Thạc Sĩ Nghiên cứu khả năng phòng và chữa trị ung thư của hoạt chất PAENOL tách chiết từ cây xích thược việt

MỤC LỤC
Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục
Danh mục viết tắt trong đề tài
Danh mục bảng Danh mục hình
1. MỞ ĐẦU 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài 1
1.2. Mục đích nghiên cứu 3
1.3. Ý nghĩa của đề tài 3
2. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 4
2.1. Khái quát về bệnh ung thư 4
2.2. Cây Xích thược và dược tính chống ung thư 16
3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU 26
3.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu 26
3.2. Nội dung nghiên cứu 27
3.3. Phương pháp nghiên cứu 27
3.4. Xử lý số liệu 32
4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 34
4.1. Kết quả tạo mô hình u thực nghiệm trên chuột thí nghiệm bằng tế
bào LLC 34
4.2. Mức độ tăng trọng và tỉ lệ sống sót của chuột thí nghiệm gây u
bằng tế bào LLC 35
4.3. Kết quả tạo khối u trên chuột bằng dòng tế bào LLC 38
4.4. Kết quả xác định liều độc cấp LD50 của hoạt chất paeonol chiết
tách từ cây Xích thược 41
4.5. Mức độ tăng trọng của chuột thí nghiệm khi cho uống bán trường
diễn của hoạt chất paeonol 43
4.6. Kết quả kiểm tra một số chỉ tiêu sinh lý, sinh hoá máu và hoạt độ
một số enzyme cơ bản của chuột khi cho uống bán trường diễn của
hoạt chất paeonol 45
4.7. Kết quả mổ trực quan nội tạng chuột thí nghiệm khi cho uống bán
trường diễn chế phẩm PAN 48
4.8. Khả năng bảo vệ chung và kéo dài tuổi thọ của PAN 49
4.9. Khả năng duy trì và tăng trọng lượng cho động vật bị u của PAN 52
4.10. Khả năng ức chế khối u phát triển và chống di căn 55
4.11. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của PAN đến các chỉ tiêu huyết học
và chức năng gan và thận của chuột bị gây u thông qua một số chỉ
tiêu huyết học 57
4.12. Ảnh hưởng của chế phẩm PAN trên mô bệnh học của gan, thận,
lách chuột gây u thực nghiệm 60
4.13. Kết quả tiêu bản thu được từ khối u chuột thí nghiệm 64
5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 67
5.1. Kết luận 67
5.2 Đề nghị 67
TÀI LIỆU THAM KHẢO 68


1. MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, bệnh dịch xảy ra rất nhiều cả trong nhân y và thú y. Ngoài
những bệnh đặc thù của thú y như bệnh Dịch tả lợn, bệnh Tai xanh, bệnh Lở
mồm long móng, bệnh Newcastle gia cầm, còn có các bệnh có căn nguyên
từ động vật nhưng lại lây lan và gây nguy hiểm trực tiếp đến con người như
bệnh cúm gia cầm (H5N1), bệnh cúm lợn (H1N1), bệnh dại, Để điều trị và
tiêu diệt bệnh dịch thì đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa nhân y và thú y. Đặc
biệt trong các phòng thí nghiệm để tìm ra nguyên nhân, triệu chứng và cách
điều trị các bệnh nan y của con người như bệnh ung thư không thể thiếu các
con vật trong thú y để thí nghiệm như chuột, thỏ, chim,
Ung thư hiện đang là một căn bệnh nan y và gây tỉ lệ tử vong cao cho
người bệnh. Theo thống kê của Tổ chức y tế thế giới (WHO) thì có khoảng
7,9 triệu người chết (chiếm 13% tổng số người chết) vào năm 2007 vì bệnh
ung thư. Những bệnh ung thư phổ biến và dẫn đến tỉ lệ tử vong cao hàng năm
là ung thư phổi, gan và ung thư vú. Theo dự đoán, trên thế giới tỉ lệ tử vong
do căn bệnh này sẽ tiếp tục tăng cao có thể lên tới con số 9 triệu người chết
vào năm 2015 và 11,4 triệu người chết vào năm 2030. Tại Việt Nam, căn
bệnh ung thư đang hoành hành ở khắp mọi miền đất nước và ngày càng tăng
cao, với ước tính mỗi năm có 150.000 ca mắc mới và 75.000 người tử vong,
gấp 7 lần số người chết do tai nạn giao thông (http:// www.ungthu.net.vn).
