Tiến Sĩ Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển của một số giống đậu tương nhập nội và biện pháp kỹ thuậ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
NĂM 2011

MỤC LỤC
Lời cam đoan i
Lời cám ơn . ii
Mục lục iii
Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt v
Danh mục các bảng . vi
Danh mục các hình và đồ thị . ix
MỞ ĐẦU . 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài . 1
1.2. Mục đích của đề tài 2
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 2
1.3.1. Ý nghĩa khoa học .2
1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn .3
1.4. Những đóng góp mới của luận án 3

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU . 5

1.1. Tình hình sản xuất đậu tương trên thế giới và Việt Nam 5
1.1.1. Tình hình sản xuất đậu tương trên thế giới 5
1.1.2. Một số yếu tố hạn chế sản xuất đậu tương trên thế giới 7
1.1.3. Tình hình sản xuất đậu tương ở Việt Nam 9
1.2. Tình hình nghiên cứu đậu tương trên thế giới và Việt Nam . 12
1.2.1. Tình hình nghiên cứu đậu tương trên thế giới 12
1.2.2. Tình hình nghiên cứu đậu tương ở Việt Nam .18
1.3. Những kết luận rút ra từ tổng quan tài liệu nghiên cứu 28

Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 30
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 30
2.2. Nội dung nghiên cứu 31
2.2.1. Điều tra thực trạng sản xuất đậu tương tại Thái Nguyên. .31
2.2.2. Đánh giá các giống đậu tương nhập nội tại Thái Nguyên. 31
2.2.3. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật chủ yếu đối với giống
đậu tương triển vọng 99084 - A28 (thời vụ, mật độ, phân bón) .31
2.2.4. Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào xây dựng mô hình thử nghiệm. .31
2.3. Phương pháp nghiên cứu . 31
2.3.1. Điều tra thực trạng sản xuất đậu tương tại Thái Nguyên. .31
2.3.2. Nghiên cứu khả năng sinh trưởng phát triển của một số giống
đậu tương nhập nội tại Thái Nguyên 32
2.3.3. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật chủ yếu đối với giống
đậu tương triển vọng 99084 - A28 37
2.4. Phương pháp xử lý số liệu . 42

