Thạc Sĩ Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học, đánh giá thiệt hại và đề xuất biện pháp phòng dịch bệnh lở m

iii
MỤC LỤC
Đầu mục Trang
LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
MỘT SỐ PHỤ LỤC vii
DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT viii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ . x
MỞ ĐẦU . 1
1. Đặt vấn đề 1
2. Mục tiêu của đề tài 1
3.Ý nghĩa khoa học và thực tiễn . 2
CHƯƠNG 1 . 3
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU . 3
1.1. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ BỆNH 3
1.1.1. Ở trên thế giới 3
1.1.2. Ở Việt Nam . 5
1.1.3. Những thiệt hại do bệnh LMLM . 7
1.2. DỊCH TỄ HỌC BỆNH LMLM TRÊN BÒ 9
1.2.1. Căn bệnh 9
1.2.2. Loài mắc bệnh . 12
1.2.3. Lứa tuổi mắc bệnh . 13
1.2.4. Mùa mắc bệnh . 13
1.2.5. Chất chứa virus 13
1.2.6. Đường xâm nhập và lây lan bệnh 14 iv
1.2.7. Cơ chế sinh bệnh học 14
1.3. TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH Ở BÒ . 16
1.3.1. Thể thông thường, hay thể nhẹ 16
1.3.2. Thể ác tính . 17
1.3.3. Biến chứng 18
1.4. BỆNH TÍCH CỦA BỆNH . 18
1.5. CHẨN ĐOÁN BỆNH 19
1.5.1. Chẩn đoán lâm sàng 19
1.5.2. Chẩn đoán phòng thí nghiệm 19
1.5.2.1. Chẩn đoán huyết thanh học 19
1.5.2.2 Chẩn đoán virus học 22
1.5.2.3. Chẩn đoán bằng kỹ thuật RT – PCR . 22
1.6. PHÒNG VÀ TRỊ BỆNH 22
1.6.1. Phòng bệnh 22
1.6.2. Điều trị . 23
CHƯƠNG 2 . 27
ĐỐI TƯỢNG – NỘI DUNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27
2.1. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU 27
2.1.1. Đối tượng . 27
2.1.2. Thời gian . 27
2.1.3. Địa điểm nghiên cứu . 27
2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 27
2.2.1. Một số đặc điểm tự nhiên kinh tế xã hội . 27
2.2.2. Nghiên cứu dịch tễ học bệnh LMLM tại địa điểm điều tra 27
2.2.2.1. Nghiên cứu đàn gia súc mắc bệnh qua các chỉ tiêu . 27
2.2.2.2. Nghiên cứu về bệnh LMLM theo thời gian . 27 v
2.2.2.3. Nghiên cứu về bệnh LMLM theo không gian 27
2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27
2.3.1. Nghiên cứu dịch tễ học 27
2.3.2. Phương pháp thu thập và sử dụng số liệu . 28
2.3.3. Phương pháp chọn mẫu . 28
2.3.4. Sơ lược về địa bàn chọn mẫu điều tra . 28
2.3.5. Đánh giá thiệt hại do bệnh LMLM tại địa điểm điều tra 28
2.3.5.1. Thiệt hại trực tiếp 28
2.3.5.2 Thiệt hại gián tiếp . 29
2.3.6. Phương pháp tính toán số liệu . 29
2.3.6.1. Tính tỷ lệ . 29
2.3.6.2. Tính hệ số 30
2.3.7. Phương pháp xử lý số liệu . 30
CHƯƠNG 3 . 31
KẾT QUẢ THẢO LUẬN . 31
3.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI 31
3.1.1. Đặc điểm tự nhiên . 31
3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội 32
3.1.2.1. Tình hình chăn nuôi Bò tại Tp.BMT - huyện Krông Păk và Ea Kar . 34
3.1.2.2. Công tác thú y tại Tp. BMT - huyện Krông Păk và Ea Kar . 35
