Thạc Sĩ Nghiên cứu một số đặc điểm đông cầm máu ở một số thể bệnh trong các bệnh tăng sinh tủy mạn tính

LUẬN ÁN THẠC SĨ Y HỌC
NĂM 2011


ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU .15

1.1. QUÁ TRÌNH TẠO MÁU 15
1.1.1. Tạo máu bình thường . 15
1.1.2. Rối loạn sinh máu và phân loại bệnh lý tế bào nguồn tạo máu . 17
1.2. SINH LÝ QUÁ TRÌNH ĐÔNG CẦM MÁU 18
1.2.1. Giai đoạn cầm máu kỳ đầu 18
1.2.2. Giai đoạn đông máu huyết tương 21
1.2.3. Giai đoạn tiêu sợi huyết . 25
1.2.4. Các chất ức chế sinh lý 26
1.3. HỘI CHỨNG TĂNG SINH TỦY MẠN ÁC TÍNH 26
1.3.1. Phân loại MPDs theo WHO 2008 27
1.3.2. Lơ xê mi kinh dòng bạch cầu hạt . 29
1.3.3. Bệnh đa hồng cầu tiên phát 30
1.3.4. Bệnh tăng tiểu cầu tiên phát . 31
1.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐÔNG CẦM MÁU Ở MỘT SỐ THỂ
BỆNH TRONG HỘI CHỨNG TĂNG SINH TỦY MẠN TÍNH 33
1.4.1. Trên thế giới 33
1.4.2. Ở Việt Nam 33

CHƯƠNG 2 : ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .34

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 34
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân . 34
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ khỏi nghiên cứu 34
2.1.3. Vật liệu nghiên cứu 34

.
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 34
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu . 34
2.2.2. Nội dung nghiên cứu và các tiêu chuẩn đánh giá 34
2.2.3. Phương pháp xử lý thống kê 41
2.2.4. Khía cạnh đạo đức của đề tài . 41

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .43

3.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU . 43
3.1.1. Đặc điểm về tuổi 43
3.1.2. Đặc điểm về giới 44
3.1.3. Phân bố các thể bệnh 45
3.2. KẾT QUẢ XN ĐÔNG CẦM MÁU Ở MỘT SỐ THỂ BỆNH TRONG HCTST MẠN TÍNH 45
3.2.1. Đặc điểm một số chỉ số đông cầm máu ở một số thể bệnh
trong HCTST mạn tính 45

3.3. LIÊN QUAN GIỮA XÉT NGHIỆM ĐÔNG MÁU VỚI BIỂU HIỆN XUẤT HUYẾT - HUYẾT KHỐI 51
3.3.1. Biểu hiện lâm sàng ở một số thể bệnh trong HCTST mạn tính . 51
3.3.2. Mối liên quan giữa xét nghiệm đông cầm máu với biểu hiện
xuất huyết và huyết khối 52

CHƯƠNG 4 : BÀN LUẬN .63

4.1. BÀN LUẬN VỀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 63
4.1.1. Tuổi mắc bệnh 63
4.1.2. Phân bố theo giới . 64
4.1.3. Bàn luận về thể bệnh 65
4.2. BÀN LUẬN XN ĐÔNG CẦM MÁU Ở MỘT SỐ THỂ BỆNH TRONG HỘI CHỨNG TĂNG SINH TỦY MẠN TÍNH 65
4.2.1. Bàn luận về tiểu cầu . 65
4.2.2. Bàn luận về đông máu huyết tương . 69
4.2.3. Bàn luận về các chất tham gia đánh giá giai đoạn tiêu sợi
huyết . 72
4.2.4. Bàn luận về chất chống đông sinh lý . 74

