Tiến Sĩ Nghiên cứu giải pháp khắc phục phát sinh chi phí xây dựng công trình đường bộ khu vực Quảng Nam - Đà

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: Nghiên cứu giải pháp khắc phục phát sinh chi phí xây dựng công trình đường bộ khu vực Quảng Nam - Đà Nẵng


MỤC LỤC
TRANG PHỤBÌA .i
LỜI CẢM ƠN .ii
TÓM TẮT . iii
DANH MỤC CÁC TỪVIẾT TẮT .ix
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .x
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ xii
MỞ ĐẦU .1
1. Đặt vấn đề .1
2. Đối tượng nghiên cứu .2
3. Mục đích nghiên cứu .2
4. Phương pháp nghiên cứu 2
5. Ý nghĩa khoa học thực tiễn của đềtài 3
6. Nội dung của đềtài nghiên cứu 3
CHƯƠNG 1. TỔNG QUANVỀTÌNH HÌNH ĐẦU TƯCÁC CÔNG TRÌNH
ĐƯỜNG BỘ 6
1.1. Tình hình phát triển hạtầng đường bộ .6
1.1.1. Hệthống hạtầng đường bộ .6
1.1.2. Tình hình đầu tư 8
1.2. Tổng quan vềthực trạng quản lý CPXD 9
1.2.1. Đặc điểm hình thành CPXD 9
1.2.2. Thực trạng vềvấn đềquản lý CPXD 10
1.2.3. Những tồn tại và khó khăn trong quá trình triển khai các CTĐB .12
1.2.4. Thực trạng vấn đềphát sinh CPXD 14
1.2.5. Sựcần thiết phải tăng cường công tác quản lý CPXD 16
1.2.5.1. Vai trò của công tác quản lý CPXD 16
1.2.5.2. Nghiên cứu vấn đềphát sinh CPXD .17
1.3. Tổng quan các nghiên cứu hạn chếviệc phát sinh CPXD .18
1.3.1. Tổng quan nghiên cứu .18
- v -
1.3.2. Phương pháp sửdụng cho nghiên cứu 18
1.3.3. Trình tựbốcục các phần tiếp theo của luận văn .19
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊNCỨU 20
2.1. Tổng quan phương pháp điều tra và phương pháp phân tích sốliệu .20
2.2. Phân tích thống kê 20
2.2.1. Các đại lượng thống kê .20
2.2.2. Kiểm định phi tham số 22
2.3. Quá trình nghiên cứu vấn đềphát sinh CPXD .24
2.4. Công cụsửdụng đểtiến hành nghiên cứu .28
2.4.1. Sửdụng phiếu điều tra và tiến hành khảo sát điều tra thực tế 28
2.4.2. Sửdụng toán thống kê đểphân tích và xửlý sốliệu 29
CHƯƠNG 3. NGHIÊNCỨU KHU VỰC QUẢNG NAM - ĐÀ NẴNG 30
3.1. Giới thiệu chung .30
3.2. Tình hình đầu tưxây dựng CTĐB tại Quảng Nam - Đà Nẵng 30
3.3. Thu thập và phân tích một sốcác công trình GTĐB đã thực hiện .36
3.3.1. Tổng hợp một sốcông trình đã thực hiện .36
3.3.2. Phân tích và xác định các nguyên nhân 38
3.3.2.1. Công tác khảo sát 39
3.3.2.2. Công tác thiết kế 41
3.3.2.3. Biến động giá và thay đổi cơchếchính sách 43
3.3.2.4. Công tác giải phóng mặt bằng .44
3.3.2.5. Bổsung thiết kếdo yêu cầu của địa phương tại vịtrí xây dựng công
trình .45
3.4. Các bước tiến hành công tác khảo sát điều tra .46
3.4.1. Chọn mẫu điều tra .46
3.4.1.1. Xác định cỡmẫu 46
3.4.1.2. Phương pháp chọn mẫu .46
3.4.2. Thang điểm đánh giá .46
3.4.3. Xây dựng mẫu biểu .47
- vi -
3.4.4. Tiến hành điều tra 49
3.5. Tổng hợp kết quả đánh giá vềmức độxuất hiện các nguyên nhân .49
3.6. Đềxuất giải pháp khắc phục phát sinh CPXD .57
3.7. Xây dựng mẫu biểu thực hiện công tác KSĐT 57
3.8. Tổng hợp và phân tích kết quảKSĐT giải pháp khắc phục 60
3.8.1. Công tác khảo sát 60
3.8.2. Công tác thiết kế 67
3.8.3. Biến động giá và thay đổi cơchế, chính sách .74
3.8.4. Bổsung thiết kếdo yêu cầu của địa phương tại vịtrí xây dựng công
trình .79
3.8.5. Công tác giải phóng mặt bằng .83
3.9. Nhận xét kết quảKSĐT .89
3.9.1. Nguyên nhân phát sinh CPXD 89
3.9.2. Các giải pháp khắc phục .90
CHƯƠNG 4. KẾT LUẬNVÀ KIẾN N GHN 91
4.1. Kết luận và kiến nghị .91
4.2. Kiến nghịvà hướng nghiên cứu tiếp theo 94
TÀI LIỆU THAM KHẢO .96
PHỤLỤC .
