Thạc Sĩ Nghiên cứu một số đặc điểm bệnh lý của bệnh viêm tử cung trên đàn lợn nái ngoại và đề xuất biện pháp

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM BỆNH LÝ CỦA BỆNH VIÊM TỬ CUNG TRÊN ĐÀN LỢN NÁI NGOẠI VÀ ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ

MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục các bảng vi
Danh mục các biểu ñồ vii
Danh mục các hình viii
Danh mục các từ viết tắt ix
1. MỞ ðẦU 1
1.1. Tính cấp thiết của ñề tài 1
1.2. Mục ñích nghiên cứu 2
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
2.1. Cấu tạo cơ quan sinh dục của lợn nái3
2.2. ðặc ñiểm sinh lý sinh dục lợn cái8
2.3. Bệnh viêm tử cung ở lợn nái (Mestritis)12
2.4. Một số hiểu biết về quá trình viêm19
2.5. Một số yếu tố ảnh hưởng ñến bệnh viêm tử cungở lợn nái21
2.6. Một số vi khuẩn thường gặp ở tử cung của lợn23
2.7. Những hiểu biết cơ bản về thuốc kháng sinh trong phòng và ñiều
trị bệnh sinh sản 27
2.8. Tình hình nghiên cứu bệnh viêm tử cung trên thế giới và tại Việt Nam 31
2.8.1. Trên thế giới 31
2.6.2. Tại Việt Nam 32
3. NỘI DUNG, ðỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 33
3.1. Nội dung nghiên cứu 33
3.2. ðối tượng nghiên cứu 33
3.3. Phương pháp nghiên cứu 34
3.4. Phương pháp xử lý số liệu35
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
iv
4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN36
4.1. Kết quả khảo sát tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung ở ñàn lợn nái ngoại
trong 2 năm 2010 – 2011 36
4.2. Kết quả theo dõi tỷ lệ lợn nái mắc viêm tử cung theo các lứa ñẻ37
4.3. Kết quả theo dõi tỷ lệ lợn nái mắc bệnh viêm tử cung theo các
mùa trong năm. 40
4.4. Kết quả theo dõi một số chỉ tiêu lâm sàng củalợn nái bình thường
và lợn nái bị viêm tử cung42
4.5. Ảnh hưởng của bệnh viêm tử cung ñến năng suấtsinh sản của lợn nái44
4.6. Mối quan hệ giữa bệnh viêm tử cung ở lợn mẹ với hội chứng tiêu
chảy ở lợn con 47
4.7. Kết quả phân lập và giám ñịnh thành phần vi khuẩn có trong dịch âm
ñạo, tử cung lợn nái bình thường sau ñẻ và nái bị viêm tử cung 50
4.8. Kết quả xác ñịnh tính mẫn cảm của các vi khuẩn phân lập ñược từ
dịch viêm tử cung, âm ñạo lợn nái với một số thuốc kháng sinh và
hóa học trị liệu 53
4.9. Kết quả xác ñịnh tính mẫn cảm của tập ñoàn vikhuẩn có trong
dịch viêm tử cung của lợn nái với một số thuốc kháng sinh và hóa
học trị liệu 54
4.10. Kết quả thử nghiệm một số phác ñồ ñiều trị bệnh viêm tử cung55
4.11. Kết quả kết hợp ñiều trị bệnh lợn con bị tiêu chảy với ñiều trị
bệnh viêm tử cung ở lợn mẹ.58
4.12. Kết quả thử nghiệm phòng bệnh viêm tử cung ởñàn lợn nái60
5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 63
5.1. Kết luận 63
5.2. ðề nghị 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO 65
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
v
DANH MỤC CÁC BẢNG
STT Tên bảng Trang
Bảng 2.1: Các chỉ tiêu chẩn ñoán viêm tử cung19
Bảng 4.1. Tình hình mắc bệnh viêm tử cung trên ñàn lợn qua các năm36
Bảng 4.2. Tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung theo lứa ñẻ của lợn nái 38
