Thạc Sĩ Nghiên cứu phát triển giống lúa kháng rầy nâu (Nilaparvata lugens Stal) ở Thừa Thiên Huế

MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Ký hiệu viết tắt
Mục lục
Danh mục các bảng biểu
Danh mục các hình
Trang
MỞ ĐẦU: .1
1. Tính cấp thiết của đề tài: 1
2. Mục tiêu của đề tài 3
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 3
3.1. Ý nghĩa khoa học . 3
3.2. Ý nghĩa thực tiễn . 3
4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài . 4
5. Những đóng góp mới của luận án 5
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU . 6
1.1. Những nghiên cứu về sự phân bố và gây hại của rầy nâu 6
1.1.1. Sự phân bố rầy nâu và thiệt của chúng ở các vùng trồng lúa châu Á 6
1.1.2. Phân loại rầy nâu . 10
1.1.3. Triệu chứng gây hại . 10
1.1.4. Đặc điểm sinh vật học và sinh thái học 10
1.2. Các yếu tố tác động đến sự phát sinh và gây hại của rầy nâu 11
1.2.1. Điều kiện khí hậu thời tiết: 11 1.2.2. Sử dụng giống lúa không hợp lý . 12
1.2.3. Gieo sạ dày 13
1.2.4. Bón phân không cân đối 13
1.2.5. Sử dụng thuốc trừ sâu 14
1.2.6. Quản lý nước 16
1.3. Các biện pháp phòng trừ rầy nâu . 16
1.3.1. Các biện pháp phòng 16
1.3.2. Các biện pháp trừ . 16
1.4. Những nghiên cứu về giống lúa kháng rầy nâu và cơ chế kháng của các
giống lúa kháng 17
1.4.1. Những nghiên cứu về giống lúa kháng rầy nâu 17
1.4.2. Những nghiên cứu về cơ chế kháng rầy nâu . 27
1.4.2.1. Các cơ chế liên quan đến bề mặt cây trồng . 27
1.4.2.2. Cơ chế phòng thủ của lúa đối với rầy 28
1.4.2.3. Kháng không ưa thích (non-preference/Antixenisis) . 28
1.4.3. Những nghiên cứu về sự thay đổi độc tính và biotype rầy nâu . 30
1.5. Những nghiên cứu về mối quan hệ giữa dinh dưỡng và dịch hại trên cây
lúa 35
1.5.1. Những nghiên cứu về dinh dưỡng và tính kháng sâu hại . 35
1.5.2. Thay đổi tình hình dịch hại do gia tăng lượng phân đạm . 36
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU 38
2.1. Đối tượng nghiên cứu . 38
2.2. Địa điểm nghiên cứu 39
2.3. Thời gian nghiên cứu . 39
2.4. Nội dung nghiên cứu 39 2.5. Phương pháp nghiên cứu . 40
2.5.1. Phương pháp xác định biotype rầy nâu 40
2.5.1.1. Phương pháp thu thập và duy trì giống chuẩn kháng và giống chuẩn nhiễm
. 40
2.5.1.2. Phương pháp thu thập và nuôi rầy 40
2.5.1.3. Phương pháp xác định Biotype rầy nâu . 40
2.5.2. Phương pháp đánh giá khả năng kháng rầy nâu ở Thừa Thiên Huế
đối với các giống lúa nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và xác định gen
kháng đối với một số giống có biểu hiện kháng rầy nâu 42
2.5.2.1. Phương pháp đánh giá tính kháng rầy nâu của các giống lúa trong
phòng thí nghiệm . 42
2.5.2.2. Phương pháp nhận diện sự có mặt của các gen kháng rầy nâu trong các
giống lúa có biểu hiện kháng rầy nâu . 42
2.5.3. Phương pháp đánh giá sinh trưởng, phát triển, năng suất, phẩm chất và
khả năng kháng rầy nâu của một số giống tuyển chọn trên đồng ruộng . 44
2.5.3.1. Phương pháp đánh giá tính kháng rầy nâu, tình hình sinh trưởng, phát
triển và năng suất của các giống lúa có biểu hiện kháng rầy nâu trên đồng ruộng