Việc tìm ra phương cách chế ngự và chữa trị ung thư thực sự là một thử thách
được đặt ra cho các nhà khoa học trên thế giới.
Việc chữa trị ung thư thực sự gặp rất nhiều khó khăn mặc dù hiện nay
đã sử dụng nhiều liệu pháp chữa trị như liệu pháp gen, liệu pháp miễn dịch,
hoá trị, xạ trị, phẫu thuật hoặc kết hợp các liệu pháp này. Các nhà khoa học
cũng đã đưa ra liệu pháp phòng chống ung thư (cancer chemoprevention) sử
dụng các hoạt chất có tác dụng ngăn chặn bệnh hình thành, tiến triển, phát
bệnh và di căn (Boone và cs, 1990 [10]). Tuy nhiên, dù là liệu pháp nào thì
khả năng phòng chữa bệnh của chúng sau khi được chứng minh ở mức độ in
vitro cũng phải tiếp tục được chứng minh ở mức độ in vivo để tạo cơ sở cho
nghiên cứu tiền lâm sàng và thử nghiệm lâm sàng.
Trong nỗ lực tìm kiếm thuốc chữa trị ung thư, các nhà khoa học đã
hướng sự tập trung vào các hợp chất thiên nhiên có nguồn gốc từ thực vật.
Cây Xích thược có tên khoa học Paeonia veitchii Lynch.Var beresowskii
Shiff.) thuộc họ Mẫu đơn (Paeoniaceae) có nguồn gốc ở vùng Đông Á như
Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên. Xích thược là một loại cây thuốc quí được
trồng lâu đời ở Trung Quốc, Nhật Bản và Bắc Triều Tiên. Vào đầu những
năm 1970, cây đã được di thực trồng ở Việt Nam, nhiều nhất là ở tỉnh Lào Cai
(Sa Pa). Theo đông y Xích thược được dùng để chữa đau vùng ngực, bụng,
sườn và mồ hôi trộm. Xích thược phối hợp với nhiều dược liệu khác trong bài
thuốc chữa sốt xuất huyết. Ngoài ra, trong các bài thuốc Xích thược dùng để
chữa băng huyết, bạch đới, đau tức ngực, đau nhói vùng tim, chảy máu dưới
da, chảy máu do bệnh nhĩêm khuẩn, viêm tắc động mạch, lao xương và lao
khớp xương, .
Với những đặc tính trên, nhiều nghiên cứu in vitro đã chứng minh rằng
một số thành phần hóa học của cây Xích thược có khả năng diệt và ức chế tế
bào ung thư phát triển, có khả năng tác động đến quá trình tự chết của tế bào
thông qua kích hoạt enzyme Caspase, tác động và ức chế nhiều yếu tố liên
quan quá trình tăng sinh, phát triển và bất tử của tế bào ung thư.
Để đánh giá hoạt tính phòng chống ung thư đầy tiềm năng, đặc biệt là
hoạt chất Paenol được chiết xuất từ cây Xích thược của Việt Nam, chúng tôi
tiến hành nghiên cứu khả năng phòng chữa ung thư của hoạt chất Paeonol ở
Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ nông nghiệp . 2


mức in vivo trên chuột được gây u thực nghiệm. Kết quả nghiên cứu của đề
tài sẽ tạo cơ sở cho các nghiên cứu tiền lâm sàng và lâm sàng sau này, nhằm
đi đến đích cuối cùng làm ra thuốc phòng và chữa trị ung thư có hiệu quả kinh
tế, an toàn cho nhân dân.
