Thạc Sĩ Nghiên cứu khả năng kháng oxy hóa của cao chiết nấm Cordyceps sp.

MỞ ĐẦU

Ngày nay, các nhân tố bất lợi như ô nhiễm môi trường, tia tử ngoại, thức ăn độc hại, sức ép công việc và gia đình ngày càng tăng cao, điều này làm gia tăng đáng kể số lượng gốc tự do hoạt động gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ con người. Đây chính là nguyên nhân phá hủy nhiều hệ thống sinh học, gây đứt gãy DNA, phá vỡ màng tế bào, biến tính protein; làm phát sinh nhiều bệnh nghiêm trọng liên quan đến thóai hóa gan, thận, thần kinh, tim mạch, Việc sử dụng các chất kháng oxy hóa đã được đề xuất và ứng dụng từ lâu. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy các chất kháng oxy hóa tổng hợp tuy có hoạt tính kháng oxy hóa rất cao nhưng lại có nguy cơ gây hại đến cơ thể con người. Điều này đòi hỏi các nhà khoa học phải nghiên cứu các hoạt chất kháng oxy có nguồn gốc tự nhiên nhằm giải quyết vấn đề trên.
Trong nghiên cứu này, nhóm nghiên cứu nhắm đến đối tượng nấm Cordyceps vì đây là một loại nấm quý sở hữu rất nhiều hoạt tính sinh học. Các nghiên cứu đã chứng minh được Cordyceps chứa nhiều hoạt chất như cordycepin, adenosin, hydroxyethyl-adenosin, các nucleosid, ergosterol, polysaccharid, các nguyên tố đa và vi lượng cùng nhiều hoạt chất khác. Các nghiên cứu lâm sàng cũng đã cho thấy Cordyceps có khả năng lớn trong việc điều trị nhiều bệnh cũng như tác dụng bồi bổ cơ thể. Các nghiên cứu về hoạt tính kháng oxy hóa ở Cordyceps đã được thực hiện rất nhiều không chỉ ở châu Á mà trên toàn thế giới, kết quả cho thấy Cordyceps có khả năng kháng oxy hóa rất cao, nhưng các nghiên cứu này chủ yếu được thực hiện trên hai loài C. sinensis và C. militaris. Tại Việt Nam, đây vẫn là hướng nghiên cứu mới và hầu như chưa có một nghiên cứu nào về hoạt tính kháng oxy hóa trên Cordyceps được công bố. Mặt khác, nhận thấy ở Việt Nam, một vài vùng có địa hình và khí hậu hoàn toàn phù hợp với điều kiện sinh trưởng của Cordyceps. Chính vì lý do đó, nhóm nghiên cứu quyết định thực hiện đề tài: “Nghiên cứu khả năng kháng oxy hóa của cao chiết nấm Cordyceps sp.” trên đối tượng là các chủng Cordyceps được phân lập chính tại Việt Nam nhằm khảo sát các hoạt tính sinh học của các chủng giống được chọn, trong đó tập trung khảo sát hoạt tính kháng oxy hóa; tạo cơ sở cho việc khai thác ứng dụng và mở rộng phạm vi nghiên cứu, hướng tới phát triển một số dạng sản phẩm phục vụ sức khỏe cộng đồng.
Mục đích: Đánh giá hoạt tính kháng oxy hóa in vitro của các phân đoạn cao chiết từ sinh khối nấm Cordyceps sp. thu nhận tại Việt Nam.
Ý nghĩa: Cung cấp các số liệu thực nghiệm về hoạt tính kháng oxy hóa trên mô hình in vitro, từ đó lựa chọn các phân đoạn cao chiết có hoạt tính kháng oxy hóa cao để nghiên cứu kháng oxy hóa trên mô hình in vivo và tạo tiền đề cho các nghiên cứu ứng dụng sâu hơn.