. 44
2.5.3.2. Phương pháp đánh giá các chỉ tiêu phẩm chất gạo của các giống lúa . 45
2.5.4. Phương pháp nghiên cứu ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật canh tác
(mật độ, phân bón) đối với giống lúa kháng rầy nâu tại Thừa Thiên Huế . 48
2.5.4.1. Phương pháp thí nghiệm về ảnh hưởng của mật độ gieo sạ hàng đối với
giống lúa kháng rầy HP28 tại tỉnh Thừa Thiên Huế 48
2.5.4.2. Phương pháp thí nghiệm về ảnh hưởng của các tổ hợp phân bón đối với
giống lúa HP28 tại tỉnh Thừa Thiên Huế 49
2.6. Điều kiện nghiên cứu 51
2.7. Phương pháp xử lý số liệu . 52
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 53 3.1. Xác định dòng sinh học (biotype) của rầy nâu ở Thừa Thiên Huế . 53
3.1.1. Độc tính của quần thể rầy nâu ở Thừa Thiên Huế 53
3.1.2. Phản ứng của các giống lúa chuẩn kháng đối với quần thể rầy nâu ở
Thừa Thiên Huế . 54
3.1.3. Xác định Biotype rầy nâu ở Thừa Thiên Huế 56
3.2. Đánh giá khả năng kháng rầy nâu và xác định gen kháng của các giống
lúa đang sử dụng phổ biến và các giống lúa mới, nhập nội có triển vọng ở
Thừa Thiên Huế 59
3.2.1. Đánh giá khả năng kháng rầy nâu ở Thừa Thiên Huế của các giống
lúa nghiên cứu trong phòng thí nghiệm . 59
3.2.1.1. Kết quả đánh giá tính kháng bằng phương pháp ống nghiệm 59
3.2.1.2. Kết quả đánh giá tính kháng bằng phương pháp hộp mạ . 62
3.2.1.3. Tổng hợp tính kháng quần thể rầy nâu ở Thừa Thiên Huế của các giống
lúa thí nghiệm 64
3.2.2. Xác định gen kháng rầy nâu của các giống lúa thí nghiệm ở Thừa
Thiên Huế . 65
3.2.2.1. Các cặp mồi sử dụng trong nghiên cứu . 65
3.2.2.2. Kết quả xác định gen kháng rầy nâu trong các giống lúa có biểu hiện
kháng rầy nâu 65
3.3. Đánh giá khả năng sinh trưởng phát triển, năng suất, phẩm chất và khả
năng kháng rầy nâu của một số giống tuyển chọn tại Thừa Thiên Huế 67
3.3.1. Khả năng sinh trưởng phát triển, năng suất và tình hình rầy nâu của
các giống lúa kháng rầy tại Hương Trà, Thừa Thiên Huế . 68
3.3.1.1. Kết quả đánh giá khả năng sinh trưởng phát triển của các giống lúa
kháng rầy nâu tại Hương Trà trong vụ Đông Xuân 2010 - 2011 . 68
3.3.1.2. Diến biến mật độ rầy nâu trên các giống lúa kháng rầy tại Hương Trà
trong vụ Đông Xuân 2010 - 2011 70
3.3.1.3. Kết quả đánh giá khả năng sinh trưởng phát triển của các giống lúa
kháng rầy nâu tại Hương Trà trong vụ Hè Thu 2011 . 71 3.3.1.4. Diến biến mật độ rầy nâu trên các giống lúa kháng rầy tại Hương Trà
trong vụ Hè Thu 2011 73
3.3.2. Khả năng sinh trưởng phát triển, năng suất và tình hình rầy nâu của
các giống lúa kháng rầy tại Phú Vang, Thừa Thiên Huế 74
3.3.2.1. Kết quả đánh giá khả năng sinh trưởng phát triển của các giống lúa
kháng rầy nâu tại Phú Vang trong vụ Đông Xuân 2010 - 2011 . 74
3.3.2.2. Diễn biến mật độ rầy nâu trên các giống lúa kháng rầy tại Phú Vang
trong vụ Đông Xuân 2010 - 2011 76
3.3.2.3. Kết quả đánh giá khả năng sinh trưởng phát triển của giống lúa kháng
rầy nâu tại Phú Vang trong vụ Hè Thu 2011 77
3.3.2.4. Diễn biến mật độ rầy nâu trên các giống lúa kháng rầy tại Phú Vang
trong vụ Hè Thu 2011 79