3.2. MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU DỊCH TỄ HỌC BỆNH LMLM . 39
3.2.1. Kết quả nghiên cứu trên đàn gia súc mắc bệnh LMLM . 39
3.2.1.1. Tỷ lệ mắc bệnh LMLM qua các năm từ 2006 - 2011 . 39
3.2.1.2. Kết quả xác định tốc độ mới mắc của bệnh LMLM 42
3.2.2. Tỷ lệ mắc tỷ lệ tử vong theo lứa tuổi . 44
3.2.2.1. Tỷ lệ mắc bệnh theo lứa tuổi 44 vi
3.2.2.2. Kết quả xác định tỷ lệ chết, tỷ lệ tử vong ở bò 46
3.2.3. Xác định triệu chứng bệnh LMLM . 48
3.2.4. Nghiên cứu về bệnh LMLM theo thời gian . 50
3.2.4.1. Xác định hệ số năm dịch 50
3.2.4.2. Xác định hệ số mùa dịch 51
3.2.5. Xác định dịch LMLM theo không gian 53
3.2.5.1. Bản đồ dịch tễ bệnh LMLM của Tp.BMT . 54
3.2.5.2. Bản đồ dịch tễ bệnh LMLM của huyện Krông Păk . 55
3.2.5.3. Bản đồ dịch tễ bệnh LMLM của huyện Ea Kar . 56
3.3. ĐÁNH GIÁ THIỆT HẠI DO BỆNH LMLM TẠI ĐỊA ĐIỂM . 57
3.3.1. Đánh giá thiệt hại trực tiếp 57
3.3.2. Các thiệt hại gián tiếp 58
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . 60
KẾT LUẬN . 60
ĐỀ NGHỊ . 61
TÀI LIỆU THAM KHẢO 62
Tài liệu tiếng việt 62
Tài liệu nước ngoài . 64
Tài liệu website . 65 vii
MỘT SỐ PHỤ LỤC
- Mẫu phiếu điều tra
- Một số hình ảnh thực hiện đề tài viii
DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT
ARN : Acid ribonucleic
BHK-21 : Baby Hamster Kidney line 21
CFR : Case fatality rate
EC : European Community
ELISA : Enzyme linked immuno sorbent assay
FMD : Foot and mouth disease
HSMD : Hệ số mùa dịch
HSND : Hệ số năm dịch
HSTD : Hệ số tháng dịch
KHBT : Kết hợp bổ thể
LMLM : Lở mồm long móng
NN&PT : Nông Nghiệp và Phát Triển
OIE : Office Internetional des Epizooties
PCR : Polymerase chain reaction
PPRS : Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome
RT – PCR : Real time - Polymerase Chain Reaction
SAT : Southern Afican Territories
TCID 50 : Tissue Culture Infectious Dose 50
Tp.BMT : Thành Phố Buôn Ma Thuột
VP : Viral Protein
WRL : World Referrence Laboratory ix
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1. Tổng đàn bò nuôi theo từng năm từ 2006 đến nữa năm 2011. . 34
Bảng 3.2. Mạng lưới thú y trên địa bàn điều tra . 35
Bảng 3.3. Kết quả tiêm phòng LMLM từ năm 2006 - 2011 37
Bảng 3.4. Tình hình bệnh LMLM từ 2006 - 2011 39
Bảng 3.5. Kết quả nghiên cứu xác định tốc độ mới mắc của bệnh LMLM 43
Bảng 3.6. Tỷ lệ mắc bệnh LMLM theo lứa tuổi . 45
Bảng 3.7. Tỷ lệ chết, tỷ lệ tử vong do bệnh LMLM 47
Bảng 3.8. Tỷ lệ biểu hiện các triệu chứng bệnh LMLM theo điều tra 48
Bảng 3.9. Hệ số năm dịch của LMLM từ năm 2006 – 2011 50
Bảng 3.10. Kết quả xác định hệ số mùa dịch 52
Bảng 3.11. Thiệt hại trực tiếp do bệnh LMLM gây ra ở địa bàn điều tra . 57
Bảng 3.12. Thiệt hại gián tiếp do bệnh LMLM gây ra ở địa bàn điều tra 58 x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ VÀ HÌNH ẢNH
Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ mắc bệnh LMLM theo lứa tuổi . 45
Biểu đồ 3.2. Hệ số năm dịch LMLM từ 2006 - 2011 . 51
Đồ thị 3.1. Tỷ lệ chết và tỷ lệ tử vong ở bò do bệnh LMLM 47
Đồ thị 3.2. Hệ số năm dịch LMLM từ 2006 - 2011 53
Hình 1.1. Cấu trúc của virus LMLM 10
Hình 1.2. Mô hình bản đồ gen của virut LMLM 10
Hình 1.3. Hình thái của virus LMLM . 11
Hình 1.4 (a,b,c) Triệu chứng của bệnh LMLM trên bò 17
Bản đồ 1. Bản đồ xuất hiện bệnh LMLM các Quốc gia trên thế giới 5
Bản đồ 3.1. Bản đồ dịch tễ dịch LMLM tại Tp. BMT 54
Bản đồ 3.2. Bản đồ dịch tễ dịch LMLM tại huyện Krông Păk . 55
Bản đồ 3.3. Bản đồ dịch tễ dịch LMLM tại huyện Ea Kar . 56 1
MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Bệnh lở mồm long móng (LMLM) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây
lan rất nhanh, rất mạnh, rất rộng, của các loài động vật móng guốc chẻ đôi: trâu,
bò, lợn, dê, cừu và người cũng có thể mắc.
Bệnh gây ra do loài virut hướng thượng bì với đặc điểm sốt cao và có mụn
nước ở miệng và kẽ chân. Bệnh thường gây ra hậu quả nghiêm trọng về kinh tế,
xã hội và bảo vệ môi trường nên đã được xếp số một thuộc bảng A trong danh
mục các bệnh truyền nhiễm của gia súc, đồng thời được ghi vào danh sách chính
thức trong bộ luật Quốc tế của Tổ chức Dịch tễ học Thế giới (OIE) về các bệnh
cấm buôn bán, vận chuyển động vật và sản phẩm động vật giữa các nước.
Bệnh gây thành dịch cho hàng loạt trâu, bò trong cùng một thời gian,
làm tê liệt cày kéo. Do đó, các vùng có bệnh xảy ra, nhiều vùng gặp rất nhiều
khó khăn trong chăn nuôi và gieo trồng.
Mặc dù bệnh xuất hiện như là bệnh nhẹ, thường gây tử vong thấp, ngoại trừ ở
con vật non hay suy nhược nhưng thiệt hại về mặt kinh tế, xã hội là rất quan trọng.
Xuất phát từ tình hình đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học, đánh giá thiệt hại và đề xuất biện
pháp phòng bệnh Lở mồm long móng trên đàn bò nuôi tại tỉnh Đăk Lăk”
2. Mục tiêu của đề tài
- Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học của bệnh Lở mồm long móng
trên đàn bò nuôi tại tỉnh Đăk Lăk
- Đánh giá thiệt hại về mặt kinh tế, xã hội do dịch bệnh gây ra.
- Đề xuất một số biện pháp phòng bệnh.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn Đề tài sẽ giúp cho người dân và địa phương biết được quy luật diễn biến,
mức độ, và dự đoán được sự phát triển của bệnh LMLM trên địa bàn huyện Ea
Kar, Krông Păk và TP. Buôn Ma Thuột. Từ đó đánh giá và khắc phục được những
thiệt hại không đáng có có thể xảy ra do bệnh LMLM.
Ngoài ra đề tài còn là tài liệu tham khảo của tất cả những ai quan tâm đến dịch
LMLM đặc biệt là đồng nghiệp, cũng như các bạn sinh viên trong quá trình nghiên
cứu, học tập và làm việc.