MỤC LỤC

Trang phụ bìa ii
Lời cảm ơn iii
Lời cam đoan iv
Mục lục v
Danh mục chữ viết tắt ix
Danh mục bảng x
Danh mục hình, đồ thị và biểu đồ xi
MỞ ĐẦU 1
Chương 1 - TỔNG QUAN 4
1.1. Sự oxy hóa 5
1.1.1. Các khái niệm đầu tiên về sự oxy hóa 5
1.1.2. Các đặc trưng của phản ứng chuỗi 6
1.1.2.1. Độ bền hóa trị tự do 6
1.1.2.2. Điều kiện của chu kỳ chuyển đổi điện tử 6
1.1.2.3. Sự cạnh tranh của phản ứng chuỗi và phản ứng phân tử 6
1.2. Sự kháng oxy hóa 7
1.2.1. Khái niệm 7
1.2.2. Phân loại chất kháng oxy hóa 7
1.2.3. Cơ chế ức chế quá trình oxy hóa chuỗi 8
1.3. Tác hại của sự oxy hóa 9
1.3.1. Khái niệm stress oxy hóa 9
1.3.2. Các gốc tự do gây hại cho cơ thể 9
1.3.2.1. Khái niệm 9
1.3.2.2. Các dạng gốc tự do chứa oxy 9
1.3.3. Tác động lên DNA 10
1.3.4. Tác động lên protein 12
1.3.5. Tác động lên lipid 13
1.4. Giới thiệu về Cordyceps 14
1.4.1. Phân loại khoa học 14
1.4.2. Lịch sử nghiên cứu 14
1.4.3. Phân bố 15
1.4.4. Đặc điểm 15
1.4.5. Hiệu quả sử dụng 15
1.4.6. Các hoạt chất chính 16
1.4.6.1. Cordycepin 16
1.4.6.2. Acid cordyceptic 17
1.4.6.3. Polysaccharid 18
1.4.6.4. Ergosterol 19
1.4.6.5. Nucleotide 19
1.4.6.5. Protein và acid amin 20
1.5. Tình hình nghiên cứu trên Cordyceps 20
1.5.1. Các nghiên cứu ngoài nước 20
1.5.2. Các nghiên cứu trong nước 23
Chương 2 – VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 25
2.1. Vật liệu 26
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 26
2.1.1.1. Sinh khối Cordyceps 26
2.1.1.2. Dòng tế bào 28
2.1.2. Hóa chất 28
2.1.3.Thiết bị - Dụng cụ 28
2.2. Quy trình chiết cao 30
2.3. Phương pháp xác định hoạt tính bắt gốc tự do DPPH 32
2.3.1. Nguyên tắc 32
2.3.2. Thực hiện 32
2.4. Phương pháp xác định năng lực khử 33
2.4.1. Nguyên tắc 33
2.4.2. Thực hiện 34
2.5. Phương pháp xác định hàm lượng polyphenolic 35
2.5.1. Nguyên tắc 35
2.5.2. Thực hiện 35
2.6. Phương pháp xác định hàm lượng polysaccharid 36
2.6.1. Nguyên tắc 36
2.6.2. Thực hiện 36
2.7. Phương pháp xác định khả năng gây độc tố tế bào 37
2.7.1. Nguyên tắc 37
2.7.2. Thực hiện 37
2.8. Phương pháp xác định khả năng bảo vệ tế bào 38
2.8.1. Nguyên tắc 38
2.8.2. Thực hiện 38
2.9. Phương pháp xác định ảnh hưởng của sự oxy hóa trên DNA 39
2.9.1. Nguyên tắc 39
2.9.2. Phương pháp ly trích DNA 39
2.9.3. Phương pháp xác định sự hư hại DNA do tác nhân oxy hóa 40
2.9.4. Phương pháp xác định khả năng bảo vệ DNA của mẫu 41
Chương 3 - KẾT QUẢ VÀ BIỆN LUẬN 42
3.1. Khảo sát khối lượng cao chiết 43
3.2. Hàm lượng chất có trong cao chiết 44
3.2.1. Hàm lượng polyphenol 44
3.2.2. Hàm lượng polysaccharid 46
3.3. Khả năng kháng oxy hóa bằng phương pháp hóa học của các phân đoạn cao chiết từ Cordyceps
3.3.1. Khả năng bắt gốc DPPH tự do 47
3.3.2. Năng lực khử 49
3.3.3. Nhận xét chung 51
3.4. Khảo sát ảnh hưởng của cao chiết trên tế bào Hep G2 54
3.4.1. Khảo sát khả năng gây độc tế bào 54
3.4.2. Khả năng bảo vệ tế bào 55
3.4.3. Khả năng bảo vệ DNA 58
Chương 4 – KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 61
4.1. Kết luận 62
4.2. Đề nghị 62
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO 64
PHỤ LỤC