Bảng 4.3. Tỷ lệ mắc viêm tử cung ở ñàn lợn nái theocác mùa trong năm40
Bảng 4.4. Kết quả theo dõi một số chỉ tiêu lâm sàng của lợn nái bình
thường và lợn nái bị viêm tử cung42
Bảng 4.5. Ảnh hưởng của bệnh viêm tử cung ñến năng suất sinh sản của
lợn nái 45
Bảng 4.6. Tỷ lệ mắc tiêu chảy của lợn con sinh ra từ lợn nái bình thường
và lợn nái bị viêm tử cung47
Bảng 4.7. Thành phần vi khuẩn có trong dịch âm ñạo,tử cung lợn nái
bình thường và lợn nái bị viêm tử cung50
Bảng 4.8. Kết quả xác ñịnh tính mẫn cảm của các vi khuẩn phân lập ñược
từ dịch viêm tử cung, âm ñạo lợn nái với một số thuốc kháng
sinh và hóa học trị liệu 53
Bảng 4.9. Kết quả xác ñịnh tính mẫn cảm của tập ñoàn vi khuẩn có trong dịch
viêm tử cung của lợn nái với một số thuốc kháng sinh và hóa học
trị liệu. 54
Bảng 4.10. Kết quả ñiều trị viêm tử cung và khả năng sinh sản của lợn nái
sau khi khỏi bệnh. 56
Bảng 4.11. Kết quả ñiều trị bệnh tiêu chảy lợn con kết hợp với ñiều trị
viêm tử cung ở lợn mẹ 58
Bảng 4.12. Kết quả thử nghiệm phòng bệnh viêm tử cung của lợn nái61
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
vi
DANH MỤC CÁC BIỂU ðỒ
STT Tên biểu ñồ Trang
Biểu ñồ 4.1. Tình hình mắc bệnh viêm tử cung trên ñàn lợn qua các năm37
Biểu ñồ 4.2. Tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung theo lứa ñẻ39
Biểu ñồ 4.3. Tỷ lệ mắc viêm tử cung ở ñàn lợn nái theo các mùa trong năm41
Biểu ñồ 4.4. Tỷ lệ mắc tiêu chảy của lợn con sinh ra từ nái bình thường và nái
viêm tử cung 49
Biểu ñồ 4.5. Biểu ñồ so sánh hiệu quả các phác ñồ ñiều trị57
Biểu ñồ 4.6. Biểu ñồ so sánh kết quả ñiều trị tiêuchảy lợn con59
Biểu ñồ 4.7. Kết quả thử nghiệm quy trình phòng bệnh viêm tử cung62
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
vii
DANH MỤC CÁC HÌNH
STT Tên hình Trang
Hình 4.1. Nái bị viêm tử cung 43
Hình 4.2. Trọng lượng lợn con cai sữa ở 21 ngày tuổi thấp46
Hình 4.3. Nái bị viêm tử cung, con bị tiêu chảy48
Hình 4.4. Lấy mẫu dịch tử cung nái bị viêm ñể kiểm tra52
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
viii
Danh mục các chữ viết tắt và ký hiệu
Chữ viết tắt Chữ viết ñầy ñủ
cs cộng sự
Dạng S Dạng Smouth
Dạng R Dạng Rough
DNA Deoxyribonucleic acid
E. coli Escherichia coli
EMB Eosin Methylen Blue
FSH Folliculin Stimulin Hormone
LH Lutein Hormone
PGF2α Prostaglandin F 2 alpha
SS Salmonella singella
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
1
1. MỞ ðẦU
1.1. Tính cấp thiết của ñề tài
Chăn nuôi lợn là một nghề truyền thống có từ lâu ñời ở Việt Nam. Cho
ñến nay nghề chăn nuôi lợn ñã phát triển rộng về quy mô và trở thành một
ngành quan trọng trong cơ cấu chăn nuôi của nước ta.
Trong những năm gần ñây, năng suất sinh sản của lợnnái chăn nuôi theo
mô hình trang trại ở nước ta ñã có nhiều cải thiện nhờ chất lượng con giống
ñược nâng cao và chọn lọc tốt, kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng lợn nái ngoại
dần ñược hoàn thiện và ứng dụng rộng rãi. Do ñó, ñãgóp phần nâng cao năng
suất sinh sản của lợn nái nước ta. Tuy vậy, năng suất sinh sản của lợn nái
nước ta còn thấp so với các nước trên thế giới.
