Thạc Sĩ Nghiên cứu hệ thống cây trồng lấy lúa làm cơ sở tại huyện Giao Thủy, Nam Định

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: Nghiên cứu hệ thống cây trồng lấy lúa làm cơ sở tại huyện Giao Thủy, Nam Định

MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Danh mục chữ viết tắt v
Danh mục các bảng vi
Danh mục hình viii
1 MỞ ðẦU 1
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1
1.2 Mục ñích yêu cầu 2
1.3 Ý nghĩa của ñề tài 3
2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
2.1 Khái quát về hệ thống cây trồng và ý nghĩa của hệ thống cây
trồng trong sản xuất nông nghiệp.4
2.2 Cơ sở khoa học xác ñịnh hệ thống cây trồng7
2.3 Phương pháp luận trong nghiên cứu hệ thống nôngnghiệp :8
2.4 Tình hình sản xuất lúa trên Thế Giới và Việt Nam.9
2.5 Tình hình xuất khẩu gạo trên Thế Giới và Việt Nam.13
2.6 Tình hình sản xuất nông nghiệp của tỉnh Nam ðịnh năm 2010.16
2.7 Những nhân tố ảnh hưởng ñến phát triển sản xuất lúa.18
3 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.26
3.1 Nội dung nghiên cứu 26
3.2 Phương pháp nghiên cứu 28
3.3 ðối tượng nghiên cứu. 30
4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN31
4.1 ðiều kiện tự nhiên 31
4.1.1 Vị trí ñịa lý 31
4.1.2 ðịa hình, thổ nhưỡng. 32
4.1.3 Khí hậu, thời tiết 32
4.1.4 Tài nguyên ñất ñai 35
4.2 Tình hình kinh tế - xã hội của huyện.40
4.2.1 Khái quát thực trạng phát triển kinh tế.40
4.2.2 Cơ sở hạ tầng 42
4.2.3 Dân số, lao ñộng, việc làm 43
4.3 Thực trạng phát triển ngành nông nghiệp của huy ện 44
4.4 Tình hình sản xuất lúa của huyện Giao Thủy.47
4.4.1 Phong tục tập quán sản xuất 47
4.4.2 Cơ cấu các giống lúa và năng suất48
4.4.3 Tình hình sử dụng phân bón trong sản xuất lúacủa huyện50
4.4.4 Vấn ñề chất lượng lúa của huyện52
4.5 Thị trường tiêu thụ lúa gạo của huyện Giao Thủy53
4.6 Lựa chọn các giống lúa. 57
5 KẾT LUẬN 70
5.1 Kết luận 70
5.2 ðề nghị. 71
TÀI LIỆU THAM KHẢO 73
PHỤ LỤC 76

1. MỞ ðẦU
1.1. Tính cấp thiết của ñề tài
Lúa là cây lương thực quan trọng của nhiều quốc gia. Khoảng 50% dân
số trên thế giới, gần 100% dân số các nước ðông NamChâu Á dùng lúa làm
lương thực chính của mình. Ngoài cung cấp nguồn lương thực chính, lúa còn
là nông sản xuất khẩu có kim ngạch lớn nhất hiện nay, lúa gạo có ảnh hưởng
rất lớn trong lĩnh vực kinh tế, văn hoá, chính trị của nhiều Quốc gia. Từ sau
cuộc cách mạng xanh ñến nay, ngành trồng lúa ở ViệtNam ñã ñạt ñược nhiều
thành tựu to lớn và ñược xem như là một ñiểm son trong phát triển nông
nghiệp của thời kỳ ñổi mới. Năng suất lúa bình quântoàn quốc hiện nay dẫn
ñầu các nước ở ðông Nam Á. Tuy nhiên trong giai ñoạn sắp tới ngành trồng
lúa Việt Nam vẫn cần phải tiếp tục cải tiến ñể nângcao vị trí của hạt gạo trên
thế giới trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu.
