Thạc Sĩ Nghiên cứu Hàm long sơn chí- tác giả và tác phẩm

[h=1][/h][h=1]MỤC LỤC[/h]

MỤC LỤC. 1
PHẦN MỞ ĐẦU. 3
1. Tính cấp thiết của đề tài 3
2. Phương pháp nghiên cứu. 4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 4
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. 5
5. Đóng góp mới của luận án. 5
6. Kết cấu luận án. 5
PHẦN NỘI DUNG. 7
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ HÀM LONG SƠN CHÍ VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 7
1.1. Giới thuyết về Hàm Long sơn chí 7
1.1.1.Tên chùa, tên núi và tên gọi “Hàm Long” 7
1.1.2. Hàm Long sơn chí mang loại hình văn học chức năng trong nền văn học trung đại Việt Nam. 11
1.2. Các nghiên cứu về tác giả- nhà sưu tầm và biên soạn tác phẩm Hàm Long sơn chí 12
1.2.1. Về Trần Viết Thọ (1836-1899) 12
1.2.2. Về Nguyễn Phúc Hồng Vịnh (1851-?) 16
1.2.3. Về tác phẩm Hàm Long sơn chí 18
* Tiểu kết chương 1. 19
Chương 2. THÂN THẾ, SỰ NGHIỆP CỦA TRẦN VIẾT THỌ VÀ NGUYỄN PHÚC HỒNG VỊNH. 21
2.1. Bối cảnh lịch sử - xã hội và khuynh hướng văn học từ nửa cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX 21
2.1.1. Bối cảnh lịch sử- xã hội nửa cuối thế kỷ XIX- đầu thế kỷ XX. 21
2.1.2. Các khuynh hướng văn học trong văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX- đầu thế kỷ XX. 25
2.2. Tác giả Hàm Long sơn chí: Trần Viết Thọ và Nguyễn Phúc Hồng Vịnh. 26
2.2.1. Trần Viết Thọ, hiệu Điềm Tịnh cư sĩ 27
2.2.2. Nguyễn Phúc Hồng Vịnh, hiệu Như Như đạo nhân. 35
2.3. Những tình tiết mở rộng khi nghiên cứu cuộc đời Như Như đạo nhân và Điềm Tịnh cư sĩ 41
2.3.1.Mấy câu hỏi đáng suy nghĩ về tư tưởng của hai tác giả 41
2.3.2. Con đường đưa Điềm Tịnh cư sĩ và Như Như đạo nhân đến với đạo Phật 44
* Tiểu kết chương 2. 48
Chương 3. NGHIÊN CỨU TÁC PHẨM HÀM LONG SƠN CHÍ 50
3.1. Tiền đề cho việc viết Hàm Long sơn chí 50
3.1.1. Núi Hàm Long và chùa Báo Quốc 50
3.1.2. Nhân duyên và niên đại ra đời của tác phẩm. 52
3.1.3. Ý nghĩa của việc biên soạn tác phẩm Hàm Long sơn chí 58
3.2. Đôi nét về văn bản và nội dung tác phẩm Hàm Long sơn chí 60
3.3. Khảo cứu văn bản Hàm Long sơn chí 63
3.3.1. Tập Hàm Long sơn chí tổng mục 63
3.3.2. Tập Lãm sơn tự. 68
3.3.3. Tập Hàm Long sơn chí quyển tam chi nhất 74
3.3.4. Tập Tường Vân tự sự lục 77
3.3.5. Tập Thiên hoa cửu biện đồ. 79
3.3.6. Tập Giới kỳ khánh liên. 82
* Tiểu kết chương 3. 87
Chương 4. GIÁ TRỊ NỘI DUNG VÀ NGHỆ THUẬT CỦA HÀM LONG SƠN CHÍ 89
4.1. Giá trị nội dung của Hàm Long sơn chí 89
4.1.1. Giá trị lịch sử của Hàm Long sơn chí 89
4.1.2. Những giá trị tư tưởng hàm chứa trong Hàm Long sơn chí 104
4.2. Giá trị nghệ thuật của Hàm Long sơn chí 112
4.2.1. Văn học nghệ thuật 113
4.2.2. Văn học chức năng. 128
* Tiểu kết chương 4. 134
PHẦN KẾT LUẬN. 135
TÀI LIỆU THAM KHẢO. 139
PHẦN PHỤ LỤC. 145


–&—
