Tài liệu nghiên cứu môi trường nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo cordyceps militaris

ĐỀ TÀI: nghiên cứu môi trường nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo cordyceps militaris

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin được gửi lời cảm ơn trân trọng nhất đến cô giáo của tôi: PGS. TS Phạm Thị Thựy, người đó hết lũng quan tâm, tận t́nh chỉ bảo, hướng dẫn giỳp tụi học hỏi để hoàn thành tốt công việc trong suốt quỏ trỡnh thực tập.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lănh đạo trường Đại học Phương Đông, Văn pḥng khoa công nghệ sinh học & môi trường và Ban Giám đốc Viện Bảo vệ thực vật đó tạo mọi điều kiện để tôi hoàn thành tốt khóa luận của ḿnh.
Xin cảm ơn sự giúp đỡ, động viên, nhắc nhở của gia đ́nh và bạn bố.
Một lần nữa, tôi xin được bày tỏ ḷng biết ơn sâu sắc đến tất cả thầy cô, bạn bè và gia đ́nh đú giúp đỡ và ủng hộ tôi để tôi hoàn thành tốt khoá luận.
Hà Nội ngày 15 thỏng 5 năm 2010
Sinh viên


Trần Thùy Hương






MỤC LỤC


Trang
PHẦN I: MỞ ĐẦU 1
PHẦN II: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .3
I. T́nh h́nh nghiên cứu về nấm Đụng trựng hạ thảo trên thế giới 3
II. Gớa trị dược liệu của nấm Đụng trựng hạ thảo Cordyceps 5
III. Công dụng của nấm Đụng trựng hạ thảo Cordyceps .7
IV. Nghiên cứu lâm sàng của nấm Đụng trựng hạ thảo Cordyceps 9
V. Công nghệ sản xuất nấm Đụng trựng hạ thảo .13
VI. Nghiên cứu nấm Cordyceps ở Việt Nam 14
PHẦN III. VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 16
I. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 16
II. Vật liệu nghiên cứu 16
III. Nội dung và phương pháp nghiên cứu 17
1. Nội dung .17
2. Phương pháp nghiên cứu 18
2.1. Nghiên cứu môi trường nuôi cấy nấm Cordyceps militaris
để xác định môi trường tối ưu .18
2.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của thời gian nuôi cấy đến sự phát triển
của nấm Cordyceps militaris trên môi trường tối ưu nhất 19
2.3. Xác định giá trị dược liệu và thành phần hóa học
của nấm Cordyceps militaris .20
PHẦN IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 21
I. Nghiên cứu một số môi trường nuôi cấy nấm Cordyceps militaris
để xác định môi trường tối ưu cho nấm phát triển 22
II. So sánh khả năng phát triển của nấm Cordyceps militaris
trên hai môi trường PDA và MYPS .24
III. Mô tả một số đặc điểm của nấm Cordyceps militaris
phát triển trên môi trường MYPS .27
IV. Nghiên cứu sự phát triển của khuẩn lạc nấm Cordyceps militaris
trên môi trường MYPS theo thời gian .29
V. Nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm đến sự phát triển
của nấm Đụng trựng hạ thảo Cordyceps militaris .36
VI. Xác định giá trị dược liệu và thành phần hóa học
của nấm Cordyceps militaris .38
PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 40
A. Kết luận 40
B. Đề nghị .41
PHẦN VI: TÀI LIỆU THAM KHẢO .42