Giao Thuỷ là một huyện ven biển của tỉnh Nam ðịnh, có nhiều ñiều
kiện thuận lợi ñể phát triển một nền nông nghiệp bền vững. Cùng với sự phát
triển của ñất nước nói chung và của tỉnh Nam ðịnh nói riêng trong thời kỳ hội
nhập, trong những năm qua huyện ñã có những bước chuyển mình ñáng kể trong
việc chuyển ñổi cơ cấu kinh tế và phát triển các lĩ nh vực xã hội khác. Về sản xuất
nông nghiệp, toàn tỉnh ñã tập trung ñổi mới mạnh mẽcơ cấu mùa vụ, chất
lượng giống. ðưa nhanh và có hiệu quả những giống lúa mới có năng suất
cao, chất lượng tốt vào sản xuất, nền sản xuất nôngnghiệp tăng nhanh và ổn
ñịnh. Bình quân lương thực ñầu người ñạt 516 kg/năm, có khoảng 40% lượng
lương thực là hàng hóa trong ñó chủ yếu là lúa có chất lượng cao. Kết quả này
ñã ñóng góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng,phát triển kinh tế xã
hội của ñịa phương, tạo việc làm tăng thu nhập và cải thiện ñời sống vật chất,
tinh thần cho phần lớn người dân. Tuy nhiên, hiện nay trước tình hình của
biến ñổi khí hậu, biến ñổi của thổ nhưỡng cùng với sự diễn biến của sâu bệnh,
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
2
sự thoái hoá giống, sự thay ñổi về nhu cầu thị hiếuthị trường tiêu thụ của lúa
gạo yêu cầu chúng ta cần phải nghiên cứu lai tạo vàñưa vào sản xuất những
giống cây trồng ñáp ứng ñược những yêu cầu trên.
Trước tình hình ñó việc nghiên cứu khảo nghiệm ñể tìm ra những giống
lúa có năng suất chất lượng cao phù hợp với trình ñộ thâm canh, khả năng ñầu
tư và ñiều liện thổ nhưỡng của huyện ñưa vào sản xuất góp phần nâng cao
hiệu quả canh tác lúa, nâng cao thu nhập mức sống của người dân là việc làm
hết sức cần thiết và có ý nghĩa ñối với người dân.
Trên cơ sở ñược sự nhất trí của các cấp chính quyền, ñoàn thể ñịa
phương về mặt pháp lý cũng như sự tạo ñiều kiện về cơ sở vật chất cùng với sự
hướng dẫn về chuyên môn kĩ thuật của Trường của Khoa ñặc biệt là sự hướng
dẫn của giáo viên cùng với sự nhiệt tình trách nhiệm của bản thân chúng tôi
tiến hành ñề tài: “Nghiên cứu hệ thống cây trồng lấy lúa làm cơ sở tại
huyện Giao Thủy - Nam ðịnh”
1.2. Mục ñích yêu cầu
1.2.1. Mục ñích
Xác ñịnh ñược một số giống lúa thích hợp với ñiều kiện huyện Giao
Thuỷ ñưa vào hệ thống cây trồng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa.
1.2.2. Yêu cầu
- ðánh giá về ñiều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội chi phối sản xuất
lúa tại ñịa phương.
- ðánh giá thực trạng sản xuất lúa của huyện Giao Thuỷ
- ðánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và năngsuất một số giống
lúa ñưa vào thử nghiệm.
- Chọn lựa những giống lúa có triển vọng ñưa vào hệ thống cây trồng
huyện Giao Thuỷ
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
3
1.3. Ý nghĩa của ñề tài
* Ý nghĩa khoa học
- Kết quả nghiên cứu của ñề tài góp phần bổ sung, hoàn thiện về hệ
thống cây trồng, ñặc biệt là hệ thống sản xuất lúa,sử dụng hợp lý nguồn tài
nguyên theo hướng nông nghiệp bền vững.
* Ý nghĩa thực tiễn
- Nâng cao hiệu quả kinh tế, góp phần hoàn thiện hệthống sản xuất lúa
tại huyện Giao Thuỷ và các huyện khác có ñiều kiện tương tự trên ñịa bàn
toàn tỉnh.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
4
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Khái quát về hệ thống cây trồng và ý nghĩa củahệ thống cây trồng
trong sản xuất nông nghiệp.
Trong thế giới tự nhiên cũng như trong xã hội loài người mọi hoạt
ñộng ñều diễn ra bởi các hợp phần (components) có những mối liên hệ,
tương tác hữu cơ với nhau ñược gọi là tính hệ thống. Vì vậy, muốn nghiên
cứu một sự vật, hiện tượng, hoạt ñộng nào ñó chúng ta phải coi lý thuyết
hệ thống là cơ sở của phương pháp luận và tính hệ thống là ñặc trưng, bản
chất của chúng [16].
