịtrường
Châu Âu.
- Sản xuất rau quảphải trên cơsởáp dụng công nghệcao, trước hết
phải thực hiện quy trình sản xuất theo hướng thực hành nông nghiệp tốt
(GAP), bảo ñảm an toàn vệsinh thực phẩm, cạnh tranh với hàng hóa nhập
khẩu ngay tại thịtrường trong nước và ñẩy mạnh xuất khẩu. Trong thời kỳ
2010-2020, ngoài ñáp ứng nhu cầu nội ñịa, kim ngạch xuất khẩu rau quảViệt
Nam phấn ñấu ñạt 1,2 tỷUSD/năm.
Hưng Yên là một tỉnh mới ñước tái lập năm 1997, nằm ởkhu vực phía
ðông Bắc của thủ ñô Hà Nội, diện tích ñất nông nghiệp tương ñối lớn. Từ
xuất phát ñiểm là một tỉnh mới ñước tái lập, cởsởvật chất còn nghèo nàn, sản
xuất nông nghiệp là chủyếu ñã dần dần vươn lên khẳng ñịnh mình trong nền
kinh tếthịtrường. Sản phẩm nông nghiệp dôi dào nhưng chủyếu là chưa qua
chếbiến. Với ñiều kiện thuận lợi ñểphát triển nông nghiệp, việc ña dạng hoá
sản phẩm nông nghiệp là thếmạnh ñểphát triển nông nghiệp của tỉnh.
Mặt khác, ñến nay trên ñịa bàn toàn tỉnh ñã có 17 doanh nghiệp hoạt
ñộng trong lĩnh vực chếbiến nông sản – thực phẩm (chủyếu là công ty cổ
phần và công ty trách nhiệm hữu hạn, 3 doanh nghiệp nhà nước) với 15 ngành
hàng sản phẩm. Các sản phẩm chính ởmột sốcơsởnhư: Công ty Chếbiến
nông sản – thực phẩm (chếbiến các loại nông sản); Nhà máy ðông lạnh xuất
khẩu Kim ðộng (chếbiến thịt lợn sữa, thịt mảnh, thịt Block); Công ty thực
phẩm xuất khẩu Hưng Yên (chếbiến rau quảhộp xuất khẩu); Công ty ðay
Hưng Yên (sản xuất sợi và dệt ñay); Nhà máy chế biến nông sản Phương
ðông (chếbiến thực phẩm xuất khẩu); Công ty trách nhiệm hữu hạn Hà Bình
(xay xát bột mỳvà chếbiến lương thực – thực phẩm); Nhà máy sản xuất mỳ
ăn liền của Công ty VIFON, SaPa; Công ty trách nhiệm hữu hạn Hiến Thành
(chế biến thực phẩm cao cấp); . Tuy nhiên tới nay các cơ sở này thu hút
nguyên liệu tại chỗchưa cao, chưa liên kết hình thành vùng nguyên liệu một
cách ổn ñịnh trên ñịa bàn tỉnh.
Những tồn tại khó khăn trong việc phát triển vùng nguyên liệu rau quả
(cụthểlà dưa chuột bao tử) ởHưng Yên ñang là vấn ñềhết sức cấp bách.
Những câu hỏi ñặt ra cho các nhà lãnh ñạo và chỉ ñạo sản xuất nguyên liệu
cũng nhưcác nhà khoa học là: Thực trạng vùng nguyên liệu rau quả ởtỉnh
Hưng Yên ra sao? Khối lượng nguyên liệu rau quảmà tỉnh cung cấp cho nhà
máy hàng năm là bao nhiêu? Những yếu tốchính nào ảnh hưởng ñến sản xuất
và cung ứng rau quảnguyên liệu cho nhà máy? Cần có giải pháp phù hợp nào
ñểthúc ñẩy vùng rau quảnguyên liệu nơi ñây phát triển tốt. ðểgóp phần giải
quyết vấn ñềnày chúng tôi chọn nghiên cứu ñềtài: “Nghiên cứu phát triển
vùng nguyên liệu rau quảtrên ñịa bàn tỉnh Hưng Yên phục vụcông ty cổ
phần chếbiến thực phẩm chất lượng cao Hải Hưng - Hưng Yên”.
1.2 Mục tiêu ngiên cứu của ñềtài
1.2.1 Mục tiêu chung
Trên cơ sở ñánh giá ñúng thực trạng tình hình vùng nguyên liệu rau
quả, từ ñó ñềxuất một sốgiải pháp phát tiển vùng nguyên liệu có năng suất,
sản lượng phù hợp ñáp ứng ñủnguyên liệu cho nhà máy chếbiến trên ñịa bàn
tỉnh, ñặc biệt là cho Công ty cổphần chếbiến thực phẩm chất lượng cao Hải
Hưng, ñồng thời giúp cho hộnông dân trồng rau quảcó lãi, có hiệu quả, nâng
cao thu nhập hộnông dân.