Phụlục 1. Tình hình phát triển hạtầng đường bộ 100
Phụlục 2. Phương pháp Phân tích sốliệu 116
Phụlục 3. Phương pháp Phỏng vấn viết 117
Phụlục 4. Phân phối chuNn .118
Phụlục 5. Phân tích phương sai 119
Phụlục 6. Quy hoạch phát triển hệthống GTĐB tại Quảng N am đến năm 2015 120
Phụlục 7. Quy hoạch phát triển GTVT thành phố Đà Nẵng đến năm 2020 121
Phụlục 8. Giới thiệu phần mềm SPSS 122
Phụlục 9. Kết quảkiểm định với phần mềm SPSS đối với mức độxảy ra các
nguyên nhân 124
- vii -
Phụlục 10. Kết quảkiểm định với phần mềm SPSS đối với mức độ đồng ý các giải
pháp khắc phục 127
Phụlục 11. Giới thiệu một sốphương pháp phân tích rủi ro của dựán .135


TÓM TẮT
Đường bộlà hình thức giao thông chủ đạo ởnước ta, cảvềvận chuyển hành khách
và hàng hóa. Trong những năm gần đây, Chính phủ đã đầu tưnguồn vốn rất lớn
thông qua các dựán cải tạo, nâng cấp và xây mới các tuyến đường bộnhằm đáp
ứng mục tiêu phát triển nền kinh tếcủa đất nước. Tuy nhiên, do hạn chếtrong quá
trình chuNn bịvà thực hiện dựán nên bộc lộnhiều bất cập, đặc biệt là việc phát sinh
chi phí xây dựng (CPXD) thực tếso với dựtoán ban đầu được duyệt. Điều này ảnh
hưởng nghiêm trọng đến kếhoạch phân bổnguồn vốn cho các công trình và gây
chậm trễtiến độthi công do phải thực hiện các thủtục điều chỉnh vốn dẫn đến ảnh
hưởng hiệu quả đầu tưcông trình cảvềkinh tế, xã hội và kỹthuật. Vấn đềnày cũng
được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm và thảo luận nhằm nâng cao hiệu quảcủa
công tác thực hiện dựán. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới dừng lại ởviệc quan sát
riêng lẻ đểbình luận các giải pháp dựa trên quan điểm chủquan. Trong nghiên cứu
này, tác giảsẽxây dựng phương pháp thực hiện nhằm xác định các nguyên nhân và
đưa ra các giải pháp hạn chếphát sinh CPXD trong quá trình thực hiện đầu tưmột
cách khoa học và hướng đến tính khách quan hơn. Phương pháp thực hiện thông
qua phân tích các dựán tiêu biểu đã thực hiện, và tiến hành khảo sát điều tra trên
các đối tượng liên quan trong quá trình thực hiện dựán nhằm xác định các nguyên
nhân và đưa ra các giải pháp hạn chếphát sinh CPXD. Phương pháp đềxuất được
thực hiện cho nghiên cứu cụthểtrên địa bàn Quảng Nam - Đà Nẵng nhằm kiểm
chứng tính khảthi của phương pháp và đưa ra các kiến nghịban đầu đểnâng cao
hiệu quảtrong công tác quản lý và thực hiện dựán.


MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Công trình đường bộ(CTĐB) là một bộphận quan trọng của giao thông vận tải
(GTVT) nói riêng và của hệthống kết cấu hạtầng kinh tếxã hội nói chung. Vì vậy,
xây dựng CTĐB đểtạo tiền đề, làm động lực phát triển kinh tế- xã hội, phục vụsự
nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa, đáp ứng tiến trình hội nhập kinh tếkhu vực
và quốc tế, góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia.