4.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA XÉT NGHIỆM ĐÔNG CẦM MÁU VÀ BIỂU
HIỆN XH-HK 76
4.3.1. Tỷ lệ biểu hiện biến chứng xuất huyết và huyết khối 76
4.3.2. Mối liên quan giữa xét nghiệm đông cầm máu với biểu hiện
xuất huyết . 79
4.3.3. Mối liên quan giữa xét nghiệm đông cầm máu với biểu hiện
HK 81
KẾT LUẬN 85
KIẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC




Bảng 3.1: Phân bố độ tuổi bệnh nhân . 43
Bảng 3.2. Đặc điểm về giới 44
Bảng 3.3. Phân bố các thể bệnh 45
Bảng 3.4. Số lượng tiểu cầu theo thể bệnh . 45
Bảng 3.5. Đặc điểm về NTTC 46
Bảng 3.6. Đặc điểm NTTC theo thể bệnh 46
Bảng 3.7. Tỷ lệ bệnh nhân có bất thường NTTC 47
Bảng 3.8. Tỷ lệ bệnh nhân có bất thường NTTC theo thể bệnh 47
Bảng 3.9. Đặc điểm xét nghiệm đông máu huyết tương theo thể bệnh . 48
Bảng 3.10. Nồng độ hoạt tính các yếu tố đông máu theo thể bệnh 49
Bảng 3.11. Thay đổi một số xét nghiệm đánh gía giai đoạn tiêu sợi
huyết theo thể bệnh . 50
Bảng 3.12. Nồng độ một số chất chống đông sinh lý theo thể bệnh 50
Bảng 3.13. Tỷ lệ biểu hiện xuất huyết theo thể bệnh . 51
Bảng 3.14. Tỷ lệ biểu hiện huyết khối theo thể bệnh . 52
Bảng 3.15. Số lượng tiểu cầu theo tỷ lệ xuất huyết và huyết khối . 52
Bảng 3.16. Số lượng tiểu cầu theo biểu hiện xuất huyết 53
Bảng 3.17. Xét nghiệm đông máu huyết tương với biểu hiện xuất huyết 53
Bảng 3.18. Nồng độ hoạt tính yếu tố đông máu với biểu hiện xuất huyết 54
Bảng 3.19. Thay đổi xét nghiệm đánh giá giai đoạn tiêu sợi huyết với
biểu hiện xuất huyết . 55
Bảng 3.20. Số lượng tiểu cầu theo biểu hiện huyết khối 55
Bảng 3.21. Mối liên quan giữa tăng SLTC với biểu hiện huyết khối ở
HCTST . 56
Bảng 3.22. Ngưng tập tiểu cầu theo biểu hiện huyết khối 56
Bảng 3.23. Mối liên quan giữa tăng NTTC (ADP) với biểu hiện huyết
khối ở nhóm ĐHCTP . 57
[]Bảng 3.24. Mối liên quan giữa tăng NTTC (ADP) với biểu hiện huyết
khối ở nhóm TTCTP 57
Bảng 3.25. Mối liên quan giữa tăng NTTC (collagen) với biểu hiện
huyết khối ở nhóm ĐHCTP 57
Bảng 3.26. Mối liên quan giữa tăng NTTC (collagen) với biểu hiện
huyết khối ở nhóm TTCTP 58
Bảng 3.27. Xét nghiệm đông máu cơ bản với biểu hiện huyết khối 58
Bảng 3.28. Nồng độ các yếu tố đông máu với biểu hiện huyết khối 59
Bảng 3.29. Thay đổi xét nghiệm đánh giá giai đoạn tiêu sợi huyết với
biểu hiện huyết khối . 60
Bảng 3.30. Mối liên quan giữa tăng nồng độ PAI với biểu hiện huyết
khối ở HCTST 60
Bảng 3.31. Nồng độ chất chống đông sinh lý với biểu hiện huyết khối 61
Bảng 3.32. Mối liên quan giữa tăng SLBC với biểu hiện huyết khối ở
ĐHCTP . 61
Bảng 3.33. Mối liên quan giữa tăng SLBC với biểu hiện huyết khối ở
TTCTP 61
Bảng 3.34. Mối liên quan giữa tăng Hct với biểu hiện huyết khối ở
ĐHCTP . 62
Bảng: 4.1. Biến chứng tắc mạch 77
Bảng: 4.2. Biến chứng xuất huyết 78