1.2.2 Mục tiêu cụthể
- H ệth ống hoá lý luậ n và thực tiễn vềphát triể n vùng nguyên liệ u phục vụ
công nghiệ p chế biế n.
- ðánh giá thực trạng vùng nguyên liệu rau quảphục vụcho Công ty cổ
phần lương thực chất lương cao Hải Hưng – Hưng Yên
- ðềxuất một sốgiải pháp phát triển vùng nguyên liệu rau quả ñể ñáp
ứng nhu cầu nguyên liệu của Công ty Cổphần lương thực chất lượng cao Hải
Hưng – Hưng Yên trong thời gian tới.
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñềtài
1.3.1 ðối tượng nghiên cứu
- Tình hình sản xuất của các nhóm hộ, các tổchức sản xuất kinh doanh
rau quả, nhà mày chếbiến rau quảHưng Yên.
- Các vấn ñềliên quan tới phát triển vùng nguyên liệu rau quả.
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu
- Vềkhông gian: Tình hình sản xuất và cung ứng rau quảthuộc vùng
nguyên liệu của một sốhuyện trong ñịa bàn tỉnh Hưng Yên.
- Vềnội dung:
+ Làm rõ các vấn ñềlý luận và thực tiễn vềsản xuất rau quảnguyên
liệu, các vấn ñềquy hoạch phát triển vùng nguyên liệu.
+ Tập trung nghiên cứu thực trạng sản xuất rau quảnguyên liệu trong
vùng, cung cấp nguyên liệu cho nhà máy. Các yếu tố ảnh hưởng, ñiểm mạnh,
ñiểm yếu của vùng và một sốgiải pháp chủyếu.
+ Các vấn ñề ñặt ra ñối với việc quy hoạch và phát triển vùng rau quả
nguyên liệu ởmột sốhuyện của tỉnh Hưng Yên
- Thời gian nghiên cứu:
+ Các sốliệu phân tích lấy trong giai ñoạn 2005-2009
+ Thời gian thực hiện ñềtài: Tháng 8/2008 ñến năm 2010
1.4 Câu hỏi nghiên cứu
ðềtài tập trung trảlời một sốcâu hỏi nghiên cứu sau:
1. Làm thếnào ñể ñáp ứng ñủnguyên liệu cung cấp cho nhà máy chế
biến của Công ty hoạt ñộng liên tục trong năm?
2. Các yếu tố ảnh hưởng ñến sựphát triển của vùng nguyên liệu rau quả
cung cấp cho Công ty?
3. Những giải pháp cần ñềxuất ñể ổn ñịnh sản xuất, ñảm bảo cho việc
làm lâu dài và ổn ñịnh cho cán bộcông nhân viên trong Công ty và nông dân
vùng nguyên liệu?

2. CƠSỞLÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀSẢN XUẤT NGUYÊN LIỆU
RAU QUẢPHỤC VỤNHÀ MÁY CHẾBIẾN
2.1. Cơsởlý luận
2.1.1 Một sốkhái niệm cơbản
2.1.1.1 Phát triển
Phát triển và tăng trưởng là hai khái niệm ñều chỉsựthay ñổi vềlượng
của một quá trình. Tuy nhiên, phát triển có sựthay ñổi cảvềsốlượng và chất
lượng. Tiếp cận phát triển và tăng trưởng trong kinh tếthì: Tăng trưởng là sự
thay ñổi tăng lên vềsốlượng các mặt hàng và sốlượng từng loại hàng hóa,
trong ñó phát triển là tăng lên cảvềsốlượng mặt hàng và phong phú hơn, ña
dạng hơn về cơ cấu các mặt hàng cũng như sự phân bố của cải phù hợp.
Trong nông nghiệp và nông thôn, phát triển là sựtăng lên vềsốlượng, chất
lượng sản phẩm, cân ñối giữa các ngành, các vùng, ñây ñược xem nhưlà một
trong những ñiều kiện phát triển và ñi kèm với nó là y ếu tốmôi trường và yếu
tốxã hội nông thôn.
2.1.1.2 Liên kết kinh tế
Tất cảcác mối quan hệkinh tế ñược hình thành giữa hai hay nhiều ñối
tác với nhau dựa trên những hợp ñồng ñã ký kết với những thỏa thuận nhất
ñịnh ñược gọi là liên kết kinh tế.
Liên kết kinh tếlà hình thức hợp tác và phối hợp thường xuyên các hoạt
ñộng do các ñơn vịkinh tếtựnguyện tiến hành ñểcùng ñềra và thực hiện các
chủtrương, biện pháp có liên quan ñến công việc sản xuất, kinh doanh của
các bên tham gia nhằm thúc ñẩy sản xuất, kinh doanh phát triển theo hướng
có lợi nhất. Liên kết kinh tế ñược thực hiện trên cơsởnguyên tắc tựnguyện,
bình ñẳng, cùng có lợi thông qua hợp ñồng kinh tếký kết giữa các bên tham
gia và trong khuôn khổpháp luật của nhà nước.