Trong khi nhu cầu về thịt phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu
không ngừng gia tăng thì ngành chăn nuôi lợn nước ta ñứng trước nhiều nguy
cơ và thách thức lớn. Có những thời ñiểm số lượng ñầu lợn giảm mạnh trong
khi giá thịt lợn tăng rất cao do tình hình dịch bệnh trầm trọng và phức tạp.
Những khó khăn có thể kể ñến như sự lây lan nhanh và mạnh trên quy mô cả
nước các bệnh: tai xanh, lở mồm long móng, . khiếncho người chăn nuôi
phải ñiêu ñứng, hiệu quả chăn nuôi trở nên bấp bênh. Ngoài những bệnh
truyền nhiễm nguy hiểm kể trên, mối quan tâm hàng ñầu của các trang trại
nuôi lợn nái sinh sản là bệnh sinh sản trong ñó phải kể ñến bệnh viêm tử
cung. Bệnh viêm tử cung gây thiệt hại không nhỏ về kinh tế do ảnh hưởng
ñến năng suất sinh sản và sức khỏe của lợn nái. Nó có thể làm nái chậm ñộng
dục, giảm số con sinh ra thậm chí làm mất khả năng sinh sản khiến nái phải
loại thải sớm. Ngoài ra, nái viêm tử cung còn có thể bị mất sữa, làm cho ñàn
lợn con theo mẹ bị tiêu chảy dẫn ñến tỉ lệ lợn consống sót sau cai sữa giảm
thấp gây thiệt hại lớn về kinh tế trong chăn nuôi.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
2
Những vấn ñề quan trọng ñó chỉ ra rằng việc nghiên cứu bệnh viêm tử
cung ở ñàn lợn nái ngoại nuôi theo mô hình trang trại và tìm ra các biện pháp
phòng trị là rất cần thiết. ðồng thời cập nhật vào các tài liệu ñã nghiên cứu về
lĩnh vực sinh sản của ñàn lợn nái ngoại. Chính vì mục ñích quan trọng ñó
chúng tôi tiến hành nghiên cứu ñề tài:
“Nghiên cứu một số ñặc ñiểm bệnh lý của bệnh viêm tử cung trên ñàn
lợn nái ngoại và ñề xuất biện pháp phòng trị”.
1.2. Mục ñích nghiên cứu
Chúng tôi thực hiện nghiên cứu ñề tài này nhằm ñạtñược các mục ñích
sau ñây:
1.2.1. ðánh giá ñược thực trạng bệnh viêm tử cung ởñàn lợn nái ngoại nuôi
theo mô hình trang trại tại cơ sở nghiên cứu.
1.2.2. Tìm hiểu một số ñặc ñiểm bệnh lý của bệnh viêm tử cung trên ñàn lợn nái
ngoại ñể phục vụ công tác chẩn ñoán bệnh.
1.2.3. ðưa ra ñược phác ñồ ñiều trị và biện pháp phòng ngừa bệnh viêm tử cung
ở lợn nái ngoại sinh sản.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
3
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Cấu tạo cơ quan sinh dục của lợn nái
Bộ phận sinh dục của lợn cái ñược chia thành: bộ phận sinh dục bên
ngoài (âm hộ, âm vật, tiền ñình) và bộ phận sinh dục bên trong (âm ñạo, tử
cung, ống dẫn trứng, buồng trứng).
2.1.1. Buồng trứng (Ovarium)
Buồng trứng của lợn giống hình chùm dâu, có màu hồng vân, gồm một
ñôi treo ở cạnh trước dây chằng rộng và nằm trong xoang chậu (Trần Tiến
Dũng và cs, 2002).
Bên ngoài buồng trứng ñược bao bọc bởi một màng liên kết sợi, bên
trong có hai phần: phần vỏ và phần tủy. Ở trong cả hai phần ñều phát triển
một thứ mô liên kết sợi xốp tạo nên một loại chất ñệm (Stroma ovarii) ñối với
các yếu tố cấu tạo khác trong buồng trứng. Ở phần tủy thì mô xốp hơn vì giầu
mạch máu và mạch bạch huyết. Phần vỏ ñặc biệt quan trọng ñối với chức
năng sinh dục vì quá trình tế bào trứng chín xảy raở phần này.
Buồng trứng có hai chức phận: dưỡng trứng cho trứng chín và tiết ra
các hormone sinh dục có ảnh hưởng ñến những ñặc ñiểm giới tính và tới chức
năng của tử cung.
