Thạc Sĩ Nghiên cứu một số giải pháp sử dụng hợp lý các nghề khai thác thủy sản trên vùng bãi triều ven biển

Luận văn thạc sĩ
Đề tài: Nghiên cứu một số giải pháp sử dụng hợp lý các nghề khai thác thủy sản trên vùng bãi triều ven biển huyện Giao Thủy tỉnh Nam Định

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN 2
LỜI CẢM ƠN 3
MỤC LỤC 4
CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT 5
DANH MỤC CÁC BẢNG 6
DANH MỤC CÁC HÌNH 7
DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC 8
MỞ ĐẦU 9
Chương1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 12
1.1. Đi ều kiện tự nhiên vùng bãi tri ều huyện Giao Thủy 12
1.2.Tình hình kinh tế -xã hội huyện Giao Thủy và 2 xã Giao Hải, Giao
Xuân18
1.3. Các kết quả nghi ên cứu li ên quan đến vùng bãi tri ều huyện Giao Thủy 20
Chương 2: PHƯƠNG PHÁPVÀ TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 27
2.1. Thời gian và đ ịa điểm nghi ên cứu 27
2.2. Tài liệu nghi ên cứu 27
2.3. Nội dung nghiên cứu 28
2.4. Phương pháp nghiên cứu và xử lý số liệu 29
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 32
3.1. Kết quả khảo sát tầu thuyền và lao động khai thác thủy sản tại vùng bãi tri ều huyện Giao Thủy 32
3.2. Kết quả khảo sát các nghề khai thác thủy sản tại vùng bãi triều huyện Giao Thủy 35
3.3. M ột số tác động đến nguồn lợi thủy sản ở vùng bãi triều huyện Giao Thủy 55
3.4. Nhận xét 58
3.5. Gi ải pháp sử dụng hợp lý các nghề khai thác th ủy sản tại vùng bãi tri ều huyện Giao Thủy 59
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO 70
PHỤ LỤC 71

LỜI NÓI ĐẦU
Trên phạm vi toàn cầu, các vùng bãi tri ều (bãi bồi ngập nước) ven bi ển
thường có quy mô rộng lớn, đại diện cho bãi tri ều thuộc nhóm đất ngập nước
châu thổ ven biển (coast delta). Đây là m ột kiểu hệ sinh thái có các đặc trưng
riêng v ề môi trường, dự trữtài nguyên, cho nên ph ải có quan điểm về phương
th ức sử dụng phù hợp. Các bãi tri ều còn là khu vực tiềm năng cho các hoạt
động phát triển, nhất l à đối với các hoạt độngđánh bắt,nuôi trồng thủy sản,
bảo tồn tự nhi ên v.v
Vấn đề nghiên cứu sử dụng hợp lý và có hi ệu quảcác vùng đất ngập
nước đã được các quốc gia đặt ra từ rất sớm, gắn liền với lịch sử khai khẩn
của loài người. Nhi ều mô hình khai thác châu thổ nói chung và vùng bãi triều
ven bi ển nói riêng đã được thực thi và tổng kết. Các mô hình này có những
đi ểm chung, nhưng có nhiều nét đặc thù riêng tùy thuộc vào đi ều kiện kinh tế
- xã hội, tập quán khai thác, nhu cầu thị trường của từng vùng. Do sự tiến bộ
của khoa học – kỹ thuật, các mô hình s ử dụng vùng bãi triều châu thổ đã có
những thay đổi linh hoạt, đáp ứng kịp thời nhu cầu khai thác tài nguyên và
mục đích tăng trưởng kinh tế của cộng đồngcư dân.
Để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tếcần thi ết phải thay đổi mô h ình s ử
dụng bãi triều ven biển không chỉ vào m ục đích làm muối, khai thác mà còn
chuyển sang nuôi trồng thủy sản với hiệu quả kinh tế cao. Phương thức khai
thác các vùng bãi tri ều ven biển một cách ồ ạt trong vòng hơn mười nămtrở
l ại đây đã gây ra những hậu quả trước mắt và lâu dài, ảnh hưởng tới mục ti êu
phát triển bền vững vàsinh kế của cộng đồng địa phương. Vì vậy, gần đây các
nguyên tắc sử dụng hợp lý và khôn khéo các vùng bãi triều ven biển nói ri êng
và đất ngập nước nói chung đãđược các tổ chức quốc tế nêu ra và được nhiều
quốc gia hưởng ứng áp dụng có hiệu quả.