12
DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ độ tuổi theo bệnh 43
Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ giới theo bệnh 44
Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ các thể bệnh . 45
Biểu đồ 3.4. Tỷ lệ biểu hiện xuất huyết theo bệnh 51
Biểu đồ 3.5. Tỷ lệ biểu hiện huyết khối . 52


ĐẶT VẤN ĐỀ

Các bệnh tăng sinh tủy mạn tính (Chronic Myeloproliferative Disorders) là một nhóm bệnh tăng sinh tủy đơn dòng hay nhiều dòng của tế bào gốc sinh máu (Hemopoietic progenitor cells) trong tủy hoặc tăng tạo máu các cơ quan ngoài tủy (lách và gan) [11] [15].
Theo phân loại FAB, hội chứng tăng sinh tủy mạn tính gồm một số thể bệnh: (1) đa hồng cầu tiên phát (Polycythemia Vera - ĐHCTP); (2) tăng tiểu cầu tiên phát (Essential Thrombocythemia - TTCTP); (3) xơ tủy nguyên phát (Primary Myelofibrosis - PMF ); (4) lơ xê mi kinh dòng hạt (Chronic Myelogenous Leukemia - CML) tuy nhiên thể CML là chủ yếu [4] [10] [11] [15] [17].
Kết quả nghiên cứu tình hình bệnh máu tại viện HH-TM Bệnh viện Bạch Mai năm 1999-2001 cho thấy nhóm bệnh tăng sinh tủy (TST) ác tính chiếm 43% trong đó TST mạn ác tính chiếm 21% [7]. Bệnh thường gặp ở người lớn, hay gặp nhất là lứa tuổi 50-70 tuổi, tuổi trung bình khi chẩn đoán là 60 tuổi. Bệnh rất hiếm gặp ở trẻ em. Tỷ lệ mới mắc chung của cả nhóm bệnh khoảng 6-9/100.000 người/năm [3][4][10][11][15][17][30][63][77].
Trong bệnh ĐHCTP và TTCTP, thường xuất hiện những biến chứng xuất huyết – huyết khối có nguy cơ đe dọa tính mạng người bệnh. Biến chứng huyết khối như: đột qụy, tắc tĩnh mạch võng mạc, huyết khối tĩnh mạch não, nhồi máu cơ tim, nhồi máu phổi, huyết khối tĩnh mạch sâu . Các biến chứng chảy máu như: XHN, XHTH, XHNM, chảy máu lợi, XHDD, chảy máu sau phẫu thuật [3] [10] [11] [15][17][37][39][75][76][77]. Vì vậy, tìm hiểu đầy đủ về những thay đổi đông cầm máu trong HCTST là có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong thực hành lâm sàng.

Ở Việt Nam, đã có một số công trình nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng và xét nghiệm huyết học trên những bệnh lý riêng rẽ như ĐHCTP [12], TTCTP [8], CML [18], nhưng những tìm hiểu về biến đổi đông cầm máu trong toàn bộ nhóm bệnh lý này còn nhiều hạn chế. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài: Nghiên cứu một số đặc điểm đông cầm máu ở một số thể bệnh trong các bệnh tăng sinh tủy mạn tính nhằm mục tiêu:
1. Nghiên cứu đặc điểm đông cầm máu ở bệnh nhân lơ xê mi kinh dòng hạt, đa hồng cầu tiên phát và tăng tiểu cầu tiên phát tại Bệnh viện Bạch Mai.
2. Bước đầu tìm hiểu mối liên quan giữa sự thay đổi một số chỉ số đông cầm máu với biểu hiện xuất huyết và huyết khối ở các nhóm