Lúc ñầu, ngay dưới lớp màng liên kết của buồng trứng có những tế bào
trứng non, mỗi tế bào trứng như vậy ñược bao bọc bởi một tầng tế bào. Một
tập hợp trứng non với lớp tế bào xung quanh làm thành noãn bao nguyên thủy
(Folliculi oophori primarii). Quá trình chín của một noãn bao diễn ra như sau:
lớp tế bào nang bao quanh tế bào trứng lúc ñầu chỉ có một tầng tế bào, về sau
phân chia thành nhiều tầng tế bào có trạng thái hình hạt (Stratum
granulosum). Trong quá trình noãn bao lớn thì các tế bào nang xung quanh
tiêu biến dần làm xuất hiện ở giữa nang một xoang chứa ñầy buồng trứng,
cuối cùng màng bọc này cùng với màng bọc của nang tách ra chất dịch nang
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
4
(Liquor folliculi). Các tầng tế bào còn lại trở thành một màng bọc ngoài có
một chỗ dầy hẳn lên chứa tế bào trứng (Ovum). Noãn bao nguyên thủy ñã
biến thành một noãn bao chín (Folliculus ovaricus vesiculosus). Bao bọc noãn
bao là một lớp màng mỏng. Khối mô liên kết của tế bào ở xung quanh cũng
dầy lên và có tác dụng như một màng bảo vệ. Giới hạn giữa màng bảo vệ và
màng trong suốt là một mạng mao mạch dày. Noãn bao chín kích thước tới
1cm và có thể hơn nữa, tế bào trứng trong noãn bao cũng lớn lên nhiều và ñạt
tới 0,15 – 0,25 mm, nghĩa là có thể trông thấy ñượcbằng mắt thường, ñó là tế
bào lớn nhất trong cơ thể. Noãn bao chín nằm sát ngay dưới màng bọc ngoài
của buồng trứng. Tế bào trứng, dịch nang cùng một phần tế bào hạt rơi vào
loa kèn và theo vòi tử cung. Nơi màng của noãn bao tách ra về sau khép
miệng lại, những tế bào lớp hạt còn lại trong nang phân chia mãnh liệt thành
một khối tế bào mới choán ñầy nang và biến thành một yếu tố cấu tạo gọi là
thể vàng (Corpus luteum). Thể vàng tồn tại tùy thuộc vào tế bào trứng trong
vòi tử cung có ñược thụ tinh hay không, trường hợp không ñược thụ tinh thì
nó tồn tại không lâu, khối tế bào thoái hóa dần rồitiêu biến. Trường hợp có
thụ tinh thì thể vàng lớn lên về kích thước và tồn tại cho ñến khi sinh nở, suốt
thời gian mang thai nó có tác dụng là cơ quan nội tiết tiết ra hormone sinh dục
(Progesterone).
Các hormon do buồng trứng tiết ra: Estrogen, Progesterone, Oxytoxin,
Relaxin và Inhibin. Các hormone này tham gia vào việc ñiều khiển chu kỳ
sinh sản của lợn cái. Estrogen cần thiết cho sự phát triển của tử cung và hệ
thống ống dẫn của tuyến vú. Progesterone do thể vàng tiết ra giúp duy trì sự
mang thai do nó kích thích sự phân tiết của tử cungñể nuôi dưỡng thai, ức
chế sự co thắt của tử cung và phát triển nang tạo sữa của tuyến vú. Oxytoxin
ñược tiết chủ yếu bởi phần sau của tuyến yên nhưng cũng ñược tiết bởi thể
vàng ở buồng trứng khi thú gần sinh, nó làm co thắtcơ tử cung trong lúc sinh
ñẻ và cũng làm co thắt cơ trơn tuyến vú ñể thải sữa. Ở lợn, Relaxin do thể
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
5
vàng tiết ra ñể gây giãn nở xương chậu, làm giãn vàmềm cổ tử cung, do ñó
mở rộng ñường sinh dục khi gần sinh. Inhibin có tác dụng ức chế sự phân tiết
kích tố noãn (FSH) từ tuyến yên, do ñó ức chế sự phát triển nang noãn theo
chu kỳ (Trần Thị Dân, 2004).
