Luận Văn Nghiên cứu phát triển du lịch bền vững ở Chùa Hương

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Từ lâu du lịch đã là hiện tượng kinh tế xã hội quan trọng với đời sống nhân
loại. Trong quá trình phát triển, hoàn thiện và tự làm mới mình của ngành du
lịch bằng nhiều chiến lược cụ thể nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của
khách du lịch thì phát triển du lịch bền vững là một chiến lược không thể thiếu
được và trở thành động cơ đi du lịch lớn nhất hiện nay.
Ngày nay phát triển du lịch bền vững đã và đang trở thành một xu hướng
mới không chỉ của riêng một quốc gia mà là của toàn thế giới. Sở dĩ như vậy là
vì trong quá trình phát triển kinh tế toàn cầu, môi truờng đã trở thành một trong
những vấn đề gây ra nhiều bức xúc cho nhân loại. Môi trường đang ngày càng bị
suy thoái nghiêm trọng, gây tổn hại cho con người đang sống ở hiện tại và các
thế hệ tương lai. Điều đó đã buộc chúng ta phải xem xét lại thước đo của sự phát
triển, đó là cần phải tính đến lợi ích của những cộng đồng không được hưởng lợi
hoặc hưởng lợi quá ít từ sự tăng trưởng, đến lợi ích của thế hệ mai sau, đến chi
phí cần phải sử dụng để đền bù thiệt hại về môi trường hay để cải thiện môi
trường. Chính vì lẽ đó mà phát triển bền vững đã trở thành một nhu cầu tất yếu
đối với tất cả những quốc gia muốn duy trì sự phát triển của đất nước mình một
cách hiệu quả và lâu dài. Sự phát triển bền vững của một quốc gia nói chung
phải được đảm bảo một cách thống nhất và đồng thời trên cả ba mặt kinh tế, xã
hội và môi trường tức là phải phát triển hài hoà giữa các mục tiêu tăng trưởng
kinh tế với các mục tiêu xã hội và bảo vệ môi trường.
Áp dụng vấn đề này trong lĩnh vực du lịch, du lịch được coi là ngành kinh
tế mũi nhọn, là “con gà đẻ trứng vàng” trong các ngành kinh tế dịch vụ. Trong
xu hướng phát triển, du lịch ngày càng được coi trọng trong cán cân kinh tế của
các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, việc khai thác một
cách hợp lý và đảm bảo tính lâu dài của tài nguyên du lịch lại thực sự là điều cần
phải xem xét. Bởi lẽ, trên thực tế phát triển du lịch chủ yếu dựa vào tài nguyên
tự nhiên và tài nguyên nhân văn. Nếu một trong hai trụ cột này bị mất thì du lịch
phải đối mặt với nguy cơ suy thoái trầm trọng. Do vậy, để phát triển du lịch cần

phải có sự thay đổi trong phương pháp quản lý, phải kết hợp hài hoà giữa nhu
cầu trước mắt và lợi ích lâu dài ở cả hai góc độ sản xuất và tiêu dùng du lịch,
nhằm mục đích bảo tồn và tái tạo tài nguyên thiên nhiên, giữ gìn và phát huy
bản sắc văn hoá dân tộc. Để làm được điều này thì một trong những giải pháp
hữu hiệu nhất mà rất nhiều quốc gia trên thế giới đã lựa chọn đó là “phát triển du
lịch bền vững”. Ý thức được điều này, ở Việt Nam quan điểm phát triển du lịch
bền vững cũng đã và đang được áp dụng rộng rãi ở nhiều điểm và khu du lịch.
Lợi ích mà du lịch bền vững mang lại là rất lớn. Nó không chỉ đáp ứng nhu cầu
hiện tại của khách du lịch và người dân bản địa mà còn quan tâm đến việc bảo
tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên cho việc phát triển du lịch trong tương lai.
Chùa Hương là một danh thắng nổi tiếng của Việt Nam nói chung và của
Hà Nội nói riêng với tiềm năng rất lớn về du lịch. Nhờ những lợi thế về cảnh sắc
thiên nhiên cũng như những di tích chùa chiền, hang động mang đậm phong
cách Phật giáo mà điểm du lịch này đã và đang hấp dẫn rất nhiều du khách cả
trong và ngoài nước. Tuy nhiên, trong xu thế phát triển hiện nay, Chùa Hương
cũng không thể tránh khỏi những vấn đề bất cập chung của ngành du lịch. Ở
Việt Nam nói chung và ở Chùa Hương nói riêng đang phải gánh chịu những hậu
quả của việc quy hoạch phát triển du lịch một cách tự phát chỉ về những mục
đích thương mại trước mắt mà không có tầm nhìn xa về tương lai gây ra những
ảnh hưởng xấu cho môi trường và sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch. Chính vì
vậy, vấn đề cấp thiết đặt ra là làm thế nào để việc phát triển du lịch Chùa Hương
phải đi đôi với việc bảo tồn các di tích, các giá trị truyền thống vốn có của nó
cũng như bảo vệ cảnh quan môi trường. Phát triển du lịch bền vững là giải pháp
hữu hiệu, là hướng đi mới và hết sức cần thiết đối với Chùa Hương trong giai
đoạn hiện nay.
Và trên đây là những lý do để em lựa chọn đề tài “Nghiên cứu phát triển
du lịch bền vững ở Chùa Hương” làm đề tài nghiên cứu cho bài khoá luận tốt
nghiệp của mình. Em hi vọng qua đó có thể góp một phần công sức nhỏ bé của
mình vào việc tuyên truyền giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, giữ gìn và phát
huy những giá trị văn hoá truyền thống của Chùa Hương nói riêng và của Việt