Mục tiêu liên kết: Tạo ra mối quan hệkinh tế ổn ñịnh thông qua các hợp

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ban chấp hành Trung ương ðảng Cộng sản Việt Nam (khóa X): Nghịquy ết
số26-NQ/TW ngày 03/7/2009 vềnông nghiệp, nông dân, nông thôn.
2. BộNông nghiệp và Phát triển nông thôn (2007): Chương trình quốc gia về
phát triển sản xuất và xuất khẩu rau, hoa quảtươi ñến năm 2015
3. BộNông nghiệp và Phát triển nông thôn: Quy ết ñịnh số52/2007/Qð- BNN
ngày 05/6/2007 vềviệc phê duy ệt Quy hoạch phát triển rau quảvà hoa
cây cảnh ñến năm 2010, tầm nhìn 2020;
4. Bộ Tài chính: Thông tư số 35/2001/TT-BTC ngày 25/5/2001 hướng dẫn
nộp tiền thuê ñất, góp ñất liên doanh bằng giá trịquyền sửdụng ñất của
các tổchức, hộgia ñình, cá nhân trong nước
5. Chính Phủ: Nghị ñịnh số56/2005/Nð-CP ngày 26/4/2005 của Chính phủ
vềkhuyến nông, khuyến ngư;
6. Chính phủ: Nghị ñịnh số 92/2006/Nð-CP ngày 07/9/2006 về lập, phê
duyệt và quản lý quy hoạch ngành, quy hoạch tổng thểphát triển kinh
tế- xã hội.
7. ðài Truyền hình Việt Nam: Chương trình thời sự ðài truyền hình Việt
Nam tối ngày 16 tháng 8 năm 2009.
8. Niên giám thống kê tỉnh Bắc Giang các năm: 2006, 2007, 2008.
9. Hội Nông dân tỉnh Bắc Giang (năm 2008): Báo cáo kết quả ñiều tra, khảo
sát vềtình hình nông nghiệp, nông dân và nông thôn.
10. ðặng Kim Sơn: Vấn ñềvà giải pháp phát triển nông thôn Việt Nam hiện
nay, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, sốtháng 11 năm 2007.
11. Thủ tướng Chính phủ: Chỉ thị số 24/2003/CT-TTg, về phát triển công
nghiệp chếbiến nông, lâm, thuỷsản.
12. Thủtướng Chính phủ: Quy ết ñịnh số80/2002/Qð-TTg ngày 24/6/2002 về
chính sách khuy ến khích tiêu thụnông sản hàng hoá thông qua hợp ñồng.
13. Thủtướng Chính phủ: Quy ết ñịnh số156/2006/Qð-TTg ngày 30/6/2006
vềPhê duyệt ðềán Phát triển xuất khẩu giai ñoạn 2006 – 2010.
14. Thủtướng Chính phủ: Quy ết ñịnh số98/2008/Qð-TTg, ngày 07/8/2008 về
ban hành phê duyệt quy hoạch phát triển hành lang kinh tếLạng Sơn -
Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh ñến năm 2020.
15. Thủtướng Chính phủ: Quy ết ñịnh 131/Qð-TTg ngày 23/01/2009 vềviệc
hỗtrợlãi suất cho các tổchức cá nhân vay vốn ngân hàng ñểsản xuất –
kinh doanh.
16. Thủtướng Chính phủ: Quy ết ñịnh số443/Qð-TTg ngày 4/4/2009 vềviệc
hỗtrợlãi suất cho các tổchức, cá nhân vay vốn trung và dài hạn ngân
hàng thực hịên ñầu tưmới phát triển sản xuất kinh doanh.
17. Thủtướng Chính phủ: Quy ết ñịnh 497/Qð-TTg ngày 17/4/2009 vềviệc
hỗtrợlãi suất vay vốn mua máy móc, thiết bị, vật tưphục vụsản xuất
nông nghiệp và vật liệu xây dựng nhà ởkhu vực nông thôn
18. Tỉnh uỷBắc Giang: Chương trình phát triển nông nghiệp hàng hoá giai
ñoạn 2006 – 2010.
19. Tỉnh uỷ Bắc Giang: Nghị quy ết số 47-NQ/TƯ ngày 20/ /2009 về
Chương trình hành ñộng thực hiện Nghịquyết số26-NQ/TW của Ban
chấp hành Trung ương ðảng (khoá X) về nông nghiệp, nông dân và
nông thôn.
20. ThS. Bảo Trung; Báo cáo tổng hợp ñềtài nghiên cứu khoa học: Nghiên
cứu cơsởkhoa học của việc hình thành và phát triển thểchếgiao dịch
nông sản ởViệt Nam; 2008
21. Từ ñiển Tiếng Việt: Nhà xuất bản
22. Pháp lệnh Hợp ñồng kinh tếnăm 1989
23. ðậu Quang Vinh ( 2004), Luận văn ThS, thực trạng và giải pháp phát triển