2.1.2. Ống dẫn trứng (Oviductus)
Ống dẫn trứng còn gọi là vòi Fallop, nằm ở màng treo buồng trứng. Một
ñầu của ống dẫn trứng thông với xoang bụng, gần sátbuồng trứng có hình loa
kèn, trên loa kèn hình thành một cái tán rộng và lônhô không ñều. ðầu còn lại
của ống dẫn trứng thông với mút sừng tử cung, là một cái ống nhỏ ngoằn
ngoèo. Cấu tạo ống dẫn trứng chia thành 3 lớp: lớp ngoài là lớp sợi liên kết, lớp
giữa là lớp cơ, lớp trong là lớp niêm mạc (Trần Tiến Dũng và cs, 2002).
Có thể chia ống dẫn trứng thành 4 ñoạn chức năng:tua diềm có hình
giống như tua, diềm; Phễu có hình phễu, miệng phễu nằm gần buồng trứng;
Phồng ống dẫn trứng là ñoạn ống dãn rộng xa tâm; eolà ñoạn ống hẹp gần
tâm, nối ống dẫn trứng với xoang tử cung.
Ống dẫn trứng có một chức năng duy nhất là vận chuyển trứng và tinh
trùng theo hướng ngược chiều nhau, hầu hết là ñồng thời. Cấu tạo của ống
dẫn trứng ñược thích ứng tốt với chức năng phức tạpcủa nó. Bộ phận giống
như tua diềm vận chuyển trứng rụng ra từ bề mặt buồng trứng ñến phễu.
Trứng ñược chuyển qua những nếp nhầy ñi ñến phồng ống dẫn trứng nơi xảy
ra sự thụ tinh và sớm phân chia của trứng. Phôi ñược lưu lại trong ống dẫn
trứng 3 ngày trước khi chúng ñược vận chuyển ñến tửcung. Ống dẫn trứng
cung cấp một ngoại cảnh thuận lợi nhất cho sự hợp nhất của các giao tử và
cho một sự phát triển ban ñầu của phôi (Hoàng Văn Tiến và cs, 1995).

TÀI LIỆU THAM KHẢO
TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT
1. Lê Xuân Cương (1986). Năng suất sinh sản của lợn nái.NXB Khoa học
Kỹ thuật.
2. Trần Thị Dân (2004). Sinh sản heo nái và sinh lý heo con.NXB Nông
Nghiệp TPHCM.
3. Lê Thị Ngọc Diệp (1999). “Thuốc chống vi khuẩn – phân loại – cơ chế
tác dụng – sự kháng thuốc và ứng dụng trong chăn nuôi thú y”. Chuyên
ñề giảng dạy sau ñại học, chuyên ngành thú y, Trường ðại học Nông
nghiệp Hà Nội.
4. Trần Tiến Dũng, Dương ðình Long, Nguyễn Văn Thanh (2002). Giáo
trình sinh sản gia súc. NXB Nông Nghiệp.
5. Trần Tiến Dũng (2004). Kết quả ứng dụng Hormone sinh sản ñiều trị hiện
tượng chậm ñộng dục lại sau ñẻ ở lợn nái . NXB Nông nghiệp Hà Nội.
6. ðào Trọng ðạt, Phan Thanh Phượng, Lê Ngọc Mỹ, HuỳnhVăn Kháng
(2000). Bệnh ở lợn nái và lợn con.NXB Nông Nghiệp.
7. Phạm Khắc Hiếu, Lê Thị Ngọc Diệp (1997). Giáo trình dược lý học.
NXB Nông Nghiệp Hà Nội.
8. Madec và Neva (1995). "Viêm tử cung và chức năng sinh sản của lợn
nái". Tạp chí khoa học kỹ thuật thú y.tập 2.
9. Hồ Văn Nam, Nguyễn Thị ðào Nguyên, Phạm Ngọc Thạch (1997). Giáo
trình chẩn ñoán lâm sàng thú y.NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
10. Lê Văn Năm và cộng sự (1997). Kinh nghiệm phòng và trị bệnh lợn cao
sản.NXB Nông Nghiệp.
11. Cao Xuân Ngọc (1997). Giải phẫu bệnh ñại cương thú y.NXB Nông
nghiệp, Hà Nội.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
66
12. Nguyễn Hữu Ninh, Bạch ðăng Phong (2000). Bệnh sinh sản gia súc.
NXB Nông Nghiệp.
