Thạc Sĩ Nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả trình độ thể lực cho nam sinh viên không chuyên ngành Thể dục

MỤC LỤC
Nội dung Trang
Trang bìa
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Danh mục ký hiệu viết tắt trong luận văn
Mục lục
1. Đặt vấn đề 1
1.1. Căn cứ lựa chọn đề tài 1
1.2. Tổng hợp tài liệu liên quan tới đề tài 2
1.3. Những vấn đề còn tồn tại của nghiên cứu 3
1.4. Những vấn đề chủ yếu cần giải quyết trong luận văn 5
2. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu 6
2.1. Hoàn thiện thể chất, một nội dung và yêu cầu quan trọng của
mục tiêu giáo dục toàn diện và hình thành nhân cách người lao động
6
2.2. Nhiệm vụ công tác giáo dục thể chất trong các trường Đại học 9
2.2.1. Giáo dục thể chất 9
2.2.2. Nhiệm vụ giáo dục thể chất trong các trường Đại học ở Việt
Nam
10
2.2.3. Giáo dục thể chất là một trong những bộ phận của giáo dục và
giáo dưỡng trong các trường Đại học và Trung học chuyên nghiệp
12
2.3. Thể lực là nội dung cơ bản đánh giá chất lượng giáo dục thể chất 14
3. Phương pháp và tổ chức nghiên cứu 19 3.1. Phương pháp nghiên cứu 19
3.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu 19
3.1.2. Phương pháp phỏng vấn, toạ đàm 19
3.1.3. Phương pháp quan sát sư phạm 20
3.1.4. Phương phướng kiểm tra sư phạm 20
3.1.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 21
3.1.6. Phương pháp toán học thống kê 22
3.2. Thời gian nghiên cứu 23
3.3. Địa điểm nghiên cứu 24
3.4. Đối tượng nghiên cứu 24
4. Đánh giá thực trạng công tác GDTC và việc rèn luyện thể lực của
nam sinh viên không chuyên ngành TDTT trường Đại học Tây
Nguyên
24
4.1. Đánh giá thực trạng về chương trình giảng dạy môn GDTC của
trường Đại học Tây NguyêN
24
4.1.1. Phương pháp tổ chức quá trình giáo dục thể chất 28
4.1.2. Đánh giá GDTC đối với sinh viên trường Đại học Tây Nguyên 29
4.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên giảng dạy môn giáo dục thể chất
trường Đại học Tây Nguyên
31
4.3. Đánh giá thực trạng cơ sở vật chất, sân bãi dụng cụ TDTT 32
4.4. Đánh giá nhận thức của nam sinh viên không chuyên ngành thể 34 dục thể thao trường Đại học Tây Nguyên
4.5. Thực trạng thể lực của nam sinh viên không chuyên ngành thể
dục thể thao trường Đại học Tây Nguyên
35
4.5.1. Thực trạng thể lực của nam sinh viên không chuyên ngành thể
dục thể thao trường Đại học Tây Nguyên ở 3 năm học đầu
35
4.5.2. Nguyên nhân ảnh hưởng tới thực trạng trình độ thể lực sinh
viên
38
5. Lựa chọn một số giải pháp nhằm nâng cao trình độ thể lực nam
sinh viên không chuyên ngành TDTT trường Đại học Tây Nguyên
40
5.1. Những cơ sở lý luận nhằm xây dựng các giải pháp nâng cao trình
độ thể lực cho nam sinh viên không chuyên ngành TDTT trường Đại
học Tây Nguyên
40
5.1.1. Những đặc điểm cơ bản về tâm sinh lý của nam giới ở độ tuổi
sinh viên
41
5.1.2. Hình thức và nội dung tập luyện TDTT đối với nam sinh viên 44
5.2. Những căn cứ thực tiễn, cơ sở để xây dựng và lựa chọn các giải
pháp nâng cao thể lực cho nam sinh viên trường Đại học Tây
Nguyên
44
5.3. Lựa chọn đề xuất các giải pháp nâng cao trình độ thể lực cho
nam sinh viên không chuyên ngành TDTT trường Đại học Tây
Nguyên
46
5.4. Xác định chỉ tiêu đánh giá trình độ thể lực cho SV không chuyên
ngành trường đại học Tây Nguyên
51
6. Đánh giá hiệu quả các giải pháp đã lựa chọn nhằm nâng cao trình 52 độ thể lực cho nam sinh viên không chuyên ngành thể dục thể thao
trường Đại học Tây Nguyên
6.1. Tổ chức thực nghiệm 52
6.2. Đánh giá hiệu quả thực nghiệm 56
7. Kết luận - Kiến nghị 60
7.1. Kết Luận
60
7.2. Kiến nghị 60
8. Tài liệu tham khảo 61
8.1. Tài liệu trong nước 61
8.2. Tài liệu nước ngoài
63
9. Cảm tạ 66
10. Lý lịch trích ngang của cá nhân
67
11. Phụ lục
68 Tóm Tắt
Thông qua việc đánh giá thực trạng công tác GDTC trường đại học
Tây Nguyên, chúng tôi lựa chọn một số giải pháp nhằm nâng cao trình độ thể
lực cho nam sinh viên không chuyên ngành TDTT trường Đại học Tây
Nguyên, góp phần vào mục tiêu đào tạo con người mới phát triển toàn diện.
Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi đã sử dụng phương pháp nghiên
cứu: Phân tích tổng hợp các sách báo, tài liệu có liên quan, các chỉ thị, văn
kiện của Đảng và Nhà nước, quyết định của Bộ GD - ĐT đối với TDTT nói
chung và công tác GDTC nói riêng. Thông qua phỏng vấn trực tiếp và gián
tiếp nhằm thu nhập thông tin cần thiết từ ý kiến người khác để xác định hiện
trạng vấn đề và hình thành giả thiết khoa học. Phương pháp quan sát sư phạm,
chúng tôi dùng quan sát quá trình dạy học và hoạt động TDTT (nội, ngoại
khoá) của SV. Qua phương pháp kiểm tra sư phạm nhằm đánh giá sự phát
triển thể lực của SV trước và sau khi áp dụng các biện pháp đã được đề xuất,
khẳng định tính khoa học và hiệu quả của việc duy trì và phát triển công tác
GDTC. Sử dụng phương pháp thực nghiệm sư phạm nhằm mục đích đánh giá
hiệu quả các giải pháp nâng cao trình độ thể lực của nam sinh viên không
chuyên ngành TDTT trường Đại học Tây Nguyên. Các kết quả nghiên cứu thu
được qua phỏng vấn, quan sát, kiểm tra và thực nghiệm sư phạm đã được tính
bằng phương pháp toán học thống kê.
Từ những kết quả nghiên cứu chúng tôi có những kết luận sau:
1. Trình độ thể lực là nội dung quan trọng để đánh giá hiệu quả GDTC
trong quá trình tham gia học tập của sinh viên trường đại học Tây Nguyên.
Qua đánh giá thực trạng công tác GDTC và việc rèn luyện thể lực của nam
sinh viên không chuyên ngành Thể dục thể thao trường Đại học Tây Nguyên
chúng tôi thấy:
Việc thực hiện chương trình giáo dục thể chất của bộ môn chưa được
triệt để, nội dung phương pháp tổ chức chưa đáp ứng để giải quyết các nhiệm
vụ GDTC trong nhà trường. Đội ngũ giảng viên giảng dạy thể dục trong trường còn thiếu. Điều kiện về cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giảng dạy,
học tập và tập luyện TDTT chưa đáp ứng được nhu cầu cũng như số lượng
SV của trường. Nhận thức về tác dụng của GDTC trong trường của sinh viên
còn nhiều hạn chế. Trình độ thể lực của nam sinh viên đạt ở các chỉ tiêu thể
lực từ năm thứ nhất đến năm thứ 3 có chiều hướng giảm xuống, số lượng SV
có trình độ thể lực chỉ ở mức đạt là nhiều chiếm từ 25% trở lên, số SV không
đạt chiếm 21% đến 42%. Như vậy cho thấy trình độ thể lực của các em là
thấp.
2. Từ những căn cứ và qua quá trình nghiên cứu, phân tích tài liệu, phỏng vấn
cũng như qua đánh giá thực trạng công tác GDTC và việc rèn luyện thể lực,
để nâng cao chất lượng GDTC bước đầu chúng tôi đã xác định, lựa chọn được
các giải pháp sau: Nâng cao nhận thức, vai trò môn học GDTC cho sinh
viên.Tăng cường cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy và học tập.Tăng cường hệ
thống bài tập thể lực cho nam sinh viên. Đẩy mạnh, đa dạng hóa các hình thức
tập luyện ngoại khóa của SV.
3. Sau khi áp dụng các giải pháp mới chúng tôi thấy trình độ thể lực của SV
không chuyên ngành TDTT trường Đại học Tây Nguyên được tăng lên rõ rệt.