PHẦN I

MỞ ĐẦU
Nấm Đông trùng hạ thảo (ĐTHT) là một loại nấm kư sinh trên côn trùng, không chỉ được các nhà khoa học nghiên cứu, mà c̣n được cả xă hội quan tâm đến, v́ nấm là loại dược liệu quư, rất tốt cho sức khoẻ con người, phù hợp với mọi lứa tuổi, từ trẻ con, phụ nữ mang thai, thanh thiếu niên, cho đến người già. Theo các tài liệu ghi chép về đông dược cổ, Đụng trùng hạ thảo là một vị thuốc bồi bổ hết sức quư giá, có tác dụng tích cực với các bệnh như rối loạn t́nh dục, thận hư, liệt dương, di tinh, đau lưng, mỏi gối, ho hen, và có tác dụng tốt đối với trẻ em c̣i xương chậm lớn. Một số nghiên cứu hiện đại gần đơy đă chỉ ra rằng nấm Đụng trùng hạ thảo có tác dụng làm tăng cường công năng của tuyến thượng thận, cải thiện được chức năng thận, nâng cao năng lực miễn dịch, kháng khuẩn, kháng virus, chống ung thư và chất phóng xạ [10,11].
Trên thế giới, nấm Đông trùng hạ thảo đă được các nhà khoa học nghiờn cứu và thu được rất nhiều thành tựu có giá trị. Với công nghệ sinh học tiên tiến, nhiều nước đă thành công trong việc nuôi cấy chất nền Cordyceps và phát triển nền công nghiệp sản xuất Cordyceps. Công ty Biofact life (Malaysia) đă kết hợp công nghệ tiên tiến của Nhật và các nước khác nuôi cấy thành công nấm Cordyceps trên môi trường nhân tạo để tạo ra hai hoạt chất chớnh là Cordycepin và Adenosine được tạo ra từ hệ sơi nấm. Các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Malaysia đă sản xuất được nấm Đông trùng hạ thảo trên quy mô công nghiệp từ những năm 1995, thế kỷ XX.
Ở Việt Nam việc nghiên cứu về nấm Đông trùng hạ thảo mới chỉ bắt đầu, cho nên c̣n gặp nhiều khó khăn, cả về cơ sớ vật chất và kiến thức. Cho đến nay chưa có một tổ chức, cơ quan nào áp dụng được thành công công nghệ sinh học tiên tiến để nuôi cấy và sản xuất nấm Đụng trùng hạ thảo Cordyceps để làm nguyên liệu sản xuất thực phẩm chức năng cho người.
Để góp phần vào nghiên cứu môi trường nuôi cấy thích hợp nấm Đụng trùng hạ thảo ở Việt Nam, chúng tôi được giao thực hiện đề tài:
“NGHIấN CỨU MÔI TRƯỜNG NUÔI CẤY NẤM ĐễNG TRÙNG HẠ THẢO CORDYCEPS MILITARIS ”

Mục đích và yêu cầu đặt ra
a. Mục đích.
1. Nghiên cứu môi trường nuôi nấm Cordyceps militaris để xác định môi trường tối ưu cho nấm Cordyceps militaris sinh trưởng và phát triển tốt.
2. Xác định được một số đặc điểm h́nh thái và sự sinh trưởng phát triển của nấm Cordyceps militaris trên môi trường thích hơp.
3. Bước đầu xác định giá trị dược liệu của nấm Cordyceps militaris.
b. Yêu cầu.
1. Xác định được thành phần môi trường nuôi cấy cho nấm Cordyceps militaris phát triển tốt.
2. Xác định được ảnh hưởng của yếu tố nhiệt độ và Èm độ đến sự sinh trưởng và phát triển của nấm Cordyceps militaris.
3. Xác định được giá trị dược liệu của nấm Cordyceps militaris.











PHẦN II
TỔNG QUAN NGHIấN CỨU
I. T́nh h́nh nghiên cứu về nấm Đụng trựng hạ thảo trên thế giới
1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu về nấm Đông trùng hạ thảo
Nấm Đông trùng hạ thảo được các nhà khoa học Trung Quốc xác đinh mới đầu xuất hiện từ vùng núi cao nguyên Tơy Tạng, loại dược liệu này thực chất là hiện tượng ấu trùng các loài bướm thuộc chi Thitarodes bị nấmCordyceps sinensis (Berk.) Sacc. kư sinh. Năm 1878 các nhà khoa học đă phát hiện ra nấm này kư sinh trên sơu non (ấu trùng) của một loài côn trùng thuộc chi Thitarodes. Thường dễ gặp nhất ở sơu non loài Thitarodes baimaensis hoặc Thitarodes armoricanus, ngoài ra cũn 46 loài khác thuộc chiThitarodes cũng có thể bị Cordyceps sinensis kư sinh. Vào cuối mùa thu các chất trên da của sơu non họ ngài đêm (Noctuidae) tương tác với các bào tử nấm và tạo ra các sợi nấm, các sợi nấm đó đơm sơu vào ấu trùng, coi chúng là chất dinh dưỡng để phát triển. Đến đầu mùa hè năm sau, nấm phát sinh mạnh và gơy chết sơu, sau đó chúng h́nh thành chồi, phát triển chui ra khỏi mặt đất, nhưng gốc vẫn dớnh vào đầu sơu. Do đó nhiều người gọi là nấm Đông trùng hạ thảo bởi v́ mùa đông nấm sống trong cơ thể côn trùng, mùa hè th́ nấm phát triển ra ngoài cơ thể giống như cơy cỏ (h́nh 1) [8, 9].
Đầu thế kỷ XVIII, những người truyền giáo Chơu Âu đă đưa Đông trùng hạ thảo đến với nước Pháp để nghiên cứu, và họ coi nước Pháp là nước có nền y học hiện đại. Đến nay rất nhiều nước đă nghiên cứu, điều tra và thu thập nấm Đụng trựng hạ thảo Cordyceps militaris ngoài tự nhiên để làm nguyên liệu sản xuất ra thực phẩm chức năng phục vụ cho người [10].