Lý thuyết hệ thống ñã ñược nhiều người nghiên cứu và ñược áp dụng
ngày càng rộng rãi trong nhiều ngành khoa học giúp cho sự hiểu biết và giải
thích các mối quan hệ tương hỗ. Cơ sở lý thuyết hệ thống ñã ñược
L.Vonbertanlanty ñề xướng vào ñầu thế kỷ XX, ñã ñược sử dụng như một cơ
sở ñể giải quyết các vấn ñề phức tạp và tổng hợp. Một vài năm gần ñây quan
ñiểm về hệ thống ñược phát triển mạnh và áp dụng khá phổ biến trong lĩnh
vực sinh học và nông nghiệp.
Hệ thống là các tập hợp trật tự bên trong (hay bên ngoài) của các yếu tố
có liên quan ñến nhau (hay tác ñộng lẫn nhau), thành phần của hệ thống là các
yếu tố. Các mối liên hệ và tác ñộng của các yếu tố bên trong mạnh hơn so với
các yếu tố bên ngoài hệ thống và tạo nên trật tự bên trong của hệ thống. Một
hệ thống là một nhóm các yếu tố tác ñộng lẫn nhau, hoạt ñộng cho một mục
ñích chung.
Hệ thống là một tổng thể có trật tự các yếu tố khácnhau có quan hệ và
tác ñộng qua lại. Một hệ thống có thể xác ñịnh như một tập hợp các ñối tượng
hoặc các thuộc tính ñược liên kết bằng nhiều mối tương tác. Quan ñiểm hệ
thống là sự khám phá ñặc ñiểm của hệ thống ñối tượng bằng cách nghiên cứu
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
5
bản chất và ñặc tính của các mối tác ñộng qua lại giữa các yếu tố [15].
Hệ thống nông nghiệp: Hiện nay có nhiều ñịnh nghĩa khác nhau về hệ
thống nông nghiệp (Agricultural system). Theo ðào Thế Tuấn [17] thì hệ
thống nông nghiệp là tập hợp không gian của sự phốihợp các ngành sản xuất
và các kỹ thuật do một xã hội thực hiện ñể thoả mãncác nhu cầu của mình.
Nó biểu hiện ñặc biệt sự tác ñộng qua lại giữa một hệ thống sinh học - sinh
thái và môi trường tự nhiên là ñại diện và một hệ thống xã hội - văn hoá, qua
các hoạt ñộng xuất phát từ những thành quả kỹ thuật. Tác giả Nguyễn Duy
Tính (1995) [14] lại cho rằng hệ thống nông nghiệp trước hết là một phương
thức khai thác môi trường ñược hình thành và phát triển trong lịch sử, một hệ
thống sản xuất thích ứng với các ñiều kiện sinh thái, khí hậu của một không
gian nhất ñịnh, ñáp ứng với các ñiều kiện và nhu cầu của thời ñiểm ấy. Còn
ñối với tác giả ðào Châu Thu (2003) [15] thì hệ thống nông nghiệp thích ứng
với các phương thức khai thác nông nghiệp của khônggian nhất ñịnh do một
xã hội tiến hành, là kết quả của sự phối hợp các nhân tố tự nhiên, xã hội - văn
hoá, kinh tế và kỹ thuật.
Mặc dù mỗi tác giả có một ñịnh nghĩa khác nhau về hệ thống nông
nghiệp, nhưng nhìn chung họ ñều thống nhất rằng hệ thống nông nghiệp thực
chất là một hệ sinh thái nông nghiệp ñược ñặt trongmột ñiều kiện kinh tế - xã
hội nhất ñịnh, tức là hệ sinh thái nông nghiệp ñượccon người tác ñộng bằng
lao ñộng, các tập quán canh tác, hệ thống các chínhsách
Hệ thống nông nghiệp = hệ sinh thái nông nghiệp + các yếu tố kinh tế, xã hội.
Hệ thống nông nghiệp bao gồm nhiều hệ phụ như hệ phụ trồng trọt;
chăn nuôi, chế biến, ngành nghề; quản lý, lưu thôngvà phân phối.
