Tiến Sĩ Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng và nồng độ insulin ở bệnh nhân xơ gan có đái tháo đường (FULL TE

LUẬN ÁN CHUYÊN KHOA CẤP HAI
NĂM 2012

MỤC LỤC
trang
ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ XƠ GAN 3
1.2. CHUYỂN HOÁ GLUCID VÀ RỐI LOẠN GLUCOSE MÁU 13
1.3. TỔNG QUAN VỀ INSULIN 20
1.4. MỐI LIÊN QUAN GIỮA CHUYỂN HOÁ GLUCOSE 24
1.5. ĐẠI CƯƠNG VỀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG 26
1.6. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC LIÊN QUAN
ĐẾN XƠ GAN ĐTĐ 27

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 29
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 29
2.2. PHƯỢNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31
2.3. CÁC CHỈ SỐ YÊU CẦU VÀ CÁCH ĐÁNH GIÁ 37
2.4. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU 38

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 41
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA MẪU NGHIÊN CỨU 41
3.2. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG
Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN CÓ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG 47
3.3. BIẾN ĐỔI GLUCOSE MÁU, INSULIN MÁU
VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN 57
3.4. TƯƠNG QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ GLUCOSE MÁU, INSULIN MÁU
VỚI CHỈ SỐ CHILD PUGH 64

Chương 4. BÀN LUẬN 66
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA MẪU NGHIÊN CỨU 66
4.2. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG
Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN CÓ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG 70
4.3. BIẾN ĐỔI CÁC GIÁ TRỊ GLUCOSE MÁUVÀ INSULIN MÁU 79
4.4. TƯƠNG QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ GLUCOSE VÀ INSULIN MÁU
VỚI CHỈ SỐ CHILD PUGH 84
KẾT LUẬN 86
KIẾN NGHỊ 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC



ĐẶT VẤN ĐỀ

Xơ gan là hậu quả của một bệnh gan mạn tính đã được biết từ lâu gây tổn thương nặng lan tỏa ở các thuỳ gan, trong đó nhu mô gan bình thường được thay thế bởi một mô xơ hoá và những nốt tái tạo, dẫn đến sự suy giảm dần của các chức năng gan [2],[8].
Bệnh được Laenec mô tả lần đầu tiên năm 1819 trên một bệnh nhân xơ gan do uống rượu, nên được gọi là xơ gan rượu. Nhưng về sau người ta thấy có nhiều nguyên nhân khác cũng gây xơ gan, có chung một bệnh cảnh lâm sàng và cận lâm sàng với 2 hội chứng kinh điển: Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa và hội chứng suy chức năng gan, cùng xuất phát từ một tổn thương với ba yếu tố chính: tổn thương hoại tử của các tế bào nhu mô gan, tổ chức liên kết phát triển bao quanh các tiểu thuỳ lấn ép nhu mô và tái tạo tế bào. Ở các nước chậm phát triển như Đông Nam Á, Nam Châu Phi tỷ lệ viêm gan vi rút cao, nhất là viêm gan B, C phối hợp với D là nguyên nhân chủ yếu đưa đến xơ gan [12],[19].
Ở Việt Nam, tỷ lệ bệnh nhân xơ gan vào điều trị còn khá cao. Tại khoa nội bệnh viện Bạch Mai (1959) xơ gan chiếm 37,8% đứng hàng đầu trong các bệnh gan mật [5],[23].
Tại khoa nội tiêu hoá bệnh viện Trung ương Huế hàng năm có khoảng 150 bệnh nhân xơ gan vào điều trị [11],[31].
Thực tế lâm sàng tiêu hoá gan mật cho thấy có nhiều trường hợp rối loạn glucose máu và đái tháo đường thực sự trên bệnh nhân xơ gan thường gặp.
Theo một số nghiên cứu cho thấy co sự liên quan giữa đái tháo đường và bệnh gan mạn tính, khoảng 30% bệnh nhân xơ gan bị bệnh đái tháo đường. Đái tháo đường được coi như là một biến chứng của xơ gan, được gọi là "Đái tháo đường căn nguyên do gan”. Sự gia tăng đề kháng insulin ở cơ và mô mỡ và chứng tăng insulin có thể là căn cứ bệnh sinh của bệnh đái tháo đường do bệnh gan, nhiều nghiên cứu ban đầu đã cho thấy nhiễm virus viêm gan B, C là yếu tố nguy cơ cho bệnh đái tháo đường [3],[9].
Kể từ năm 1898 Naunyn lần đầu tiên ghi nhận có rối loạn chuyển hoá glucose ở bệnh nhân xơ gan: rối loạn dung nạp glucose trong xơ gan do nhiều nguyên nhân, bao gồm có giảm dự trữ glycogen, giảm độ thanh thải insulin sau đó được bù lại bởi tăng tiết insulin, thay đổi nhạy cảm của insulin ở mô mỡ, giảm hormone tăng trưởng .cuối cùng dẫn tới tăng glucose máu [6],[13].
Qua các tài liệu tham khảo ở Việt Nam và trên thế giới cho thấy: Rối loạn glucose máu và đái tháo đường xẩy ra trên bệnh nhân xơ gan xuất hiện ngày càng nhiều. Sự kết hợp giữa bệnh xơ gan và bệnh đái tháo đường làm cho bệnh cảnh lâm sàng của bệnh nhân ngày càng phức tạp. Các nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và nồng độ insulin ở bệnh nhân xơ gan có đái tháo đường và mối tương quan giữa nồng độ glucose máu, nồng độ insulin với độ nặng của xơ gan thì chưa được nghiên cứu đầy đủ [10],[15],[19].
Do đó để tìm hiểu kỹ hơn trong thực tế lâm sàng, chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng và nồng độ insulin ở bệnh nhân xơ gan có đái tháo đường’’. Nhằm mục tiêu:
1. Khảo sát một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và nồng độ insulin ở bệnh nhân xơ gan có đái tháo đường phát hiện lần đầu.
2. Đánh giá mối tương quan giữa nồng độ glucose máu, insulin máu với độ nặng của xơ gan theo Child - Pugh.