Tiến Sĩ Nghiên cứu nguồn tài nguyên cây thuốc tại Vườn quốc gia Chư Yang Sin và đề suất các biện pháp bảo tồ

MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
Vườn quốc gia (VQG) Chư Yang Sin là một khu rừng đặc dụng của
Việt Nam nói chung và của Tây nguyên nói riêng, được thành lập năm 2002,
nằm trên địa phận 11 xã thuộc 2 huyện Lắc và Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk.
VQG hiện có (đang bảo vệ) diện tích rừng nguyên sinh rất lớn, đóng vai trò
quan trọng trong bảo vệ đa dạng sinh học. Ngọn núi Chư Yang Sin là nơi
giàu đa dạng sinh học bậc nhất của cao nguyên Đà Lạt, hơn nữa, VQG còn
chứa đựng nhiều loài cây thuốc quý, hiếm, có giá trị kinh tế cũng như có giá
trị khoa học cao. VQG Chư Yang Sin được ví như viên ngọc của hệ thống
các VQG của nước ta do vị trí địa lý và thành phần các loài sinh vật tại đây.
Bên cạnh sự đa dạng sinh học cao, vùng đệm VQG Chư Yang Sin là
nơi sinh sống của của 3 dân tộc bản địa. Họ đã tích lũy được nhiều kinh
nghiệm quý báu, độc đáo trong việc sử dụng cây cỏ làm thuốc để phòng và
chữa bệnh tại cộng đồng. Ngoài việc thu hái cây thuốc đáp ứng nhu cầu
chữa bệnh tại chỗ trong thời gian dài, cây thuốc còn bị khai thác vì mục đích
thương mại đã dẫn đến tình trạng khan hiếm và có nguy cơ biến mất một số
loài cây thuốc quý tại vùng núi Chư Yang Sin. Cho tới nay, tại VQG Chư
Yang Sin chỉ có một số nghiên cứu về đa dạng sinh học nói chung. Các
nghiên cứu về nguồn tài nguyên cây thuốc ở đây còn ít ỏi. Điều này gây khó
khăn cho việc đánh giá toàn diện giá trị cây thuốc của VQG. Do vậy, cần
thiết phải có các nghiên cứu chuyên sâu nhằm phục vụ cho việc bảo tồn
nguồn tài nguyên cây thuốc cũng như phát triển và bảo tồn tri thức dược
học, khai thác bền vững và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá này.
Xuất phát từ các lý do trên, tôi lựa chọn đề tài luận án: “Nghiên cứu
nguồn tài nguyên cây thuốc tại Vườn quốc gia Chư Yang Sin và đề xuất
các biện pháp bảo tồn, sử dụng bền vững”. Đây là vấn đề mang tính cấp
thiết, có ý nghĩa khoa học và giá trị thực tiễn cao.
2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
a) Đánh giá hiện trạng nguồn tài nguyên cây thuốc tại VQG Chư
Yang Sin và tri thức, kinh nghiệm sử dụng cây cỏ làm thuốc của các dân tộc
thiểu số bản địa vùng đệm VQG Chư Yang Sin.
b) Tìm hiểu các mối đe dọa và đề xuất biện pháp bảo tồn nguồn tài
nguyên cây thuốc và nguồn tri thức dược học tại VQG Chư Yang Sin.
c) Bước đầu tìm hiểu khả năng bảo tồn, phát triển một số loài cây 2


3. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
* Ý nghĩa khoa học: Kết quả nghiên cứu của đề tài luận án là cơ sở
để bảo tồn và phát huy nguồn tài nguyên cây thuốc; là cơ sở để nghiên cứu
dược học, thành phần hóa học, điều tra các hoạt chất sinh học trong các cây
thuốc tại VQG. Từ đó, đề xuất giải pháp khai thác, phát triển và sử dụng bền
vững đối với các loài cây thuốc quý, hiếm, nguy cấp tại khu vực nghiên cứu
cũng như tri thức dược học độc đáo của các dân tộc thiểu số bản địa tại đây.
* Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả của đề tài làm cơ sở khoa học phục vụ
thiết thực cho các ngành Y học, Dược học, Hóa học, đồng thời làm cơ sở để
bảo tồn, phát triển một số loài cây thuốc quý hiếm có nguy cơ bị đe dọa cao
tại VQG Chư Yang Sin.
4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
a) Đây là công trình đầy đủ và cập nhập nhất về nguồn tài nguyên
cây thuốc của VQG Chư Yang Sin, bao gồm thành phần loài, đặc điểm phân
bố và các loài bị đe dọa cần bảo vệ.
b) Lần đầu tiên cung cấp các dẫn liệu về tri thức và kinh nghiệm sử
dụng tài nguyên cây thuốc của 3 dân tộc thiểu số bản địa (M’nông, Ê đê và
K’ho) sống tại vừng đệm VQG Chư Yang Sin.
c) Bước đầu thăm dò thành công triển vọng nhân giống vô tính và
hữu tính hai loài cây thuốc Bí kỳ nam (Hydnophytum formicarum Jack) và
Kỳ nam gai (Myrmecodia tuberosa Jack).
d) Lần đầu tiên nghiên cứu chi tiết thành phần hóa học hai loài cây
thuốc Bí kỳ nam (Hydnophytum formicarum Jack) và Kỳ nam gai
(Myrmecodia tuberosa Jack).
e) Đã xác định được các mối đe dọa tới nguồn tài nguyên cây thuốc
và tri thức dược học của các dân tộc thiểu số bản địa vùng đệm tại VQG
Chư Yang Sin và đề xuất các biện pháp nhằm bảo tồn, sử dụng bền vững
chúng.
5. BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
Luận án gồm 5 phần:
- Mở đầu: 03 trang.
- Tổng quan tài liệu: 36 trang
- Địa điểm, đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên cứu: 07 trang
- Kết quả nghiên cứu và thảo luận: 78 trang
- Kết luận và kiến nghị: 03 trang