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 43
3.1. Điều kiện tự nhiên và tình hình sản xuất đậu tương của Thái Nguyên . 43
3.1.1. Điều kiện khí hậu của tỉnh Thái Nguyên 43
3.1.2. Kết quả điều tra tình hình sản xuất đậu tương của tỉnh
Thái Nguyên .45
3.2. Kết quả đánh giá các giống đậu tương nhập nội tại Thái Nguyên . 53
3.2.1. Kết quả đánh giá một số giống đậu tương nhập nội trong vụ
Xuân và vụ Đông năm 2004 - 2005 tại Thái Nguyên .53
3.2.2. Kết quả đánh giá các giống có triển vọng trong vụ Xuân 2006
tại Thái Nguyên .63
3.3. Kết quả nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật đối với giống đậu
tương triển vọng 99084 - A28 tại Thái Nguyên . 65
3.3.1. Kết quả nghiên cứu xác định thời vụ trồng giống đậu tương
99084 - A28 trong xuân và vụ Đông tại Thái Nguyên 65
3.3.2. Kết quả nghiên cứu xác định mật độ trồng giống đậu tương
99084 - A28 trong vụ Xuân và vụ Đông tại Thái Nguyên 73
3.3.3. Nghiên cứu lượng đạm bón đối với giống đậu tương 99084 -
A28 trong vụ Xuân tại tỉnh Thái Nguyên 80
3.3.4. Nghiên cứu lượng lân bón đối với giống đậu tương 99084- A28
trong vụ Xuân tại tỉnh Thái Nguyên .85
3.3.5. Nghiên cứu lượng kali bón đối với giống đậu tương 99084 -
A28 trong vụ Xuân tại tỉnh Thái Nguyên 89
3.3.6. Nghiên cứu tổ hợp phân bón đối với giống đậu tương triển
vọng tại Thái Nguyên 94
3.4. Xây dựng mô hình đậu tương ở một số huyện của tỉnh Thái Nguyên 97
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 101
Kết luận 101
Đề nghị . 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO 104
PHỤ LỤC 117
MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Cây đậu tương (Glycine max (L) Merr) là cây công nghiệp ngắn ngày có tác dụng rất nhiều mặt và là cây có giá trị kinh tế cao. Sản phẩm của nó cung cấp thực phẩm cho con người, thức ăn cho gia súc, nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và là mặt hàng xuất khẩu có giá trị. Ngoài ra đậu tương là cây trồng ngắn ngày rất thích hợp trong luân canh, xen canh, gối vụ với nhiều loại cây trồng khác và là cây cải tạo đất rất tốt (Ngô Thế Dân và các cs, 1999) [10].
Thành phần dinh dưỡng trong hạt đậu tương rất cao, với hàm lượng protein từ 38 - 40%, lipit từ 15 - 20%, hyđrat các bon từ 15 - 16% và nhiều loại sinh tố và muối khoáng quan trọng cho sự sống (Phạm Văn Thiều, 2006 [44]). Hạt đậu tương là loại sản phẩm duy nhất mà giá trị của nó được đánh giá đồng thời cả protein và lipit. Protein của hạt đậu tương không những có hàm lượng cao mà còn có đầy đủ và cân đối các axit amin cần thiết. Lipit của đậu tương chứa một tỷ lệ cao các axit béo chưa no ( khoảng 60 -70%), có hệ số đồng hoá cao, mùi vị thơm như axit linoleic chiếm 52- 65%, axit oleic chiếm 25 - 36%, axit lonolenoic chiếm 2 - 3%. Ngoài ra, trong hạt đậu tương còn có nhiều loại vitamin như vitamin PP, A, C, E, D, K, đặc biệt là vitamin B1 và B2 (Phạm Văn Thiều, 2006)[44].
Đậu tương được gieo trồng phổ biến trên cả 7 vùng sinh thái trong cả nước. Trong đó, vùng Trung du miền núi phía Bắc là nơi có diện tích gieo trồng đậu tương nhiều nhất (69425 ha) chiếm 37,10% tổng diện tích đậu tương của cả nước và cũng là nơi có năng suất thấp nhất chỉ đạt 10,30 tạ/ha (Cục Trồng Trọt, 2006) [9]. Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến năng suất đậu tương ở trung du miền núi thấp như chưa có bộ giống tốt phù hợp, mức đầu tư thấp, các biện pháp kỹ thuật canh tác chưa hợp lý. Trong các yếu tố hạn chếtrên thì giống và biện pháp kỹ thuật là yếu tố cản trở chính đến năng suất đậu tương. Kết quả điều tra giống năm 2003 - 2004 của Cục Trồng Trọt (2006) [9] cho thấy: Trung du miền núi phía Bắc là một trong ba vùng trồng nhiều giống đậu tương địa phương và ít giống mới nhất (37,5 - 38,4% diện tích trồng giống địa phương).
Để có được giống đậu tương tốt phục vụ sản xuất có thể dùng phương pháp lai tạo giống mới, nhập nội, xử lý đột biến, chuyển gen . Trong đó nhập nội để có giống tốt là con đường cải tiến giống nhanh nhất và hiệu quả nhất (Nguyễn Đức Lương và cs, 1999) [37]. Trong những năm gần đây, nước ta đã nhập nội được nhiều giống đậu tương tốt. Tuy nhiên khả năng thích nghi của mỗi giống với vùng sinh thái là khác nhau. Trước thực trạng đó chúng tôi đã tiến hành đề tài:
"Nghiên cứu khả năng sinh trưởng phát triển của một số giống đậu tương nhập nội và biện pháp kỹ thuật cho giống có triển vọng tại Thái Nguyên”.
1.2. Mục đích của đề tài
- Lựa chọn được giống đậu tương nhập nội có khả năng sinh trưởng phát triển tốt, phù hợp với điều kiện sinh thái của Thái Nguyên.
- Xác định một số biện pháp kỹ thuật thâm canh thích hợp cho giống.
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa khoa học
- Đề tài là công trình nghiên cứu tuyển chọn giống đậu tương nhập nội và xác định biện pháp kỹ thuật phù hợp cho giống để sản xuất đậu tương tại Thái Nguyên, kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung cơ sở lý luận