Cụ thể thành tích kiểm tra thể lực của SV nhóm thực nghiệm cao hơn hẳn
nhóm đối chứng ở tất cả các nội dung. Nó thể hiện sự khác biệt về thành tích
có ý nghĩa thống kê ở ngưỡng xác suất P < 0,05. (t tính > t bảng= 1.96 )
Từ khóa: Giải pháp - Trình độ thể lực - Nâng cao hiệu quả Nam sinh
viên - Không chuyên ngành Thể dục thể thao - Đại học Tây Nguyên 1
1. Đặt vấn đề
1.1. Căn cứ lựa chọn đề tài
Giáo dục thể chất (GDTC) cho thế hệ trẻ là một bộ phận cơ bản cấu
thành hệ thống giáo dục thể chất cho nhân dân lao động, là một biện pháp
quan trọng nhằm bảo vệ và tăng cường sức khỏe cho mỗi người Việt Nam.
Trải qua nhiều thời kỳ cách mạng của đất nước, Đảng và Nhà nước
luôn coi trọng công tác giáo dục thể chất cho nhân dân lao động, trước hết là
đối với thế hệ trẻ đang trưởng thành. Vì vậy giáo dục thể chất trong nhà
trường trở thành một bộ phận quan trọng của nền giáo dục xã hội chủ nghĩa,
có vai trò tích cực trong việc đào tạo, để thực hiện mục tiêu, nâng cao dân trí,
bồi dưỡng nhân lực, đào tạo nhân tài cho đất nước đáp ứng nhu cầu đổi mới
sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Trong chiến lược phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, Đảng và Nhà
nước ta luôn coi trọng vị trí con người, xem đó là động lực, là nhân tố quan
trọng thúc đẩy sự phát triển của xã hội, phấn đấu để đất nước luôn có lớp
người năng động sáng tạo, vững vàng chuyên môn, phát triển cao về trí tuệ,
cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần và trong sáng về đạo đức.
Giáo dục thể chất có tác dụng tích cực đối với sự hoàn thiện nhân cách,
thể chất cho sinh viên, nhằm đào tạo con người mới phát triển toàn diện phục
vụ đắc lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giữ vững an
ninh, chính trị và quốc phòng. Trong nhiều năm qua Bộ Giáo dục và Đào tạo
rất quan tâm đến công tác giáo dục thể chất trong các trường Đại học, Cao
đẳng và trung học chuyên nghiệp, điều đó thể hiện qua việc thường xuyên ban
hành các nội dung: Chương trình thể dục nội khóa, tổ chức hướng dẫn thể dục
ngoại khóa, cải tiến tiêu chuẩn rèn luyện thân thể, cải tiến chương trình giáo
dục thể chất cho phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của đất nước
Giáo dục thể chất và phát triển thể thao trong nhà trường kết hợp với
việc kiểm tra đánh giá tri thức, kỹ năng của sinh viên: “Là một bộ phận không 2
thể tách rời và đồng thời rất quan trọng trong quá trình dạy và học”. Xuất phát
từ những đòi hỏi về công tác đổi mới giáo dục đại học, đa dạng hóa các loại
hình đào tạo, cùng với sự phát triển mạnh mẽ về số lượng sinh viên thì việc
đảm bảo chất lượng giáo dục trong đó có giáo dục thể chất đang đứng trước
những yêu cầu thử thách to lớn. Mặc dù công tác giáo dục thể chất đã được
các cấp lãnh đạo nhà trường hết sức quan tâm, một số trường đã được đầu tư
xây dựng những công trình thể dục thể thao thể dục thể thao mới rất lớn và
hiện đại để phục vụ tốt cho công tác giảng dạy nội khóa, hoạt động ngoại
khóa và phong trào thể thao của sinh viên. Trong thực tế, công tác GDTT và
thể dục thể thao học đường ở nhiều trường Đại học – Cao đẳng còn có những
hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu mục tiêu giáo dục và đào tạo đề ra. Để
đáp ứng những yêu cầu, mục tiêu giáo dục đào tạo trong thời kỳ đổi mới,
công tác giáo dục thể chất còn nhiều việc phải làm.
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII và chỉ thị 133/TT ngày
7/3/31995 của Thủ tướng Chính phủ đã ghi rõ sự cần thiết phải chú trọng cải
tiến nội dung chương trình và phương pháp nhằm đưa vào nề nếp, phát triển
thể lực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục thể chất trong nhà trường các
cấp.
