Tiến Sĩ Nghiên cứu hiệu quả của ghép tế bào gốc tự thân điều trị bệnh đa u tủy xương và u lymphô ác tính khô

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
NĂM 2014
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ . 1
Chương 1.TỔNG QUAN . 3
1.1. GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU TỰ THÂN 3
1.1.1. Nguyên lý của phương pháp ghép tế bào gốc tạo máu 3
1.1.2. Nguồn tế bào gốc tạo máu sử dụng cho ghép 6
1.1.3. Các phác đồ điều kiện hóa trước ghép 8
1.1.4. Các biến chứng của ghép tế bào gốc tạo máu tự thân 9
1.2. GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU TỰ THÂN ĐIỀU TRỊ BỆNH
ĐA U TỦY XƯƠNG . 12
1.2.1. Sinh bệnh học đa u tủy xương 12
1.2.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng . 14
1.2.3. Chẩn đoán 16
1.2.4. Điều trị . 16
1.3. GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU TỰ THÂN ĐIỀU TRỊ BỆNH U
LYMPHÔ ÁC TÍNH KHÔNG HODGKIN (ULPKH). 26
1.3.1. Bệnh U lympho ác tính không Hodgkin 26
1.3.2. Ghép tế bào gốc tạo máu tự thân điều trị ULPKH 34
1.4. GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU TỰ THÂN TẠI VIỆT NAM 40
Chương 2.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 42
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 42
2.1.1. Nhóm bệnh nhân Đa u tủy xương . 42
2.1.2. Nhóm bệnh nhân U lympho ác tính không Hodgkin . 42
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 42
2.2.1. Chẩn đoán: Bệnh nhân được nhập viện để chẩn đoán theo phác đồ
chẩn đoán bệnh U lymphô ác tính và Đa u tủy xương của Viện
Huyết học-Truyền máu TƯ. 42
2.2.2. Điều trị tấn công trước ghép . 45
2.2.3. Các bước tiến hành ghép tế bào gốc tự thân: 50
2.2.4. Theo dõi sau ghép tế bào gốc tạo máu tự thân 50
2.2.5. Đánh giá kết quả điều trịựa trên các tiêu chuẩn sau: . 52
2.2.6. Đánh giá mọc mảnh ghép: 54
2.2.7. Đánh giá mức độ các tác dụng phụ . 54
2.3. XỬ LÝ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU . 55
2.4. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU 55
Chương 3.KẾT QUẢ . 57
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG . 57
3.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ CHẨN ĐOÁN . 57
3.2.1. Nhóm bệnh nhân Đa u tủy xương . 57
3.2.2. Nhóm bệnh nhân U lympho không Hodgkin 64
3.3. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ TẤN CÔNG TRƯỚC GHÉP 66
3.3.1. Kết quả điều trị tấn công trước ghép nhóm Đa u tủy xương 66
3.3.2. Điều trị tấn công trước ghép nhóm bệnh nhân U lympho không
Hodgkin 69
3.4. KẾT QUẢ HUY ĐỘNG VÀ THU GOM TẾ BÀO GỐC . 70
3.4.1. Kết quả huy động tế bào gốc máu ngoại vi . 70
3.4.2. Kết quả gạn tách và thu gom tế bào gốc máu ngoại vi 74
3.5. ĐẶC ĐIỂM QUÁ TRÌNH ĐIỀU KIỆN HÓA VÀ GIAI ĐOẠN
MỌC MẢNH GHÉP 79
3.5.1. Đặc điểm của quá trình điều kiện hóa . 79
3.5.2. Đặc điểm giai đoạn sau truyền tế bào gốc và mọc mảnh ghép 80
3.6. KẾT QUẢ GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU TỰ THÂN 84
3.6.1. Tỷ lệ đáp ứng với ghép tế bào gốc tự thân 84
3.6.2. Các kết quả về tỷ lệ tái phát, tử vong, thời gian sống thêm bệnh
không tiến triển (PFS) và thời gian sống thêm toàn bộ (OS) . 88
3.7. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ GHÉP TẾ BÀO
GỐC TỰ THÂN ĐIỀU TRỊ BỆNH ĐA U TỦY XƯƠNG . 91
3.7.1. Yếu tố kết quả điều trị tấn công trước ghép 91
3.7.2. Yếu tố kết quả ghép tế bào gốc tự thân . 93
Chương 4.BÀN LUẬN 96
4.1. HIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP GHÉP TẾ BÀO GỐC TỰ
THÂN ĐIỀU TRỊ BỆNH ĐA U TỦY XƯƠNG VÀ U LYMPHO
KHÔNG HODGKIN 96
4.1.1. Bàn luận về các đặc điểm lâm sàng 96
4.1.2. Bàn luận về một số đặc điểm cận lâm sàng . 99
4.1.3. Bàn luận hiệu quả của các phác đồ điều trị tấn công trước ghép . 101
4.1.4. Bàn luận về quá trình huy động và thu gom tế bào gốc CD 34+ máu
