Tiến Sĩ Nghiên cứu phát triển nông nghiệp ở thành phố Thái Nguyên theo hướng đô thị sinh thái

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
Chuyên ngành: Quy hoạch và sử dụng đất nông nghiệp
NĂM, 2012
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU: 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu . 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn . 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2
5. Những đóng góp của luận án . 3

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU. 4
1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ SINH THÁI . 4
1.1.1. Nông nghiệp sinh thái . 4
1.1.2. Nông nghiệp đô thị, nông nghiệp đô thị sinh thái 9
1.2. VAI TRÒ CỦA NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ VỚI CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TRONG TIẾN TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA . 19
1.3. KINH NGHIỆM THẾ GIỚI VÀ TRONG NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ SINH THÁI
1.3.1. Kinh nghiệm trên thế giới . 26
1.3.2. Kinh nghiệm trong nước . 34
1.4. NHẬN XÉT CHƯƠNG 1 37
CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 38
2.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 38
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội liên quan đến phát triển nông nghiệp tại thành phố Thái Nguyên 38
2.1.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2000 – 2010 . 38
2.1.3. Định hướng quy hoạch và đề xuất các mô hình nông nghiệp cho từng vùng sản xuất . 38
2.1.4. Một số giải pháp chủ yếu để phát triển nông nghiệp thành phố Thái Nguyên . 38
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 39
2.2.1. Chọn điểm nghiên cứu 39
2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin 41
2.2.3. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội và môi trường . 42
2.2.4. Phương pháp phân tích, dự báo . 43
2.2.5. Phương pháp lấy mẫu và phân tích đất, nước 44
2.2.6. Phương pháp thống kê, xử lý thông tin số liệu 45
2.2.7. Phương pháp sử dụng công nghệ GIS thành lập bản đồ 45
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 46
3.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI . 46
3.1.1. Điều kiện tự nhiên 46
3.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội 52
3.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2000 – 2010 58
3.2.1. Thực trạng phát triển nông nghiệp giai đoạn 2000 - 2010 . 58
3.2.2. Hiện trạng và biến động diện tích đất nông nghiệp giai đoạn 2000 – 2010 66
3.2.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp 74
3.2.4. Đánh giá hiệu quả các mô hình tiêu biểu tại các vùng sản xuất . 87
3.2.5. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển các mô hình sản xuất bằng hàm Cobb - Douglas . 99
3.2.6. Nhận xét chung về thực trạng phát triển nông nghiệp thành phố Thái Nguyên . 102
3.3. ĐỊNH HƯỚNG QUY HOẠCH VÀ ĐỀ XUẤT CÁC MÔ HÌNH NÔNG NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN 107
3.3.1. Quan điểm phát triển nông nghiệp đô thị Thái Nguyên . 107
3.3.2. Định hướng quy hoạch và xây dựng các mô hình sản xuất nông nghiệp tại thành phố Thái Nguyên 109
3.4. CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN . 115
3.4.1. Giải pháp về quy hoạch 115
3.4.2. Giải pháp về khoa học công nghệ . 116
3.4.3. Giải pháp về thị trường . 117
3.4.4. Giải pháp về cơ chế chính sách . 118
3.4.5. Giải pháp bảo vệ môi trường sinh thái 119
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 121
KẾT LUẬN . 121
ĐỀ NGHỊ . 122
DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN . 123
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 124
PHỤ LỤC . 131

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang trên con đường hội nhập và phát triển mạnh mẽ, phấn đấu đến năm 2020 về cơ bản nước ta sẽ trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa ngày càng tăng gây áp lực rất lớn đến đất đai, đặc biệt là quỹ đất sản xuất nông nghiệp.
Giai đoạn 2006 - 2010 sản xuất nông nghiệp của nước ta đạt mức tăng trưởng cao trung bình 4,93%. Hơn 72,8% dân số sống ở nông thôn, 55,65% lao động trong lĩnh vực nông nghiệp đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Chính vì vậy, trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của nước ta, nông nghiệp luôn được coi là “mặt trận hàng đầu” và quá trình đổi mới của Việt Nam cũng bắt đầu từ lĩnh vực nông nghiệp.
Thành phố Thái Nguyên là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Thái Nguyên và vùng Trung du miền núi phía Bắc, là một trong những trung tâm công nghiệp và giáo dục đào tạo lớn của cả nước. Những năm qua, tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa tăng nhanh đã tạo điều kiện và cơ hội thuận lợi cho nhiều hoạt động kinh tế xã hội phát triển. Quá trình này đã, đang và sẽ tiếp tục diễn ra mạnh mẽ, hàng năm đất nông nghiệp giảm khoảng 60 - 100 ha để chuyển sang phát triển công nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng và các khu đô thị mới.
Dân cư đô thị ngày một đông, trong đó có một bộ phận không nhỏ là nông dân thuần tuý họ đã trở thành dân cư đô thị trong khi họ chưa sẵn sàng hoà nhập cuộc sống mới. Mặt khác nông nghiệp đô thị dễ bị tổn thương và hiệu quả kinh tế không cao do nhiều yếu tố tác động như sức ép của quá trình đô thị hoá, công nghiệp hoá và thương mại hoá.
Nông nghiệp của thành phố không những đảm bảo yêu cầu về công ăn việc làm, thu nhập cho lực lượng dân cư ven đô thị để sản xuất nông sản đáp ứng cả về số lượng với chất lượng ngày càng nâng cao theo hướng an toàn vệ sinh thực phẩm, mà còn có vai trò quan trọng đó là tạo lập cảnh quan, bảo vệ môi trường sinh thái. Vì vậy, việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp ở thành phố Thái Nguyên sẽ góp phần tích cực vào quá trình phát triển của thành phố theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa với tốc độ nhanh và bền vững.
Xuất phát từ vấn đề nêu trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu phát triển nông nghiệp ở thành phố Thái Nguyên theo hướng đô thị sinh thái”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp ở thành phố Thái Nguyên trên cơ sở đó rút ra những thế mạnh và những tồn tại trong phát triển nông nghiệp của thành phố.
- Định hướng quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp và đề xuất mô hình phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng đô thị sinh thái tại thành phố Thái nguyên.