1.2. Tổng hợp tài liệu liên quan tới đề tài
Thực tế với hoàn cảnh, yêu cầu chuyên môn khác nhau, các trường đã
và đang lựa chọn cho mình những tiêu chí riêng, vừa đáp ứng tối ưu phát triển
thể lực cho sinh viên đồng thời góp phần tích cực vào phát triển trí tuệ và
nhân cách của sinh viên trường mình. Nhận thức được tầm quan trọng việc
nâng cao thể lực và phát triển thể chất cho sinh viên trong những năm qua có
nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề phát triển thể chất cho sinh viên như:
“Thực trạng phát triển thể chất của học sinh, sinh viên trước thềm thế
kỷ XXI” của các tác giả Lê Văn L ẫm, Vũ Đức Thu, Nguyễn Trọng Hải, Vũ
Bích Huệ. 3
“Nghiên cứu đánh giá thực trạng công tác GDTC và phát triển TDTT
trong nhà trường” của tác giả Vũ Đức Thu - Nguyễn Trọng Hải 1998
“Nghiên cứu xây dựng các chỉ tiêu đánh giá thể lực cho nam sinh viên
trường Đại học xây dựng” của tác giả Nguyên Anh Tú
“Nghiên cứu một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng rèn luyện
thân thể cho sinh viên học viện An Ninh” của tác giả Lê Nh ật Cường
“Nghiên cứu một số giải pháp nhằm nâng cao thể lực cho học sinh các
trường dạy nghề công nghiệp khu vự Hà Nội” của tác giả Trịnh Xuân Kiên
“Nghiên cứu một số biện pháp nhằm nâng cao thể chất sinh viên trường
Đại học Hằng Hải Việt Nam ” của tác giả Nguyễn Thị Xuân Huyền
“Nghiên cứu một số biện pháp nâng cao thể lực cho nữ sinh trường Đại
học Hồng Đức Thanh hóa”
1.3. Những vấn đề còn tồn tại của nghiên cứu
Trường Đại học Tây Nguyên được thành lập ngày 11 tháng 11 năm
1977 theo quyết định 298/CP của Hội đồng Chính phủ. Hiện nay trường có
611 cán bộ viên chức với 31 đơn vị trực thuộc. Do nhu cầu xã hội hóa nói
chung và của tỉnh Đắc Lắc nói riêng, trường Đại học Tây Nguyên đang đào
tạo nhiều chuyên ngành khác nhau. Mục tiêu của trường xây dựng Nhà trường
trở thành một trung tâm đào tạo với đa ngành, đa cấp, đa lĩnh vực đào tạo từ
Trung học phổ thông đến đào tạo trình độ sau đại học; xây dựng Nhà trường
trở thành một trung tâm nghiên cứu Khoa học và chuyển giao Công nghệ lớn
của vùng; xây dựng Nhà trường trở thành một trung tâm Văn hóa, một môi
trường giáo dục tốt cho học sinh, sinh viên và cộng đồng dân cư của khu vực
Tây Nguyên có trình độ chuyên môn giỏi, năng động sáng tạo, góp phần xây
dựng đất nước giàu mạnh. Để đạt được mục tiêu trên, sinh viên của trường
không chỉ trang bị kiến thức vững vàng, mà cần luôn luôn rèn luyện để tạo
nền tảng thể lực tốt, nhằm đáp ứng được yêu cầu học tập, lao động và công
tác trong tương lai. 4
Trong nhiều năm qua Nhà trường phát triển mạnh mẽ về phong trào
học tập và rèn luyện thể dục thể thao, với cơ sở vật chất sân bãi dụng cụ của
nhà trường hiện nay còn hạn chế nhưng đáp ứng được phần nào về công tác
giảng dạy nội khóa, ngoại khóa của cán bộ, giáo viên và sinh viên trong
trường. Song cùng với việc đảm bảo chương trình giảng dạy nội khóa của
sinh viên, giáo viên thể dục thể thao tham gia huấn luyện các đội tuyển thể
thao của Nhà trường thi đấu các giải ngành trong khu vực đạt được nhiều
thành tích. Có được thành tích trên nhờ sự quan tâm của Ban gián hiệu Nhà
trường, sự ủng hộ của các Khoa, phòng ban liên quan cùng sự nhiệt tình của
đội ngũ giáo viên thể dục thể thao nhà trường, bên cạnh đó công tác giáo dục
thể chất vẫn còn hạn chế. Trong những năm qua trường Đại học Tây Nguyên
có kiểm tra đánh giá trình độ thể lực của sinh viên để đánh giá qua từng học
phần theo cách cho điểm theo tiêu chuẩn đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban
hành. Điều đó chỉ đánh giá được một phần trong giai đoạn nhỏ của những
năm học của sinh viên chứ chưa đánh giá một cách chính xác đầy đủ và tổng
hợp về trình độ thể chất của sinh viên để trên cở sở đó có thể đề ra những giải
pháp nhằm nâng cao thể lực cho sinh viên. Hơn nữa, nước ta hiện nay khối
các trường Đại học và cao đẳng chưa xây dựng được hệ thống hoàn chỉnh các
bài tập thể lực phù hợp với đặc điểm, đối tượng của từng trường.
Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục thể chất cho sinh viên đại
học, cao đẳng không chỉ thực hiện đầy đủ những quy định của Bộ Giáo dục và
Đào tạo về nội dung chương trình giáo dục thể chất mà còn vận dụng một
cách sáng tạo trên cơ sở cải tiến, xây dựng các nội dung học tập mới cho phù
hợp với yêu cầu công tác giáo dục thể chất và điều kiện cơ sở vật chất của nhà
trường hiện nay. Việc nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả trình độ thể lực
cho nam sinh viên không chuyên ngành Thể dục thể thao trường Đại học Tây
Nguyên lại chưa có tác giả nào quan tâm. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên,
chúng tôi nghiên cứu đề tài: 5
“Nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả trình độ thể lực cho
nam sinh viên không chuyên ngành Thể dục thể thao Trường Đại
học Tây Nguyên”.
Mục đích nghiên cứu: Thông qua việc phân tích, tổng hợp và đánh giá
thực trạng công tác GDTC, nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo toàn
diện đội ngũ giáo viên bằng cách không ngừng hoàn thiện chương trình và
phương pháp giảng dạy môn giáo dục thể chất cho sinh viên Đại học Tây
Nguyên, chúng tôi lựa chọn một số giải pháp cụ thể phù hợp với điều kiện
thực tế nhằm nâng cao thể lực cho nam sinh viên không chuyên ngành Thể
dục thể thao trường Đại học Tây Nguyên và góp phần vào mục tiêu phát triển
con người toàn diện.
1.4. Những vấn đề chủ yếu cần giải quyết trong luận văn
- Nhiệm vụ 1: Đánh giá thực trạng công tác GDTC và việc rèn luyện
thể lực của nam sinh viên không chuyên ngành Thể dục thể thao trường Đại
học Tây Nguyên.
- Nhiệm vụ 2: Lựa chọn một số giải pháp nhằm nâng cao trình độ thể
lực cho nam sinh viên không chuyên ngành Thể dục thể thao trường Đại học
Tây Nguyên.
- Nhiệm vụ 3: Đánh giá hiệu quả các giải pháp đã lựa chọn nhằm nâng
cao trình độ thể lực cho nam sinh viên không chuyên ngành thể dục thể thao
trường Đại học Tây Nguyên.
Giả thuyết nghiên cứu: Sau qúa trình nghiên cứu đề tài, thực nghiệm
chúng tôi dự kiến sẽ đưa ra một số giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế,
khi áp dụng một số giải pháp này sẽ giúp nâng cao trình độ thể lực cho nam
sinh viên không chuyên ngành Thể dục thể thao trường Đại học Tây Nguyên. 6
2. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu
2.1. Hoàn thiện thể chất, một nội dung và yêu cầu quan trọng
của mục tiêu giáo dục toàn diện và hình thành nhân cách người
lao động
Ngay từ khi chủ nghĩa Mác-Lênin ra đời đã hình thành nên quan điểm
con người phát triển toàn diện và được coi quá trình giáo dục là thể thống
nhất gồm ba mặt hữu cơ không thể tách rời “ Giáo dục trí tuệ - Giáo dục thể
chất - Giáo dục kỹ thuật”, đã khẳng định sự kết hợp giáo dục thể chất với các
mặt khác không chỉ là một phương tiện để nâng cao sản xuất xã hội mà còn là
phương thức duy nhất để tạo con người phát triển một cách toàn diện.
Chủ nghĩa Mác-Lênin coi giáo dục thể chất là một bộ phận hữu cơ và
không thể thiếu được của giáo dục toàn diện và đặt ví trí giáo dục thể chất
ngang hàng với các mặt giáo dục khác. Chủ nghĩa Mác-Lênin đã chứng tỏ ý
nghĩa quan trọng của giáo dục thể chất như là một thành phần không chỉ của
giáo dục nói chung mà của toàn bộ quá trình phát triển của con người, trong
đó có việc đào tạo giáo viên trong sự nghiệp đổi mới của mỗi quốc gia.
Ở Liên xô trước đây quan điểm giáo dục con người giáo dục toàn diện
đã được V.I.Lênin quan tâm và phát triển, người ta vạch ra mối tương quan
giữa giáo dục và điều kiện vật chất xã hội đồng thời làm phong phú thêm cho
tư tưởng Mác-Ăng ghen được áp dụng cho chế độ xã hội chủ nghĩa. Lênin là
người đầu tiên đưa giáo dục thể chất là một bộ phận quan trọng để tăng cường
và củng cố sức khỏe cho toàn dân nhằm nâng cao hiệu quả năng suất lao động,
sẵn sàng chiến đấu và bảo vệ thành quả cách mạng của mình.