Trong những năm gần đây được sựquan tâm của Chính phủ, hoạt động đầu
tưxây dựng các CTĐB ởnước ta đã đạt được một sốthành tựu nhất định với hàng
trăm cây cầu, con đường được xây dựng mới, nâng cấp và cải tạo nhằm thúc đNy
cho sựnghiệp phát triển đất nước. Chỉtrong vòng 5 năm qua, từnăm 2006 đến
2010
1
, có tới 4.885 km đường bộvà 71.800m cầu đường bộ được xây mới và nâng
cấp cải tạo. Hơn thếnữa, chúng ta đã có những tuyến đường ô tô cao tốc (gọi tắt là
đường cao tốc) đầu tiên được đưa vào khai thác, nhưlà Đường cao tốc Pháp Vân -
Cầu Giẽ
2
, TP. HồChí Minh - Trung Lương. Bên cạnh đó còn có rất nhiều công
trình giao thông quy mô lớn, tầm cỡkhu vực nhưHầm Hải Vân, các cây cầu như
Thanh Trì, MỹThuận, Hàm Luông, v.v. Tất cả đã tạo được một hệthống cơsởhạ
tầng (CSHT) giao thông đường bộcăn bản đểtạo điều kiện cho việc phát triển kinh
tếxã hội quốc gia. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng tựhào vẫn còn bộc lộ
nhiều bất cập do hạn chếtrong quá trình chuNn bị, thực hiện dựán, đặc biệt là việc
phát sinh chi phí xây dựng (CPXD) thực tếso với dựtoán ban đầu được duyệt. Tác
giả đã khảo sát một sốcông trình điển hình trên địa bàn Quảng N am - Đà Nẵng
thực hiện trong thời gian 2003 - 2010 và thấy rằng chi phí phátsinh thay đổi từ
khoảng 20% đến gần 70%, thậm chí một sốcông trình tăng gần gấp đôi so với dự
toán ban đầu được duyệt. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến kếhoạch phân bổ
1
N guồn: http://www.baomoi.com
2
Mặc dù chưa được nghiệm thu là đường cao tốc nhưng đây là tuyến đường đầu tiên được thiết kếtheo tiêu
chuNn của đường cao tốc.
- 2 -
vốn đầu tư, gây chậm trễtiến độthi công do phải thực hiện các thủtục điều chỉnh
vốn dẫn đến ảnh hưởng hiệu quả đầu tưcông trình.
Vì vậy, việc xác định các nguyên nhân trọng yếu và tìm ra giải pháp hạn chế
phát sinh CPXD là một đòi hỏi nhằm nâng cao hiệu quả đầu tưcác dựa án CTĐB.
Trên thực tếnày, tác giảlựa chọn chủ đề“Nghiên cứu giải pháp khắc phục phát
sinh chi phí xây dựng công trình đường bộkhu vực Quảng Nam - Đà Nẵng” làm đề
tài thực hiện trong Luận văn thạc sỹ. N ghiên cứu này sẽtập trung xác định các
nguyên nhân và đưa ra giải pháp khắc phục phát sinh CPXD, đặc biệt nghiên cứu
tập trung cụthểcho địa bàn Quảng N am - Đà Nẵng.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đềtài là xây dựng phương pháp thực hiện nhằm xác định các nguyên
nhân và đưa ra các giải pháp hạn chếphát sinh CPXD trong quá trình thực hiện đầu
tưdựán CTĐB một cách khoa học và hướng đến tính khách quan. Sau đó, nghiên
cứu tiến hành áp dụng cụthểphương pháp đềxuất cho khu vực Quảng N am - Đà
Nẵng. Đồng thời, nghiên cứu đưa ra các kiến nghịban đầu nhằm nâng cao hiệu quả
trong công tác quản lý và thực hiện dựán đang và sẽtriển khai.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Vấn đềphát sinh CPXD trong các CTĐB xảy ra tại hầu hết các địa phương của cả
nước. Trong phạm vi luận văn này tác giảnghiên cứu một sốCTĐB đã hoàn thành
trên địa bàn tỉnh Quảng N am và thành phố Đà Nẵng có CPXD phát sinh trong quá
trình thực hiện. Bên cạnh đó, tác giảcũng đưa ra những nhận xét, đánh giá vềcác
dựán đảm bảo CPXD không phát sinh hoặc phát sinh không đáng kểtrong quá
trình thực hiện đểcó cơsởkhách quan cho việc nghiên cứu.