10
Vùng bãi tri ều ven biển huyệnGiao Thủy thuộc tỉnh Nam Định, phía
Đông và Bắc tiếp giáp với tỉnh Thái B ình, phía Tây và Tây Bắc giáp huyện
Hải Hậu và huyệnXuân Trường, phía Đông Nam giáp vịnh Bắc bộ. Đây
chính là khu bãi tri ều cửa sông ven biển điển hình nhất về hệ sinh thái đất
ngập nước ven biển không những đối với tỉnh Nam Định mà đối với cả miền
bắc Việt Nam. Vùng bãi triều có trên 500 loại động vật thuỷ s inh, trong đó có
nhi ều loại có giá trị kinh tế như: tôm, cua bể, rong câu chỉ vàng, đặc biệt có
trên 1.000 ha sân ngao, v ạng đem lại thu nhập khá cao cho ngư dân ven bi ển.
Sản lượng khai thác thuỷ sản hàng năm là 5.000 -7.000 tấn.Tuy nhiên những
năm gần đây ngày càng có nhi ều nguy cơ ti ềm ẩn phá hoại sự đa dang sinh
học và hệ sinh thái độc đáo ở khu vực này, làm suy gi ảm nguồn lợi thủy sản,
do hậu quả của việc quây vùng nuôi tôm; khai thác nguồn lợi thủy sản bừa bãi
một cách tự phát. Chính quyền địa phương đã có những hoạt động tích cực
nhằm hạn chế tình trạng này, nhưng kết quả đạt được còn rất khiêm tốn.
Nghị quyết Đại hội tỉnh Đảng bộ Nam Định lần thứ XVII đã đề ra
phương hướng phát triển kinh tế thuỷ sản giai đoạn 2006 -2010 là:
" Tiếp tục khai thác tốt các tiềm năng về lao động, đất đai v à nguồn lợi
biển phát triển kinh tế thuỷ sản trên các lĩnh vực nuôi trồng, khai thác, chế
biến xuất khẩu và hậu cần dịch v ụ. T ập trung phát triển mạnh nuôi trồng thuỷ
sản theo hướng sản xuấthàng hoá, đảm bảo có hiệu quả cao và bền vững.
Cùng với nuôi trồng thuỷ sản, tiếp tục tăng cường năng lực và hiệu quả khai
thác h ải sản, phát triển hậu cần dịch vụ, chế biến v à xuất khẩu thuỷ sản.
Nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hoá, giá trị xuất khẩu, tạo việc làm tăng
thu nh ập, cải thiện và nâng cao đời sống cho nhân dân, kết hợp kinh tế với an
ninh, quốc phòng".
11
Trong đó, khai thác hải sản ven bờ theo hướng : Ổn định khai thác hải
sản ven bờ, hướng dẫn cho ngư dân chuyển đổi cơ cấu nghề, phát triển đóng
mới thay thế dần các phương ti ện tàu thuy ền nhỏ công suất dưới 20 CV.
Trước t ình trạng khai thác vùng ven bi ển này một cách tự phát, thiếu bền
vững và có nguy cơ làm cạn kiệt nguồn tài nguyên, vấn đề đặt ra là phải cần
có sự đánh giá một cách đầy đủ th ực trạng khai thác, để có cơ sở tìm ra các
gi ải pháp sử dụng hợp lý các ngh ề khai thác thuỷ sản nhằm đảm bảo sự phát
tri ển bền vững. Đây là việc làm hết sức cần thiết và cấp bách vừa mang ý
nghĩa khoa học và thực tiễn, góp phần thực hiện chủ trương của tỉnh trong
th ời gian tới.Để giải quyết những vấn đề trên, tôi ti ến hành thực hiện đề tài:
“ Nghiên cứu một số giải pháp sử dụng hợplý các ngh ề khai thác thủy sản
trên vùng bãi tri ều ven biển huyệnGiao Thủy tỉnh Nam Định“.Mục đích
xây dựng được các giải pháp sử dụng hợp lý các nghề khai thác trong vùng
tri ều huyệnGiao Thủy, nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, đời sống cư dân, bảo
đảm sự phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản . Đề tài được thực hiện với các
nội dung:
-Khảo sát thực trạng các nghề khai thác nguồn lợi thủy sản hiện có trên
vùng triều ở địa phương.
- Phân tích và đề xuất một số giải pháp sử dụng hợp lý các nghề khai
thác ở vùng bãi tri ều một cách có hiệu quả, bền vững và ổn định đời sống lâu
dài của ngư dân.