Nhận thức rõ về lợi ích của thể dục thể thao đối với cá nhân con người
và xã hội, ngay sau khi cách mạng tháng tám năm 1945 thành công, Hồ Chí
Minh đã ra lời kêu gọi toàn dân tham gia tập luyện thể dục thể thao, Người
luôn đi đầu trong công việc cũng như tự giác tích cực tập luyện thể dục thể
thao. Bác nói rõ tầm quan trọng “Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây 7
đời sống mới, việc gì cũng cần có sức khỏe mới thành công . bồi bổ Sức
khỏe là bổn phận của mỗi người dân yêu nước”, đồng thời Người ký sắc lệnh
thành lập Nha thể dục nhằm xây dựng và phát triển phong trào “Khỏe vì
nước”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khai sinh nền TDTT mới vì dân, vì nước,
người luôn quan tâm đến sự nghiệp phát triển TDTT nước nhà. Tư tưởng bao
trùm của Bác trong việc đặt nền tảng xây dựng sự nghiệp TDTT nước ta là
khẳng định rõ TDTT là một công tác cách mạng, TDTT vừa là nhu cầu, vừa
là quyền lợi, nghĩa vụ của quần chúng, sự nghiệp của dân, do dân và vì dân.
Mục tiêu của TDTT là bảo vệ và tăng cường sức khoẻ nhân dân, góp phần cải
tạo nòi giống Việt Nam, làm cho dân cường, nước thịnh.
Tư tưởng của Hồ Chủ Tịch đã trở thành động lực thúc đẩy phong trào
quần chúng tập thể dục rèn luyện thân thể và góp phần to lớn trong công cuộc
kháng chiến thắng lợi của dân tộc. Đảng ta nhận định: “Muốn xây dựng thành
công chủ nghĩa xã hội cần phải có con người xã hội chủ nghĩa”. Đó là con
người phát triển toàn diện về đức - trí - thể - mỹ và lao động kỹ thuật. Trong
quá trình xây dựng và phát triển của đất nước Đảng và Nhà nước ta luôn quan
tâm đến mục tiêu giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ nhằm giáo dục hình thành
nhân cách học sinh, sinh viên người chủ tương lai của đất nước, “Con người
phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần,
trong sáng về đạo đức ” bên cạnh đó công tác giáo dục thể chất trong nhà
trường các cấp đã được đưa vào văn bản pháp quy của Nhà nước và trở thành
một trong những nội dung bắt buộc trong trường học (Điều 41 – Hiến pháp
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam)
GDTC là một bộ phận quan trọng của nền giáo dục XHCN, nhằm đào
tạo thế hệ trẻ phát triển toàn diện, có trí thức, đạo đức và hoàn thiện thể chất.
Trong các trường đại học, cao đẳng GDTC cho SV được coi là một mặt giáo
dục là nhiệm vụ quan trọng góp phần bồi dưỡng thế hệ trẻ trở thành con
người phát triển toàn diện, có sức khoẻ dồi dào, thể chất cường tráng và dũng
khí kiên cường để kế tục sự nghiệp của Đảng và nhân dân một cách đắc lực.
Cùng với các mặt hoạt động khác, quá trình GDTC cho SV hình thành nhân 8
cách và những phẩm chất cần thiết, nhằm đáp ứng đòi hỏi cuộc sống chuyên
môn nghiệp vụ, GDTC còn giúp chuẩn bị tốt về mặt tâm lý và tinh thần của
người chuyên gia tương lai. Đồng thời giúp họ hiểu biết phương pháp khoa
học để sau khi ra trường tiếp tục rèn luyện thân thể, củng cố sức khoẻ, tôi
luyện ý chí và nâng cao hiệu quả lao động.
