Tiến Sĩ Nghiên cứu kết quả chẩn đoán và phẫu thuật sớm tổn thương khí phế quản do chấn thương

ĐẶT VẤN ĐỀ
Tổn thương khí phế quản ( KPQ) do chấn thương là cấp cứu ưu tiên hàng đầu ở bệnh nhân đa thương theo phân loại A ( airway), B, C .nĩi chung, và là một trong những cấp cứu ngoại khoa nặng nĩi riêng [61], [62]. Theo một số cơng trình của các tác giả trên thế giới bệnh chiếm tỷ lệ thấp: Bertelsen 2,8 %, Kemmerer 1%, De La Roch 1,8 % . và thường nằm trong bệnh cảnh đa chấn thương như: chấn thương sọ não, chấn thương bụng, gãy xương chậu, gãy xương đùi, dập phổi do đĩ sẽ làm tăng nguy cơ bỏ sĩt và mức độ nặng cho bệnh nhân [25], [30], [38], [40], [61], [62]. Nhưng ngày nay, với thực trạng phát triển kinh tế và giao thông của thành phố Hồ Chí Minh cùng với các tỉnh lân cận, tỷ lệ tổn thương khí phế quản do chấn thương có khuynh hướng gia tăng nhiều hơn, đặc biệt gặp ở những bệnh nhân tuổi còn rất trẻ. Nguyên nhân chủ yếu vẫn là do tai nạn giao thông, tai nạn lao động và tai nạn xã hội.
Có hai nguyên nhân chính gây nên tổn thương KPQ: vết thương xuyên thấu và chấn thương kín trực tiếp vào vùng cổ và ngực. Vết thương xuyên thấu do vật sắc nhọn gây nên như: dao, cây nhọn, thanh kim loại, hoặc do thầy thuốc khi soi khí phế quản ., thường gặp ở khí quản đoạn cổ chiếm tỷ lệ 70 % đối với loại vết thương xuyên thấu KPQ và có tỷ lệ tử vong 6- 18 % [30], [61]. Tổn thương có thể rách đơn thuần khí phế quản hoặc xuyên thấu vào các cơ quan lân cận như: thực quản, tuyến giáp, bó mạch cảnh, thần kinh quặt ngược Ngược lại, chấn thương kín thường gây nên tổn thương KPQ ở vùng sụn số 1, 2 hoặc sụn nhẫn nếu ở khí quản cổ và tổn thương khí
phế quản xảy ra cách carina khoảng 2,5 cen- ti- met nếu ở trong ngực [23], [25], [30], [38], [40], [61], [62]. Theo Riyad Karmy- Jones và Douglas E. Wood ( 2008) loại tổn thương KPQ trong ngực do chấn thương kín gây nên có tỷ lệ chết trước nhập viện trên 75 % [30], [62].
Khi tổn thương khí phế quản xảy ra, sẽ cĩ những hiện tượng: lưu lượng oxy mất qua vết thương KPQ, dịch máu chảy vào trong lịng KPQ, khơng khí từ trong lịng KPQ đi vào xoang màng phổi, trung thất, mơ dưới da gây nên tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất, hoặc dị vật và mơ xung quanh cĩ thể làm hẹp hoặc bít tắc đường thở qua vết thương KPQ.Từ đĩ cĩ thể gây tử vong cho bệnh nhân trong vài giờ hoặc một vài ngày đầu do suy hơ hấp cấp tính nguy kịch. Nếu bệnh nhân được xử trí với dẫn lưu màng phổi, thở máy hỗ trợ , thì cĩ thể tạm thời qua khỏi cơn suy hơ hấp, nhưng sau đĩ bệnh nhân cĩ nguy cơ viêm và nhiễm trùng trung thất rất cao vào ngày thứ 10- 14 [23], [25], [62]. Ở giai đoạn trễ hơn, từ 3- 4 tuần trở đi sẽ cĩ nguy cơ gây chít hẹp KPQ do tạo mơ hạt hoặc xơ sẹo nơi tổn thương, từ đĩ gây xẹp phổi và nhiễm trùng phổi mạn tính [30], [61], [62].
Mặt khác, KPQ cấu tạo chủ yếu bằng mơ sụn và được cung cấp máu nghèo nàn, do đĩ sự lành vết thương ở các miệng nối sẽ khĩ khăn hơn so với các cơ quan khác. Vì thế, nếu thầy thuốc bỏ sĩt tổn thương, chẩn đốn chậm trễ, bĩc tách và khâu nối khơng đúng kỹ thuật đều làm tăng nguy cơ chít hẹp và bít tắc KPQ do sẹo hẹp hoặc do tăng sinh mơ hạt nơi tổn thương. Khi đĩ việc mổ tạo hình lại KPQ sẽ gặp rất nhiều khĩ khăn do phải nạo mơ hạt và cắt sẹo hẹp [30], [62].
Với tất cả những lý do trên, việc cần chẩn đốn sớm đồng thời can thiệp phẫu thuật cấp cứu ngay, có phải là hướng xử trí nhằm cứu sống hoặc tránh biến chứng sẹo hẹp khí phế quản gây xẹp phổi mạn tính cho bệnh nhân? Đĩ cũng là phương hướng chúng tơi muốn thực hiện nghiên cứu này.
Vì vậy, mục tiêu nghiên cứu của công trình khoa học này là:
1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng có giá trị trong chẩn đoán sớm tổn thương khí phế quản do chấn thương.
2. Nghiên cứu ứng dụng những nguyên tắc phẫu thuật sớm và kỹ thuật khâu nối khí phế quản tránh suy hô hấp trong lúc mổ hoặc sẹo hẹp miệng nối KPQ sau mổ.