H́nh 1: Nhộng Đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris
( nguồn http://thucphamchucnang.files.won )
1.2. Sù phân bố của nấm Đông trùng hạ thảo
Theo tài liệu của báo điện tử [8, 9] nấm Đụng trùng hạ thảo chủ yếu t́m thấy được vào mùa hè, ở vùng núi cao trên 4.000 m như cao nguyên Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hải, Cam Túc và Vân Nam, . Theo các nhà khoa học th́ chi nấm Cordyceps có tới 400 loài khác nhau, tính riêng ở Trung Quốc đă t́m thấy khoảng 60 loài Đông trùng hạ thảo. Tuy nhiên cho đến nay người ta mới chỉ nghiên cứu được 2 loài nấm Cordyceps sinensis và Cordyceps militariscó giá trị dược liệu tốt với con người.
Vị thuốc này thực chất là hiện tượng kư sinh trên cơ thể ấu trùng của loài bướm có tên khoa học là Thitarodes thuộc chi Cordyceps, chủ yếu làThitarodes baimaensis hoặc Thitarodes armoricanus. Loài nấm này phân bố rộng ở châu Á với trung tâm đa dạng là vùng Đông Á và Châu Úc.
1.3. Cơ chế lây nhiễm của nấm Đụng trùng hạ thảo Cordyceps vào cơ thể côn trùng
Theo Bách khoa toàn thư [8] th́ loài nấm Cordyceps lây nhiễm vào cơ thể sâu hại đến nay vẫn chưa rơ nguyên nhân. Những con sâu này có thể đă ăn phải bào tử nấm hoặc chúng mặc bệnh nấm kư sinh từ các lỗ thở. Đến khi sợi nấm phát triển mạnh, chỳng xơm nhiễm vào cỏc mô của vật chủ, sử dụng hoàn toàn các chất dinh dưỡng trong cơ thể sâu. Đến một giai đọan nhất định, nấm phát triển thành dạng cây (h́nh dạng giống thực vật) và phát tán bào tử.
Nấm Đụng trùng hạ thảo khi c̣n sống, người ta có thể trụng rừ hỡnh con sâu, với đuôi là một cành nhỏ, mọc lá. Khi sấy khô, nó có mùi tanh như cá, đốt lên có mùi thơm. Phần lá h́nh dạng giống ngón tay, dài khoảng 4 - 11cm do sợi nấm mọc dính liền vào đầu sâu non mà thành. Đầu sâu non giống như con tằm, dài chừng 3-5 cm, đường kính khoảng 0,3 - 0,8 cm. Bên ngoài có màu vàng xẫm hoặc nâu vàng với khoảng 20-30 vằn khía, vằn khía ở gần đầu nhỏ hơn. Phần đầu có màu nâu đỏ, đuôi giống như đuôi con tằm, có tất cả 8 cặp chân, nhưng 4 đôi ở giữa là rơ nhất. Chất đệm nấm h́nh que cong mọc ra từ mỡnh sơu non, dài hơn sâu non một chút. Sâu non dễ bẻ găy, ruột bên trong căng đầy, màu trắng hơi vàng; chất đệm nấm khá dai và bên trong ruột hơi rỗng, có màu trắng ngà [11, 12].
II. Giá trị dược liệu của nấm Đụng trựng hạ thảo Cordyceps:
Năm 1993, Đụng trựng hạ thảo đă làm cả thế giới kinh ngạc qua sự kiện thể thao quốc tế. Một nữ vận động viên người Trung Quốc đă liên tục phá kỷ lục thế giới nội dung chạy cự ly 1000 m, 3000 m và 10000 m. Thành công của người nữ vận động viên này một phần nhờ vào dựng Đụng trựng hạ thảo trong bữa ăn hàng ngày.
Tập đoàn Dược phẩm Tasly đă nhơn giống Đông trùng hạ thảo đầu tiên ở vùng đầm lầy cao nguyên có độ cao trên 4000 m. Nhờ đó, Tasly đă phơn lập và chiết xuất được hết hoạt động sinh học có giá trị dược liệu của Đông trùng hạ thảo, tạo nên viên nang Tasly Hoàng trùng thảo với hàm lượng Polissaccharid cao. Hướng đi này đă cho Trung Quốc có thương hiệu Đông trùng hạ thảo đă xuất khẩu vi toàn cầu.
Nấm ĐTHT có các chất dược liệu quư chủ yếu là Cordycepin vàAdenosine, ngoài ra c̣n nhiều chất khác cũng có tác dụng tốt cho con ngườinh­: Protein, Acid amin, Vitamin, Lipit, Polysaccharide,và các khoáng chất,