Nam nói chung, thúc đẩy sự phát triển du lịch bền vững của nước nhà trong
tương lai.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của đề tài là làm r thực trạng hoạt động du lịch và những
vấn đề môi trường trong khu vực nghiên cứu. Trên cơ sở đó tìm ra những giải
pháp khả thi nhất nhằm phát triển du lịch bền vững tại Chùa Hương.
Để thực hiện được mục tiêu nghiên cứu, đề tài cần tiến hành những nhiệm
vụ sau:
- Tổng quan cơ sở lí luận về phát triển du lịch bền vững, làm cơ sở cho việc
nghiên cứu ở khu vực Chùa Hương.
- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động du lịch ở Chùa Hương và những
ảnh hưởng của nó tới sự phát triển bền vững trong khu vực.
- Đề xuất các giải pháp cho việc phát triển du lịch bền vững trong khu vực.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là tình hình phát triển du lịch bền
vững ở khu vực Chùa Hương dựa trên những số liệu và đánh giá các yếu tố như
lượng khách, doanh thu hàng năm, thực trạng khai thác tài nguyên môi trường,
cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng du lịch, nguồn lao động, tình hình an ninh
trật tự, tệ nạn xã hội
4. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài trong phạm vi các nhân tố hình thành nên du lịch trong
khu vực Chùa Hương.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập thông tin: Thông qua các nguồn tài liệu như công
tác chuẩn bị, tổ chức quản lý lề hội Chùa Hương từ năm 2007 đến 2011, sau đó
xử lý các thông tin thu thập được để lựa chọn những tư liệu phù hợp và cần thiết
cho đề tài. Phương pháp này được sử dụng để phục vụ cho các công việc: Giới
thiệu tổng quan về Chùa Hương và tiềm năng phát triển du lịch tại Chùa Hương
theo quan điểm bền vững.
- Phương pháp điều tra thực tế: Trực tiếp tới khu du lịch Chùa Hương quan

sát thực tế về cơ sở hạ tầng du lịch, tình hình an ninh trật tự, thực trạng khai thác
và phát triển du lịch của các thắng cảnh và di tích lịch sử văn hoá tại Chùa
Hương, thực trạng khai thác tài nguyên và môi trường tại khu di tích danh thắng
Chùa Hương, khách du lịch về trẩy hội Chùa Hương.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Việc nghiên cứu đề tài có ý nghĩa quan trọng về mặt khoa học và thực
tiễn. Nó cung cấp cái nhìn tổng quát về một quan điểm mới, đó là phát triển du
lịch bền vững, được áp dụng vào khu du lịch Chùa Hương. Đề tài hướng đến
vấn đề chủ yếu là phát triển du lịch bền vững, một vấn đề đang trở nên nóng
bỏng và nhận được nhiều sự quan tâm, chú ý không phải của riêng Việt Nam mà
của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Đề tài cung cấp một bức tranh toàn cảnh
về hiện trạng hoạt động du lịch của khu di tích danh thắng Chùa Hương trong
những năm gần đây dựa trên quan điểm bền vững để từ đó đề xuất một số giải
pháp nhằm phát triển du lịch bền vững tại Chùa Hương. Đề tài này đã đưa ra
một quan điểm, một hướng đi mới cho du lịch Chùa Hương. Qua đó cung cấp
cho các nhà điều hành, các cán bộ tổ chức, quản lý và người lao động trong
ngành du lịch tại Chùa Hương những giải pháp thích hợp để áp dụng vào phát
triển du lịch bền vững tại đây. Phát triển du lịch phải đi đôi với việc bảo vệ, duy
trì và tái tạo các nguồn tài nguyên tự nhiên và nhân văn, giữ gìn và phát huy
những giá trị truyền thống vốn có của nó, đồng thời cũng tạo ra hiệu quả kinh tế
lâu dài, tạo công ăn việc làm và tăng thu nhập cho người dân bản địa, đảm bảo
tốt tình hình an ninh trật tự tại khu du lịch.
Cũng thông qua đề tài nghiên cứu này mà ý thức của toàn dân về công tác
bảo vệ môi trường và tài nguyên tại các điểm du lịch nói chung và tại Chùa
Hương nói riêng sẽ dần được nâng cao, không chỉ những người dân bản địa mà
cả những người đã, đang và sẽ tới thăm khu di tích danh thắng này.
Đồng thời đề tài còn có ý nghĩa về mặt lý luận, nó cung cấp một cái nhìn
mới về phát triển du lịch bền vững, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quan điểm này
và thấy được tầm quan trọng của nó trong sự phát triển của ngành du lịch hiện
nay.

7. Bố cục của đề tài
Đề tài có kết cấu chính gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển du lịch bền vững
Chương 2: Tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch ở Chùa Hương
Chương 3: Một số giải pháp nhằm phát triển du lịch bền vững tại Chùa Hương