Với các lí do trên, chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu khả năng
phòng và chữa trị ung thư của hoạt chất Paeonol tách chiết từ cây Xích
thược Việt Nam trên chuột được gây u thực nghiệm”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Chúng tôi tiến hành đề tài này với mục đích:
1. Gây u thực nghiệm trên chuột bằng tế bào LLC để tạo mô hình cho
nghiên cứu khả năng phòng chữa ung thư của hoạt chất Paeonol
2. Nghiên cứu khả năng phòng chữa ung thư của hoạt chất Paeonol ở mức
in vivo trên chuột bị gây u thực nghiệm.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1 Ý nghĩa thực tiễn
Cung cấp thông tin và số liệu cụ thể cùng với những luận chứng khoa
học về một số vấn đề sau:
Gây u thực nghiệm trên chuột nhắt trắng dòng BALB/c bằng tế bào
ung thư LLC
Nghiên cứu hoạt tính của Paeonol khi sử dụng làm chất bảo vệ để
phòng và ngăn chặn sự phát triển khối u ung thư trên chuột đã được gây u
thực nghiệm.
1.3.2. Ý nghĩa khoa học
Từ các kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần tìm ra giải pháp, phương
thuốc chữa trị căn bệnh ung thư gây tử vong cao trên thế giới.

2. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
2.1. Khái quát về bệnh ung thư
2.1.1. Ung thư là căn bệnh của tế bào
Khối u ung thư thường phát triển từ một tế bào ban đầu và phải mất
một thời gian cho tới khi có một kích thước đủ lớn để có thể có các dấu hiệu
nhận biết được. Thông thường, các tế bào lành có một tuổi thọ nhất định và
tuân thủ chặt chẽ theo một quy luật chung là “phát triển- già- chết”. Các tế
bào chết đi lại được thay thế bằng các tế bào mới. Cơ thể có một cơ chế kiểm
soát quy luật này rất nghiêm ngặt và duy trì số lượng tế bào của mỗi cơ quan,
mỗi tổ chức ở mức ổn định. Bệnh ung thư bắt đầu khi có một tế bào vượt qua
cơ chế kiểm soát của cơ thể, phát triển, sinh sôi không ngừng, hình thành một
đám tế bào có chung một đặc điểm là phát triển vô tổ chức, xâm lấn và chèn
ép vào các cơ quan, tổ chức sống xung quanh gây tử vong cho người bệnh
(Hiệp hội quốc tế chống ung thư UICC,1993).
2.1.2. Phân loại ung thư theo nguồn gốc tế bào
Hiện tại, các loại ung thư được các nhà khoa học phân chia theo nguồn
gốc phát sinh tế bào của chúng (Nguyễn Chấn Hùng, 1994) gồm:
 Carcinoma (nguồn gốc biểu bì): là dạng ung thư phổ biến nhất, xuất
phát từ những tế bào có nguồn gốc từ lá phôi trong (endoderm) và lá phôi
ngoài (ectoderm). Các ví dụ hay gặp nhất về loại ung thư này là ung thư phổi,
ung thư vú, ung thư trực tràng.v.v.
 Sarcoma: là dạng ung thư ít gặp hơn, xuất phát từ những tế bào có
nguồn gốc là phôi giữa (mesoderm) và là những tế bào thuộc vào hệ thống
chống đỡ cho cơ thể như xương, sụn, mỡ, mô liên kết và cơ.
 Lymphoma: là dạng ung thư tương đối hiếm gặp, xuất phát từ các
hạch bạch huyết và các mô thuộc hệ thống miễn dịch của cơ thể. Ví dụ về loại
bệnh này như ung thư Lymphoma Burkit.
 Leukemia: là dạng ung thư nguy hiểm do biểu hiện bệnh rất sớm, ở
cả trẻ em và người trẻ tuổi, xuất phát từ các tế bào máu non thuộc tuỷ xương
và có xu hướng tích tụ thành số lượng lớn trong hệ máu như trong trường hợp
ung thư bạch cầu cấp tính (Human Acute Leukemia).
2.1.3. Các giai đoạn của bệnh ung thư
Quá trình phát triển từ một tế bào ung thư ban đầu thành một khối u
ung thư và đe doạ tính mạng người bệnh trải qua nhiều giai đoạn. Giai đoạn
đầu là hình thành tế bào ung thư khởi phát do ảnh hưởng của các tác nhân nội
bào hay ngoại bào nào đó. Diễn biến tiếp theo là quá trình phân chia liên tục
không ngừng của tế bào ung thư này thành một khối u được gọi là quá trình