12
Chương1
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÙNG BÃI TRI ỀU HUYỆN GIAO THỦY
1.1.1.Vị trí địa lý
Giao thủy l à m ột trong ba huyệnven bi ển của tỉnh Nam Định, phía Bắc
giápvới hai huyệnTiền Hải và Kiến X ương của tỉnh Thái Bình, phía Tây ti ếp
giáp với huyệnXuân Trường, phía Tây Nam là huyệnHải Hậu. Bờ biển bị
chia cắt bởi các cửa sông lớn: cửa Ba Lạt (sông H ồng) ở phía Bắc, c ửa Hà
Lạn (sông Sò) ở phía Nam và cửa sông Vọp. Vùng bãi triều thuộc huyệnGiao
Thủy gồm có2 phần: phần bãi bồi ngập nước di ện tích 12.000 halà bãi bồi
cửa sông ven biển điển hìnhnhất về hệ sinh thái đất ngập nước của châu thổ
sông H ồng. Hàng năm các con sông đã đem ra một l ượng lớn phù sa (khoảng
50 tri ệu tấn) bồi đắp cho các khu vực bãi bồi thu ộc huyệnGiao Thủy, lấn ra
phía bi ển thêm hàng trăm mét đấtvàphần vùng nước ven bi ểnbao quanh
vùng bãi bồi.
Về tiềm năng kinh tế biển, theo đánh giá của các nhà khoa học, vùng
bi ển bãi tri ều Giao Thủycó ti ềm năng đa dạng sinh học cao. Tổng sản l ượng
khai thác thủy sản biển hàng năm từ 5.000 -7.000 tấn (không tính s ản lượng
ngao nuôi được nhập giống từ miền Nam). Khu bảo tồn thi ên nhiên Xuân
Thủy với diện tích 7.680 ha nằm ở phía Bắc của Giao Thủy và xen kẽ giữa
chúng là bãi ngập triều. Cồn Ngạn l à cồn cát lớn nhất, trên đó chủ yếu l à các
đầm nuôi trồng thủy sản và hầu hết có rừng ngập m ặn bao phủ. CồnLu gồm
một bãi cát rộng lớn, cùng các bãi tri ều lầy và m ột diện tích nhỏ các đầm nuôi
th ủy sản. Cồn Xanh l à cồn nhỏ nhất có lớp cát mỏng và vẫn đang tiếp tục bồi
đắp do phù xa từ sông Hồng đem lại. Cồn Xanh và Cồn Lu thường bị ngập
khi thủytriều l ên.Trong khu vực nghi ên cứunơi cao nhất có độ cao tuyệt đối
là 3m, còn vùng bi ển có độ sâu từ6 -20 m .

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1-Đề tài: Cơ sở khoa học phục vụ quy hoạch chi tiết sử dụng hợp lý
vùng nuôi trồng thủy sản, vùng sản xuất muối ven biển huyệnGiao Thủy tỉnh
Nam Đ ịnh của Viện kinh tế v à Quy hoạch thủy sản, năm 2005
2- Tổng quan nghề cá tỉnh Nam Định thuộc dự án đánh giá nguồn lợi
sinh vật biển Việt Nam của của Viện kinh tế và Quy hoạch thủy sản, năm
2005
3-Dự án: Đi ều tra nguồn lợi và xây dựng dự án kinh tế kỹ thuật hỗ trợ
ngư dân phát tri ển nuô i nga o trên vùng tri ều Nam Định.
4-Báo cáo hi ện trạng vườn Quốc gia Xuân thủy tỉnh Nam Định tháng
12 năm 2005
6-Đề tài đi ều tra nguồn lợi thủy sản vùng ngập mặn Nam H à tháng 11
năm 1995
7-Báo cáo Qui hoạch phát triển thủy sản đến năm 2010 huyệnGiao
Thủy tỉnh Nam Định tháng 7 năm 2004.
8-Dự án chuyển đổi diện tích lúa năng suất thấp sang nuôi trồng thủy
sản xã Giao H ải , Giao Xuân huyệnGiao Thủy
9- Các báo cáo t ổng kết năm cuả phòng Thủy sản Giao Thủy, sở Thủy
sản Nam Định, Chi cục Bảo vệ nguồn lợi Thủy sản.
10- Nguyễn Văn Động, Cơ sở khoa học chọn lọc ngư cụ, Giáo trình
Cao h ọc ĐHTS, 1997.
11. TS Thái Văn Ngạn. Giáo trình Địa lý nghề cá , Nha Trang 2005.
12. Niên giám thống kê tỉnh Nam Định năm 2004, 2005, 2006, 2007
13.Chương trình phát triển kinh tế biển tỉnh Nam Định giai đoạn 2001 -2005
14. Chương trình phát tri ển kinh tế th ủy sản tỉnh Nam Định giai đoạn
2006 - 2010