4. Phương pháp nghiên cứu
Các nguyên nhân dẫn đến phát sinh CPXD được xác định sơbộthông qua việc
phân tích các dựán đã hoàn thành, kết hợp với việc tham khảo các nghiên cứu và
phân tích trước đây. Tiếp theo, các nguyên nhân này được kiểm chứng và xem xét
mức độ ảnh hưởng, mức độxuất hiện thông qua kết quảkhảo sát điều tra (KSĐT)
trên các đối tượng liên quan trong quá trình quản lý và thực hiện dựán. Bên cạnh
- 3 -
đó, các giải pháp nhằm khắc phục các nguyên nhân cũng được đềxuất dựa trên cơ
sởkếthừa các nghiên cứu trước đây, dựa trên đánh giá các dựán thực tếtrên địa
bàn nghiên cứu, đồng thời với việc đánh giá mức độtác động thông qua công tác
KSĐT trên cùng đối tượng. Phương pháp xửlý sốliệu thống kê [18] được sửdụng
đểphân tích các kết quảcủa phiếu trảlời thực hiện trong quá trình KSĐT. Sốliệu
thu thập và KSĐT được tiến hành thực tếcho địa bàn Quảng N am - Đà Nẵng.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đềtài
N ghiên cứu tiếp cận được các vấn đềthực tiễn đang quan tâm hiện nay trong các
CTĐB không chỉ ởtrong lĩnh vực GTVT mà còn trong các lĩnh vực phát triển
CSHT và kinh tế- xã hội khác. Đặc biệt, kết quảnghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả
trong công tác quản lý và thực hiện dựán đểcác nhà quản lý có kếhoạch chủ động
đối phó vấn đềphát sinh CPXD cho các dựán tiếp theo nhằm đem lại hiệu quảcao
trong đầu tưvà lợi ích cho xã hội. Đặc biệt, nghiên cứu ứng dụng cụthểvào địa bàn
Quảng N am – Đà Nẵng nhằm nâng cao hiệu quảtrong công tác quản lý và thực
hiện dựán đang và sẽtriển khai.
6. Nội dung của đềtài nghiên cứu
Đểthểhiện được mục tiêu của đềtài, nội dung của luận văn gồm có phần mở đầu
và bốn chương chính, được thực hiện theo các bước nhưtóm tắt ở Hình 1.
Mở đầu: Trình bày bối cảnh của vấn đềnghiên cứu và lý do nghiên cứu đề
tài này.
Chương 1: Giới thiệu tổng quan vềthực trạng của vấn đềphát sinh CPXD
trong các dựán hạtầng đường bộcủa cảnước và các nghiên cứu trước đây vềvấn
đềnày đồng thời làm rõ nội dung phải nghiên cứu cũng nhưphương pháp sửdụng
trong nghiên cứu.
Chương 2: Trình bày phương pháp luận nghiên cứu đềtài, đó là: xây dựng
phương pháp nhằm xác định nguyên nhân và đềxuất giải pháp hạn chếphát sinh
CPXD.
- 4 -
Chương 3: Áp dụng phương pháp luận nghiên cứu đã trình bày ởChương 2
vào địa bàn Quảng N am - Đà Nẵng. Phân tích các dựán tiêu biểu đã thực hiện và
tiến hành KSĐT trên các đối tượng liên quan trong quá trình thực hiện dựán.
Chương 4: Kết luận vềkết quảcác vấn đề đã nghiên cứu và đềxuất các kiến
nghị. Đồng thời tác giảcũng đưa ra những hạn chếvà kiến nghịhướng nghiên cứu
tiếp theo của đềtài.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. TS. Trịnh ThuỳAnh (2006), “Xây dựng danh mục Rủi ro trong dựán xây dựng
công trình giao thông ởViệt N am hiện nay”, Tạp chí Khoa học Giao thông
Vận tải, số16, tháng 12 năm 2006, tr105 - 112.
2. TS. Trịnh Thùy Anh (2007), “Đánh giá các rủi ro trong dựán xây dựng công
trình giao thông ởViệt N am hiện nay”, Tạp chí Khoa học Giao thông Vận tải,
số18, tháng 6 năm 2007, tr.85 - 92.