[h=1]PHẦN MỞ ĐẦU[/h][h=2]1. Tính cấp thiết của đề tài[/h]Văn học triều Nguyễn chiếm khối lượng tác phẩm và số lượng tác gia lớn nhất trong lịch sử văn học trung đại Việt Nam. Các tác gia, tác phẩm đó đã tạo nên diện mạo của văn học giai đoạn này: đa dạng về thể loại, phong phú về nội dung. Trong số các tác gia giai đoạn này, thì những người xuất thân từ hoàng tộc chiếm đa số. Có thể kể tên các tác gia tiêu biểu như Tùng Thiện vương, Tuy Lý vương, Tương An quận vương, Công chúa Mai Am.v.v. Ngay cả các vị hoàng đế Minh Mệnh, Thiệu Trị, Tự Đức cũng có biệt tài văn hay chữ tốt, sáng tác với số lượng tác phẩm thơ văn lên đến trên dưới mười ngàn bài. Trong số các tác gia hoàng tộc triều Nguyễn, nổi bật là Nguyễn Phúc Hồng Vịnh 阮福洪永 hiệu Như Như đạo nhân 如如道人 với tác phẩm Hàm Long sơn chí (HLSC) 含龍山志 được soạn chung với Phó bảng Trần Viết Thọ 陳曰壽, hiệu Điềm Tịnh cư sĩ 恬靜居士. Việc sưu tầm, dịch chú, giới thiệu tác phẩm này sẽ góp phần tạo dựng nên diện mạo chung cho văn học Hán Nôm trên đất cố đô thời Nguyễn.
Thật may mắn cho chúng tôi, trong quá trình tìm tòi tư liệu, sách vở ở các thư viện công và các tủ sách tư nhân để đề xuất đề tài luận án tiến sĩ, chúng tôi nhờ duyên hàn mặc, đã thủ đắc tác phẩm HLSC.
HLSC đã ghi lại những biến cố xã hội của vùng đất Thuận Quảng, khi Thuận Quảng còn là một bộ phận của Đàng Trong dưới sự trị vì của các chúa Nguyễn - đối lập với Đàng Ngoài dưới sự trị vì của triều đình Lê-Trịnh; là vùng đất của một nước quân chủ dưới thời nhà Nguyễn; là vùng đất của một nước thuộc địa - nửa phong kiến, một vùng đất của cái gọi là Nam triều. Đặt tác phẩm này trong những không gian Nam- Bắc phân chia suốt bốn thế kỷ (từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX) để nhận ra rằng, nó nằm trong thiết chế văn hoá - tư tưởng “Nho Thích song hành” hay “cư Nho mộ Thích” của Đàng Trong, của triều Nguyễn, Nam triều. HLSC đã thể hiện được một khuynh hướng văn học của văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX.
HLSC là một tác phẩm mang những đặc trưng của văn học trung đại: tác giả của nó là các nhà nho; được thể hiện bằng ngôn ngữ Hán - Việt, ký tự bằng chữ Hán; các thể loại trong HLSC là các thể loại của văn học trung đại; độc giả của nó là những người biết chữ Hán. Vì vậy, nghiên cứu HLSC, phải làm sáng tỏ giá trị đa chức năng về văn học, sử học và tư tưởng - triết học của nó.
Với những lí do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sĩ của mình: Nghiên cứu Hàm Long sơn chí - tác giả và tác phẩm.
[h=2]2. Phương pháp nghiên cứu[/h]Luận án sẽ sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
1. Phương pháp văn bản học được sử dụng để tìm ra văn bản gần nhất với bản gốc HLSC.
2. Các phương pháp luận sử học được vận dụng để khái quát hoá những hoàn cảnh chính trị, lịch sử - xã hội, văn hoá - tư tưởng làm nảy sinh các khuynh hướng văn học của văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX, và trong việc xây dựng một cách chân thật tiểu sử của Trần Viết Thọ và Nguyễn Phúc Hồng Vịnh.
3. Vận dụng phương pháp nghiên cứu loại hình - so sánh để phân loại và nhận ra những khác biệt các khuynh hướng văn học tương ứng với các loại tác giả của các khuynh hướng văn học đó, giúp nhận diện một cách cụ thể tính chất phong phú, đa dạng của văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX.