Hệ thống trồng trọt (HTTT), Nguyễn Duy Tính (1995)[14] cho rằng:
Hệ thống trồng trọt là hệ thống con và là trung tâmcủa HTNN, cấu trúc của
nó quyết ñịnh sự hoạt ñộng của các hệ phụ khác như:chăn nuôi, chế biến,
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
6
ngành nghề .Với khái niệm về HTCT như trên thì hệ thống trồng trọt là bộ
phận chủ yếu của HTNN.
Hệ thống cây trồng là thành phần các giống và loài cây ñược bố trí
trong không gian và thời gian của một hệ sinh thái nông nghiệp nhằm tận
dụng hợp lý các nguồn lợi tự nhiên, kinh tế xã hội.Hệ thống trồng trọt là hoạt
ñộng sản xuất cây trồng của nông trại bao gồm tất cả các hợp phần cần có ñể
sản xuất một tổ hợp các cây trồng và mối quan hệ giữa chúng với môi trường,
các hợp phần này bao gồm tất cả các yếu tố vật lý và sinh học cũng như kỹ
thuật, lao ñộng và quản lý.
Khi phân tích mối quan hệ giữa hệ thống nông nghiệpvà hệ thống trồng
trọt các tác giả ñều cho rằng hệ thống trồng trọt là hệ trung tâm, diễn biến và xu
hướng phát triển của hệ thống trồng trọt có tính chất quyết ñịnh ñến xu hướng
phát triển của hệ thống nông nghiệp. Do vậy hệ thống nông nghiệp hay hệ thống
canh tác không thể tách rời hệ thống trồng trọt và ngược lại. Hệ thống trồng trọt
bao gồm các hoạt ñộng sắp xếp các hệ thống cây trồng trong tự nhiên, ñiều kiện
lao ñộng và các hình thức quản lý phù hợp. Chính vìvậy, trong quá trình ñiều
khiển quản lý cây trồng chúng ta phải xem xét nhiềumối quan hệ: quan hệ giữa
cây với cây, cây với ñất, cây với các yếu tố môi trường khác.
Mỗi vùng sinh thái tồn tại một hệ thống trồng trọt ñặc trưng trên cơ sở ñất
ñai, các yếu tố tự nhiên và các nhân tố xã hội khác. Các hệ thống cây trồng thích
ứng với ñiều kiện tự nhiên và ñáp ứng với nhu cầu của thị trường, trình ñộ canh
tác và văn hóa của khu vực. Chẳng hạn vùng miền Trung Việt Nam có các tiểu
vùng miều núi, gò ñồi, ñồng bằng và ven biển rất khác nhau về thời tiết, ñất ñai
do vậy hệ thống cây trồng cũng khác nhau.
Hệ thống cây trồng vùng ñồng bằng: Hệ thống cây lương thực chủ
yếu là lúa 2 vụ, ngoài ra còn hệ thống cây màu, ngô, ñậu, lạc ñược phát triển
trên những dải phù sa ven, và những hệ thống cây trồng xen canh khác.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
I/TIẾNG VIỆT
1. Bùi Huy ðáp (1985), Văn minh lúa nước và nghề trồng lúa Việt Nam,
NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
2. Trần Văn ðạt (2007), Sản xuất lúa gạo thế giới- Hiện trạng và khuynh
hướng phát triển trong thế kỷ 21, NXB Nông nghiệp, TP Hồ Chí Minh.
3. Vũ Tuyên Hoàng (1995), Chọn tạo các giống lúa cho các vùng ñất khô
hạn, ngập úng, chua phèn, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
4. Phạm Thị Hương, Phạm Tiến Dũng (2005),Hệ thống nông nghiệp (Bài
giảng cao học nông nghiệp), Trường ðHNNI, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
5. Nguyễn Văn Lạng (2002), Nghiên cứu cơ sở khoa học ñế xác ñịnh cơ
cấu cây trồng hợp lý tại huyện Cưjut- Daklak, Luận văn thạc sĩ nông
nghiệp, ðHNNI, Hà Nội.