ngoại vi . 108
4.1.5. Bàn luận về phác đồ điều kiện hóa và quá trình theo dõi, điều trị sau
truyền khối tế bào gốc 117
4.1.6. Hiệu quả của ghép tế bào gốc tự thân . 125
4.2. PHÂN TÍCH MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ
CỦA PHƯƠNG PHÁP GHÉP TẾ BÀO GỐC TỰ THÂN . 135
KẾT LUẬN . 139
KIẾN NGHỊ . 141
DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨULIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH SÁCH BỆNH NHÂN
ĐẶT VẤN ĐỀ
Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (TCYTTG), hàng năm, toàn
thế giới có khoảng 9 triệu người mắc bệnh ung thư và có khoảng 5 triệu người
chết vì căn bệnh này. Ở Việt nam, theo tài liệu của Bệnh viện K Hà Nội, mỗi
năm có khoảng 100.000 đến 150.000 bệnh nhân ung thư mới và khoảng
50.000 đến 70.000 người tử vong vì căn bệnh này. Năm 2000, tại Mỹ có
khoảng 54900 trường hợp U lymphô ác tính không Hodgkin mới và có tới
26.100 bệnh nhân tử vong vì căn bệnh này. Cũng theo các số liệu thống kê
của Mỹ, bệnh Đa u tủy xương chiếm khoảng 10% các bệnh máu ác tính với tỷ
lệ mắc bệnh hàng năm là 4,3/100.000 dân.
Trước khi phương pháp ghép tủy xương ra đời, khi đề cập đến điều trị



bệnh máu ác tính tức là nói tới hoá trị liệu. Việc tăng liều lượng cũng như
phối hợp nhiều loại hoá chất đã mang lại những kết quả khả quan về tỷ lệ lui
bệnh hoàn toàn cũng như kéo dài thời gian sống thêm nhưng cũng tăng tỷ lệ
tử vong do biến chứng nhiễm trùng và chảy máu. Sự ra đời của phương pháp
ghép tủy xương hay ghép tế bào gốc tạo máu đã trở thành chỗ dựa vững chắc
cho các phác đồ đa hoá trị liệu liều cao. Ghép tế bào gốc tạo máu tự thân giúp
cho tủy xương của bệnh nhân phục hồi nhanh hơn, rút ngắn một cách đáng kể
thời gian “suy tủy” sau đa hoá trị liệu liều cao, giảm tỷ lệ tử vong do các biến
chứng. Ghép tự thân hiệu quả thấp hơn so với ghép đồng loại nhưng ghép tự
thân lại được ứng dụng rộng rãi hơn do phương pháp này không yêu cầu các
tiêu chuẩn chặt chẽ như người cho tủy phù hợp HLA, giới hạn về tuổi Đồng
thời, ghép tự thân không gây ra các biến chứng nặng nguy cơ tử vong như
bệnh ghép chống chủ, kinh phí lại thấp phù hợp với điều kiện kinh tế của
người Việt Nam.Trước đây, nguồn tế bào gốc tạo máu được sử dụng cho ghép
tự thân thường là tuỷ xương của bệnh nhân. Trong những năm gần đây, với sự
phát triển mạnh mẽ của các kỹ thuật ly tách tế bào, tế bào gốc máu ngoại vi đã
nhanh chóng thay thế tuỷ xương và trở thành nguồn tế bào gốc tạo máu chủ
yếu cho phương pháp ghép tự thân.
Hiện nay, ghép tế bào gốc tạo máu tự thân đã được ứng dụng rộng rãi
trong điều trị rất nhiều các bệnh khác nhau thuộc rất nhiều chuyên khoa:
- Các bệnh máu ác tính như đa u tủy xương, u lymphô ác tính .
- Các ung thư dạng đặc như ung thư vú, ung thư thận .
- Các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, xuất huyết giảm tiểu
cầu, lupus ban đỏ .
Tại Việt Nam, ghép tế bào gốc tạo máu điều trị các bệnh máu ác tính đã
được thực hiện thành công tại thành phố Hồ Chí Minh, Huế, bệnh viện Nhi
Trung ương, bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Bộ Công an và
bệnh viện Bạch Mai. Tại Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương, phương
pháp ghép tế bào gốc tạo máu tự thân đã được thực hiện thành công với chất
lượng cao từ năm 2006.
Nhằm đẩy mạnh hơn nữa việc ứng dụng hiệu quả nhất phương pháp
ghép tế bào gốc tạo máu tự thân trong điều trị một số bệnh máu ác tính, chúng
tôi tiến hành đề tài nghiên cứu này nhằm mục tiêu:
- Đánh giá kết quả của phương pháp ghép tế bào gốc tạo máu tự thân
điều trị bệnh Đa u tủy xương và U lymphô ác tính không Hodgkin.
- Nghiên cứu một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả của phương pháp
ghép tế bào gốc tạo máu tự thân.