Quan điểm con người phát triển toàn diện của chủ nghĩa Mác-Lênin
được hoàn chỉnh trên cơ sở nhận thức một cách khoa học các quy luật thực
tiễn của giáo dục. Các quy luật được phản ánh trong hệ thống các nguyên tắc
chung của giáo dục thể chất, các nguyên tắc này có mối liên quan trực tiếp
đến mục đích của hệ thống giáo dục thể chất và một trong những nguyên tắc
đặc trưng và tiêu biểu nhất là nguyên tắc phát triển con người một cách cân
đối toàn diện. Ý nghĩa của nguyên tắc phát triển con người một cách cân đối
toàn diện trong lĩnh vực giáo dục thể chất thể hiện ở hai yêu cầu cơ bản sau:
Thứ nhất: Giải quyết các nhiệm vụ đặc trưng cơ bản của giáo dục thể
chất cần thường xuyên đảm bảo mối liên hệ giữa tất cả các mặt của hệ thống
giáo dục cộng sản chủ nghĩa. Tiền đề tự nhiên của mối liên hệ giữa các mặt
hình thức giáo dục khác nhau là sự thống nhất giữa phát triển thể chất và tinh
thần con người đã được triết học duy vật biện chứng và các công trình nghiên
cứu khoa học cụ thể chứng minh (I.M.Xetrenốp). Sự đóng góp của mỗi một
hình thức giáo dục riêng lẻ vào sự phát triển toàn diện của con người được
tiến hành căn cứ vào việc nhà chuyên môn sư phạm biết sử dụng thành thạo
theo tuần tự và có chủ đích đến mức nào các mối liên hệ luôn tồn tại khách
quan giữa hình thức giáo dục nhằm đạt được mục đích chung. Các phương
tiện phương pháp và các điều kiện giáo dục thể chất các quy luật giảng dạy
động tác và giáo dục tố chất thể lực – năng lực thể chất có thể tạo ra khả năng
lớn để tác động cao hiệu quả với sự phát triển chất và tinh thần của con người
đồng thời cũng thúc đẩy mạnh mẽ việc hình thành nhân cách, văn hóa, thẩm
mỹ, đạo đức, ý thức của con người trong xã hội 9
Thứ hai: Tính toàn diện của giáo dục thể chất, yêu cầu phải cố gắng sử
dụng đồng bộ các nhân tố, phương tiện, hình thức hoạt động TDTT sao cho
phát triển được toàn diện các tố chất thể lực, năng lực vận động và có vốn kỹ
năng, kỹ xảo vận động rộng rãi, phong phú cần thiết cho cuộc sống nói chung
và hoạt động chuyên môn nói riêng. Con người là một thể thống nhất về cấu
trúc, chức năng, các quá trình bên trong cũng như sự thống nhất với môi
trường bên ngoài. Sự phát triển một đặc tính tự nhiên của cơ thể theo hướng
nào đó bao giờ cũng ảnh hưởng, chịu sự phụ thuộc vào sự phát triển của nó
theo các hướng khác. Sự phát triển thể chất toàn diện phải phù hợp với quy
luật tự nhiên của sự tồn tại và phát triển cơ thể, sự tương quan giữa các đặc
tính đã được hình thành của con người đồng thời cũng mở rộng và nâng cao
những khả năng của mình để thích nghi với những điều kiện bên ngoài luôn
thay đổi. Nguyên tắc chung về sự phát triển toàn diện cũng được vận dụng
trong sự kết hợp giữa sự chuẩn bị thể lực chung và thể lực chuyên môn cơ bản
của công tác giáo dục thể chất.
2.2. Nhiệm vụ công tác giáo dục thể chất trong các trường Đại học
2.2.1. Giáo dục thể chất
Thuật ngữ “Giáo dục thể chất” bắt nguồn từ gốc Hán - Việt, nên cũng
có người gọi tắt giáo dục thể chất là “Thể dục” theo nghĩa tương đối hẹp. Vì
theo nghĩa rộng của từ Hán - Việt cũ, thể dục còn có nghĩa là thể dục thể thao.
Theo một số sách của Phương Tây, thể dục thể thao được gọi là “Văn hóa thể
chất”.
Khái niệm giáo dục thể chất trong khái niệm chung của giáo dục. Giáo
dục thể chất là một quá trình giải quyết các nhiệm vụ giáo dục – giáo dưỡng
nhất định mà đặc điểm của quá trình này là tất cả những dấu hiệu chung của
một quá trình sư phạm. Thông thường người ta coi giáo dục thể chất là một bộ
phận của thể dục thể thao, nó là một mặt quan trọng của quá trình giáo dục,
chính xác hơn đó còn là một trong những hình thức hoạt động cơ bản có định
hướng rõ của thể dục thể thao trong xã hội – một quá trình tổ chức để truyền 10
thụ và tiếp thu những giá trị của thể dục thể thao trong hệ thống giáo dục -
giáo dưỡng chung (chủ yếu trong các nhà trường). Điều đó đồng nghĩa với
giáo dục thể chất cũng là một loại giáo dục, là một quá trình sư phạm, tổ chức
của nhà hoạt động, của nhà giáo dục và học sinh phù hợp với các nguyên tắc
sư phạm.