3.3.3. Đánh giá chung mức độ nhiễm rầy nâu của các giống thí nghiệm 80
3.3.4. Phẩm chất của các giống lúa kháng rầy nâu tại Thừa Thiên Huế . 81
3.3.4.1. Chất lượng xay xát và chất lượng thương phẩm . 81
3.3.4.2. Chất lượng dinh dưỡng 83
3.4. Ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật canh tác đối với giống lúa
kháng rầy nâu ở Thừa Thiên Huế . 84
3.4.1. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đến sinh trưởng, phát triển, năng suất và
tình hình rầy nâu của giống lúa HP28 . 85
3.4.1.1. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đến một số chỉ tiêu hình thái giống lúa
HP28 tại Hương Trà, Thừa Thiên Huế . 86
3.4.1.2. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đến khả năng đẻ nhánh của giống lúa
HP28 tại Hương Trà, Thừa Thiên Huế . 87
3.4.1.3. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đối với diễn biến mật độ rầy nâu trên
giống lúa HP28 tại Hương Trà, Thừa Thiên Huế . 88
a. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đối với diễn biến mật độ rầy nâu tại Hương
Trà trong vụ Đông Xuân 2011 - 2012 . 88 b. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đối với diễn biến mật độ rầy nâu tại Hương
Trà trong vụ Hè Thu 2012 . 90
3.4.1.4. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đối với các yếu tố cấu thành năng suất
và năng suất của giống lúa HP28 tại Hương Trà . 91
3.4.1.5. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đến một số chỉ tiêu hình thái giống lúa
HP28 tại Phú Vang, Thừa Thiên Huế . 93
3.4.1.6. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đến khả năng đẻ nhánh của giống lúa
HP28 tại Phú Vang, Thừa Thiên Huế . 94
3.4.1.7. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đối với diễn biến mật độ rầy nâu trên
giống lúa HP28 tại Phú Vang, Thừa Thiên Huế . 95
a. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đối với diễn biến mật độ rầy nâu tại Phú Vang
trong vụ Đông Xuân 2011 - 2012 . 95
b. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đối với diễn biến mật độ rầy nâu tại Phú Vang
trong vụ Hè Thu 2012 97
3.4.1.8. Ảnh hưởng của mật độ gieo sạ đối với các yếu tố cấu thành năng suất
và năng suất của giống lúa chống rầy HP28 tại Phú Vang, Thừa Thiên Huế . 98
3.4.2. Ảnh hưởng của các tổ hợp phân bón đến sinh trưởng, phát triển và cho
năng suất của giống lúa HP28 101
3.4.2.1. Ảnh hưởng của các công thức phân bón đến chiều cao cây qua các giai
đoạn sinh trưởng của giống lúa HP28 101
3.4.2.2. Ảnh hưởng của các công thức phân bón đến khả năng đẻ nhánh của
giống lúa HP28 . 104
3.4.2.3. Ảnh hưởng của các công thức phân bón đến mật độ rầy nâu đối với
giống lúa HP28 . 108
3.4.2.4. Ảnh hưởng của các công thức phân bón đến năng suất và các yếu tố cấu
thành năng suất đối với giống lúa HP28 114
3.4.2.5. Ảnh hưởng của các tổ hợp phân bón đến một số tính chất hóa học đất
sau thí nghiệm . 120
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . 123 1. Kết luận 123
2. Đề nghị 124
Những công trình đã được công bố liên quan đến luận án
Tài liệu tham khảo
Phụ lục