3. ĐỗVũBảo (2010). N ghiên cứu một sốnội dung vềquản lý chất lượng công
trình đường bộ ởcông tác soạn thảo dựán đầu tưxây dựng. Luận văn Thạc sỹ.
Đại học Xây dựng, Hà Nội.
4. BộKếhoạch và đầu tư, Công văn số2458/BKHĐT-GSTĐĐT ngày 21/04/2011
vềviệc tổng hợp công tác giám sát, đánh giá tổng thể đầu tưnăm 2010 trình
Thủtướng Chính phủ.
5. N guyễn Văn Cường & TS. Đinh Văn Hiệp (2010). “Mô hình quản lý vòng đời
dựán (PCM-FASID) trong việc đánh giá sau dựán xây dựng đường ô tô”.
Tạp chí Giao thông Vận tải, số12/2010, tr.18-22.
6. N guyễn Văn Cường & TS. Đinh Văn Hiệp (2011). “Bài học cho công tác Phát
triển và Quản lý đường bộthông qua nghiên cứu đánh giá sau Dựán nâng cấp
Quốc lộ5”. Tạp chí Giao thông Vận tải – BộGiao thông Vận tải, số03/2011.
7. N guyễn Văn Cường & TS. Đinh Văn Hiệp (2011). “Integrating Post-evaluation
Process into Project Cycle Management for Road Infrastructure Projects in
Vietnam ”. Proceeding of the Eastern Asia Society for Transportation Studies
(EASTS), Vol.9, Hàn Quốc, 6/2011.
8. N guyễn Văn Cường (2011). N ghiên cứu ứng dụng mô hình quản lý vòng đời dự
án (PCM-FASID) trong việc đánh giá sau dựán xây dựng cơsởhạtầng
đường bộtại Việt N am. Luận văn Thạc sỹ. Đại học Xây dựng, Hà Nội.
- - 97
9. TS. Đinh Văn Hiệp & GS. Koji Tsunokawa (2007), “N guồn vốn bền vững cho
Phát triển và Quản lý CSHT giao thông vận tải của Việt N am”, Tạp chí Giao
thông vận tải, Bộgiao thông vận tải, sốtháng 8/2007.
10. TS. Lê Văn Long (2006), “Một sốvấn đềvềquản lý rủi ro trong dựán đầu tư
xây dựng công trình”, Tạp chí Kinh tếXây dựng, số4/2006, Hà Nội.
11. N ghị định số112/2009/NĐ- CP ngày 14/12/2009, Vềquản lý chi phí đầu tưxây
dựng công trình, Hà Nội.
12. N ghị định số209/2004/NĐ- CP ngày 16/12/2004, Vềquản lý chất lượng công
trình xây dựng, Hà Nội.
13. TS. Trần ThịMinh N gọc, Bài giảng Qui trình và phương pháp điều tra xã hội
học.
14. Quyết định số1327/QĐ-TTg (2009), Phê duyệt Quy hoạch Phát triển giao thông
vận tải đường bộViệt N am đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, Hà
Nội.
15. Thông tưsố04/2010/TT-BXD ngày 26/5/2010, Hướng dẫn lập và quản lý chi
phí đầu tưxây dựng công trình, Hà Nội.
16. Tiêu chuNn Việt N am, TCVN 4419-1987, Khảo sát cho xây dựng - N guyên tắc
cơbản.
17. TS. Bùi N gọc Toàn (2005), “Một sốvấn đềvềquản lý chi phí dựán xây dựng
công trình giao thông”, Hội thảo khoa học Việt N am - N hật Bản lần thứhai về
tài chính dựán và quản lý hạtầng giao thông, Hà Nội.
18. Hoàng Trọng, Chu N guyễn Mộng N gọc (2008), Thống kê ứng dụng trong kinh
tế- xã hội, N XB Thống kê.
19. Trung tâm công nghệquản lý chất lượng công trình xây dựng Việt N am thuộc
Cục giám định nhà nước vềchất lượng công trình (2010), Tài liệu quản lý dự
án đầu tưxây dựng công trình, Hà Nội.
20. SởGiao thông công chính thành phố Đà Nẵng (2004), Quy hoạch tổng thểphát
triển GTCC thành phố Đà Nẵng đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020.