Đặc điểm nổi bật của giáo dục thể chất là hình thành kỹ năng, kỹ xảo
vận động và phát triển tố chất vận động. Giáo dục thể chất chia theo hai mặt
riêng biệt, dạy học động tác và giáo dục tố chất vận động.
- Dạy dạy học động tác: Là quá trình tiếp thu của hệ thống những cách
thức điều khiển động tác, vốn kỹ năng, kỹ xảo cần thiết cho cuộc sống và
những tri thức chuyên môn.
- Giáo dục tố chất vận động: Là bản chất của giáo dục thể chất là tác
động hợp lý tới sự phát triển tố chất vận động đảm bảo phát triển các năng lực
vận động đó là các tố chất thể lực của con người: Sức nhanh, sức mạnh, sức
bền, mềm dẻo và năng lực phối hợp vận động.
Hai quá trình dạy học động tác và phát triển các tố chất thể lực có liên
quan chặt chẽ, làm tiền đề cho nhau, không có sự tách bạch cũng như không
có sự đồng nhất giữa chúng trong tất cả các giai đoạn của quá trình giáo dục
thể chất.
2.2.2. Nhiệm vụ giáo dục thể chất trong các trường Đại học ở Việt Nam
Công tác giáo dục thể chất trong các trường Đại học có vị trí và ý nghĩa
quan trọng trong việc đào tạo đội ngũ tri thức mới đáp ứng được những yêu
cầu ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nước nhà để
thực hiện mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”.
Trong toàn bộ hệ thống giáo dục toàn diện, hệ thống giáo dục thể chất đóng
vai trò to lớn, thông qua các hoạt động thể dục thể thao sinh viên đại học có
thể phát triển cơ thể hài hòa, cân đối, nâng cao năng lực làm việc chung và
chuyên môn, nhanh chóng thích nghi với điều kiện học tập và sinh hoạt. Bằng những hoạt động phong phú của mình, giáo dục thể chất góp phần
quan trọng trong việc rèn luyện hình thành phát triển cho sinh viên những
phẩm chất đạo đức, ý chí, lòng dũng cảm, quyết đoán, tính kiên trì, ý thức tổ
chức kỷ luật cao cũng như việc giáo dục cho sinh viên lòng tự hào dân tộc,
tinh thần tập thể, đoàn kết, thẳng thắn và trung thực. Cùng với các hoạt động
văn hóa, văn nghệ, đoàn thể, ngoại khóa khác thì công tác giáo dục thể chất
cũng góp phần to lớn tạo nên nếp sống lành mạnh, vui tươi, đẩy lùi và xóa bỏ
những hành vi xấu và các tệ nạn tiêu cực của xã hội.
Mục tiêu của hệ thống giáo dục thể chất trong các trường Đại học và
trung học chuyên nghiệp là đào tạo các cán bộ khoa học kỹ thuật, quản lý
kinh tế, văn hóa, xã hội có trình độ cao, hoàn thiện về thể chất phát triển
hài hòa về mọi mặt có năng lực hoạt động chuyên môn độc lập, có tư tưởng
đạo đức tác phong xã hội chủ nghĩa, đáp ứng được yêu cầu công nghệp hóa,
hiện đại hóa đất nước và giải quyết các nhiệm vụ sau:
1. Giáo dục đạo đức xã hội chủ nghĩa, rèn luyện tinh thần tập thể, ý
thức tổ chức kỷ luật, xây dựng niềm tin, lối sống tích cực lành mạnh, tinh thần
tự giác học tập và rèn luyện thân thể chuẩn bị sẵn sàng phục vụ sản xuất và
bảo vệ Tổ quốc.
2. Cung cấp cho sinh viên những kiến thức lý luận cơ bản về nội dung
và phương pháp tập luyện thể dục thể thao, kỹ năng vận động và kỹ thuật cơ
bản một số môn thể thao thích hợp. Trên cơ sở đó bồi dưỡng khả năng sử
dụng các phương tiện nói trên để rèn luyện sức khỏe tham gia vào việc tuyên
truyền và tổ chức các hoạt động thể dục thể thao cơ sở.
3. Góp phần duy trì củng cố sức khỏe của sinh viên phát triển cơ thể
một cách hài hòa, xây dựng thói quen lành mạnh và khắc phục những tật xấu
trong cuộc sống, nhằm sử dụng thời gian vào công việc có ích có hiệu quả tốt,
trong quá trình học tập đạt được những chỉ tiêu thể lực quy định cho từng đối
tượng và năm học trên cơ sở rèn luyện thân thể theo lứa tuổi.