6. Nguyễn ðình Long (2007), Hiệp hội ngành hàng nông sản xuất khẩu ở
Việt Nam, NXB nông nghiệp Hà Nội
7. Trần ðình Long (1997), Chọn giống cây trồng, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
8. Nguyễn Văn Ngưu (2007), Ngành sản xuất lúa Việt Nam- Nhìn qua lịch
sử, văn hóa &kỹ thuật, NXB Nông nghiệp – TP Hồ ChíMinh.
9. Lý Nhạc, Phùng ðăng Chinh, Dương Hữu Tuyền (1987), Canh tác học,
NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
10. Vũ Thị Ngọc Phùng và tập thể tác giả (2005), Kinh tế phát triển, NXB
Lao ñộng xã hội, Hà Nội
11. Phạm Văn Tiêm (2005), Gắn bó cùng nông nghiệp - nông thôn - nông
dân trong thời kỳ ñổi mới, NXB Nông nghiệp, Hà Nội
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
74
12. Phạm Chí Thành (1996), Hệ thống nông nghiệp, NXB Nông nghiệp, Hà Nội
13. Phạm Chí Thành, Phạm Tiến Dũng, ðào Châu Thu, Trần ðức Viên
(1996), Hệ thống nông nghiệp (Bài giảng cao học nông nghiệp), Trường
ðHNNI, NXB Nông nghiệp, Hà Nội
14. Nguyễn Duy Tính ( 1995), Nghiên cứu hệ thống cây trồng vùng ñồng
bằng sông Hồng và bắc Trung bộ, NXB Nông nghiệp, HàNội.
15. ðào Châu Thu (2003), Hệ thống nông nghiệp (Bài giảng cao học nông
nghiệp), NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
16. ðào Thế Tuấn (1997), Cơ sở khoa học của việc xác ñịnh cơ cấu cây
trồng hợp lý, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
17. ðào Thế Tuấn& Pascal BERGERET (1998), Hệ thống nôngnghiệp lưu
vực sông hồng, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
18. ðào Thế Tuấn (1992), Sự phát triển của hệ thống nông nghiệp ñồng bằng
sông Hồng, Viện khoa học kinh tế nông nghiệp Việt Nam, kết quả
nghiên cứu khoa học nông nghiệp 1987-1991, NXB Nông nghiệp, Hà
Nội.
19. Tào Quốc Tuấn (1994), Xác ñịnh cơ cấu cây trồng hợp lý vùng phù sa
ngọt ven và giữa sông Tiền, sông Hậu, ñồng bằng sông Cửu Long, Luận
án Phó tiến sỹ nông nghiệp.
20. Tổng cục Thống kê (1998), Niên giám thống kê.
21. Tổng cục Thống kê (2010), Niên giám thống kê.
22. Trường ðại học Kinh tế Quốc dân (1996), Phân tích chính sách nông
nghiệp nông thôn, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
23. UBND huyện Giao Thủy, tỉnh Nam ðịnh (2006), Báo cáo quy hoạch
tổng thể phát triển Kinh tế - Xã hội giai ñoạn 2006-2010.
24. UBND Tỉnh Nam ðịnh năm 2010, Báo cáo tổng kết
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
75
25. Viện chiến lược phát triển (2001), Cơ sở khoa học của một số vấn ñề
trong chiấn lược phát triển Kinh tế - Xã hội của Việt Nam ñến năm 2010
và tầm nhìn 2020, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
II/TIẾNG ANH
26. FAO-1980. World Census of Agriculture Analysis and international
comparison of the results Rome
27. FAO (1989), Farming Systems development: Concepts, methods,
application, Rome.
28. Mann R. A. and Ashrat M. (2001), “Improvem ent of Basmati and its
production practices in Pakistan”, Speciality Rice of The World.
Breeding, Production and Marketing, pp 129 - 135.
29. Peng S., Khush G. S., Cassman G. (1994), Evaluation of the New Plant
Ideotype for Increased Yeld Potential in Braking the Yeld Barriers, IRRI
Los Banos Philippines.
30. Philipcolter (1997), Marketing căn bản (PTS Phan Thăng Dịch, Vũ Thị
Phượng, Giang Văn Chiến dịch), NXB Thống kê, Hà Nội.
III/ TÀI LIỆU TỪ INTERNET
31. http//:www. agro.gov.vn
32. http//www. www. agroviet.gov.vn.
33. http//:www.hoachatvietnam.com.
34. http//:www.Fao.gow.2005