4. Vận dụng phương pháp nghiên cứu liên ngành theo quan điểm mở rộng hệ thống: đặt mỗi yếu tố được luận án nghiên cứu trong mỗi hệ thống càng rộng càng tốt, càng có nhiều yếu tố tương tác với nhau trong hệ thống đó càng giúp tác giả luận án, nhờ quan sát những mối quan hệ và liên hệ của chúng mà nhận ra đặc điểm, tính chất của yếu tố mình đang được tập trung phân tích, đánh giá.
[h=2]3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu[/h]3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Văn bản Hán Nôm HLSC do Hòa thượng Thích Hải Ấn - Trụ trì chùa Từ Đàm, thành phố Huế, cung cấp bản photocopy năm 2009.
- Các văn bản Hán Nôm khác có ghi chép về hai tác giả Trần Viết Thọ và Nguyễn Phúc Hồng Vịnh, cùng tác phẩm HLSC được dùng làm tài liệu bổ trợ cho việc nghiên cứu về HLSC.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận án đặt vấn đề nghiên cứu về tác giả và tác phẩm HLSC, do vậy luận án tập trung vào các vấn đề sau:
- Phân tích các văn bản Hán Nôm liên quan, tiến tới phục dựng một cách đầy đủ cuộc đời cùng những đóng góp của Trần Viết Thọ và Nguyễn Phúc Hồng Vịnh; xây dựng văn bản HLSC dưới ánh sáng của văn bản học; phân tích, đánh giá những giá trị nhiều mặt của HLSC cũng như giá trị của một khuynh hướng văn học trong nhiều khuynh hướng văn học ở giai đoạn văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX.
[h=2]4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu[/h]Nghiên cứu một cách tập trung, tương đối toàn diện, hệ thống tác phẩm HLSC và tiểu sử của Trần Viết Thọ, Nguyễn Phúc Hồng Vịnh với tư cách vừa là hai nhà sưu tập văn thơ, vừa là hai tác giả trước tác văn thơ của HLSC. Với những mục đích đó, luận án của chúng tôi có nhiệm vụ:
- Xây dựng tiểu sử của Trần Viết Thọ và Nguyễn Phúc Hồng Vịnh;
- Tái lập một văn bản gần nhất với nguyên bản HLSC;
- Lý giải những điều kiện chính trị, lịch sử - xã hội, văn hoá làm xuất hiện HLSC như một khuynh hướng văn học bên cạnh những khuynh hướng văn học khác mà các nhà nghiên cứu văn học đã phát hiện ở giai đoạn văn học nửa cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX;
- Nêu bật những giá trị văn học, sử học, tư tưởng gắn liền với những giá trị về hình thức nghệ thuật của HLSC như một trước tác của văn học trung đại Việt Nam ở đó văn, sử, triết bất phân.
[h=2]5. Đóng góp mới của luận án[/h]Tập trung đi sâu nghiên cứu tác phẩm, giải quyết tốt các vấn đề đặt ra ở phần Lý do chọn đề tài, luận án được thực hiện sẽ có những đóng góp chính như sau:
- Góp phần làm sáng tỏ về con người, hành trạng của Điềm Tịnh cư sĩ Trần Viết Thọ và Như Như đạo nhân Nguyễn Phúc Hồng Vịnh, bổ khuyết cho những khiếm khuyết của các nghiên cứu trước đây liên quan đến hai tác gia này.
- Cung cấp một văn bản HLSC gần nhất với nguyên tác, làm cơ sở cho các công trình nghiên cứu tiếp theo.
- Đưa ra những nhận xét về giá trị nội dung và nghệ thuật của HLSC như một khuynh hướng văn học bên cạnh những khuynh hướng văn học khác của văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX.
[h=2]6. Kết cấu luận án[/h]Ngoài Phần mở đầu, Phần kết luận và Phần phụ lục, nội dung luận án chia thành bốn chương sau:
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
2. Phương pháp nghiên cứu
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
5. Đóng góp mới của luận án
PHẦN NỘI DUNG
Chương 1. Tổng quan về Hàm Long sơn chí và tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
Chương 2. Thân thế, sự nghiệp của Trần Viết Thọ và Nguyễn Phúc Hồng Vịnh
Chương 3. Nghiên cứu tác phẩm Hàm Long sơn chí
Chương 4. Giá trị nội dung và nghệ thuật tác phẩm Hàm Long sơn chí
PHẦN KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHẦN PHỤ LỤC