13. Nguyễn Như Thanh, Nguyễn Bá Hiên, Trần Thị Lan Hương (1997). Vi
sinh vật thú y.NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
14. Nguyễn Văn Thanh (1999). Một số chỉ tiêu sinh sản và bệnh ñường sinh
dục cái thường gặp ở ñàn trâu các tỉnh phía bắc Việt Nam. Luận án
tiến sỹ Việt Nam, Hà Nội.
15. Nguyễn Văn Thanh (2003). Khảo sát tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung trên
ñàn lợn nái ngoại nuôi tại ðBSH và thử nghiệm ñiều trị.Tạp chí
KHKT thú y, tập 2.
16. Nguyễn Văn Thanh, ðặng Công Trung (2007). Khảo sát tỷ lệ mắc bệnh
viêm tử cung trên ñàn lợn nái ngoại nuôi tại một sốtrang trại vùng ñồng
bằng bắc bộ và thử nghiệm ñiều trị.Tạp chí KHKT thú y, tập 14, số 3.
17. Phạm Chí Thành và cộng sự (1997). Thông tin khoa học kỹ thuật.NXB
Khoa học Kỹ thuật.
18. Trịnh ðình Thâu, Nguyễn Văn Thanh (2010). Tình hình bệnh viêm tử
cung trên ñàn lợn nái ngoại và các biện pháp phòng trị.Tạp chí
KHKY thú y, tập 17.
19. Bùi Thị Tho, Trần Công Hòa, Nguyễn Khắc Tích (1995). Một số bệnh
thường gặp trên ñàn lợn nái giống Yorkshire, Landrace nuôi tại xí nghiệp
giống vật nuôi Mỹ Văn – Tỉnh Hưng Yên. Kỷ yếu kết quả nghiên cứu khoa
học, Khoa CNTY 1991 – 1995. NXB Nông nghiệp Hà Nội.
20. Bùi Thị Tho (2008). “Thuốc kháng sinh và nguyên tắcsử dụng trong
chăn nuôi thú y”. Chuyên ñề giảng dạy sau ñại học, chuyên ngành thú
y,Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội.
21. Hoàng Văn Tiến, Trịnh Hữu Hằng, Bùi ðức Lũng, Nguyễn Tuấn Anh,
Lê Viết Ly, Lê Văn Thọ (1995). Sinh lý gia súc – Giáo trình cao học
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
67
nông nghiệp. NXB Nông Nghiệp Hà Nội.
22. ðặng ðình Tín (1986). Sản khoa và bệnh sản khoa thú y. NXB Nông Nghiệp.
TÀI LIỆU TIẾNG ANH
23. Awad, M., Baumgartner, W., Passerning, A., Silber, R., Minterdorfer, F.
(1990). ”Bacteriological studies on sows with puerperal mastitis
(M.M.A. syndrome) on various farm in Austria”. Tierarztliche-
Umschau. 45(8), pp. 526-535.
24. Bilkei, G., Boleskei, A., Goos, T., Hofmann, C., Szenci, O. (1994). “The
prevalence of E.coli in urogenital tract infectionsof sows”. Tieraztliche
Umscha.,49(8). pp. 471-472.
25. Gajecki, M., Milo, Z., Zdunczyk, E., Przala, F., Bakula, T., Baczek,
W.(1990). “The influence of basic zoohygienic fators on the prevalence
of M.M.A.syndrome in young sow”. Medycyna Weterynaryjna. 46(11).
pp. 447-449.
26. Lerch, A.(1987). “Origins and prevention of the mastitis metritis agalactia
complex in sows”. Wiener tierarztliche monatsschrift.74(2). p. 71.
27. Martineau, G.P. (1990), “Body building syndrome in sows”. Proceeding
animal association swine practice. pp. 345-348.
28. Smith, B.B. Martineau, G., Bisaillon, A. (1995). “ Mammary gland and
lactaion problems”. In disease of swine, 7th edition.Iowa state
university press. pp. 40- 57.
29. Taylor D.J. (1995). Pig diseases 6th edition. Glasgow university. U.K,
pp. 315-320.
30. Urban, V.P., Schnur, V.I., Grechukhin, A.N. (1983).“The metritis
mastitis agalactia syndome of sows as seen on a large pig farm”.
Vestnik sel, skhozyaistvennoinauki,6. pp. 69-75.