Thạc Sĩ Nghiên cứu dự tính một số đặc trưng gió mùa mùa hè của mô hình PRECIS

MỞ ĐẦU

Việt Nam nằm ở vị trí trung tâm trong khu vực nhiệt đới gió mùa Châu Á nên khí hậu, thời tiết chịu sự chi phối mạnh mẽ của chế độ gió mùa. Hệ quả của gió mùa là mưa gió mùa và sự bắt đầu gió mùa mùa hè (GMMH) ở Đông Nam Á nóichung và Việt Nam nói riêng được đặc trưng bởi sự tăng đột ngột của lượng mưa nên GMMH có vai trò rất quan trọng đối với thời tiết và khí hậu Việt Nam [5]. Và do đó có những ảnh hưởng rõ rệt đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Nếu lượng mưa của các tháng trong mùa hè đều đạt trên dưới mức trung bình thì mưa gió mùa là điều hòa, đảm bảo cho mùa màng và sinh quyển được phát triển tươi tốt. Trái lại nếu lượng mưa các tháng liên tục bị thiếu hụt hoặc vượt trội so với trung bình ở mức độ đáng kể thì mùa mưa được xem là biến động mạnh, có thể gây các thiên tai nguy hại như hạn hán, lũ lụt, mưa lớn, xói mòn Như vậy, các thiên tai xảy ra trên lãnh thổ có quan hệ chặt chẽ với diễn biến của gió mùa như thời kỳ bắt đầu, kết thúc, cường độ của gió mùa, các nhiễu động trong gió mùa Cũng chính bởi vì vai trò quan trọng của GMMH nên nghiên cứu về GMMH là vấn đề rất quan trọng và cần thiết.

Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng phức tạp có thể dẫn đến sự phân bố lại năng lượng trên bề mặt, trong đại dương và trong khí quyển trái đất, làm biến đổi các hệ thống hoàn lưu chung khí quyển và đại dương, dẫn đến sự biến đổi một số đặc trưng gió mùa như: Hoàn lưu, lượng mưa, ngày bắt đầu, kết thúc, cường độ Do vậy, việc nghiên cứu, dự tính các đặc trưng GMMH trong tương lai bằng các mô hình và kịch bản khác nhau được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm nhằm đưa ra các giải pháp chiến lược ứng phó với các hiện tượng khí hậu cực đoan.

Chính bởi vì tầm quan trọng của GMMH đối với nước ta và nhằm cung cấp thêm thông tin về khả năng biến đổi của GMMH trong tương lai do tác động biến đổi khí hậu, phục vụ xây dựng các giải pháp ứng phó với các hiện tượng khí hậu cực đoan, đề tài: “Nghiên cứu dự tính một số đặc trưng gió mùa mùa hè của mô hình PRECIS” được lựa chọn thực hiện trong luận văn này với hai mục tiêu chính là: 1) Đánh giá được sự biến đổi trong tương lai của một số đặc trưng GMMH trên khu vực Việt Nam, đặc biệt cho khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ; 2) góp phần tăng cường khả năng hiểu biết về sự biến đổi của GMMH dưới tác động của biến đổi khí hậu.

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, bố cục nội dung của đề tài gồm 3 chương:
Chương 1: Tổng quan về GMMH. Trong chương này, luận văn trình bày vai trò GMMH đối với thời tiết, khí hậu Việt Nam, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến GMMH và tổng quan các chỉ số GMMH được sử dụng trong nghiên cứu GMMH Châu Á.
Chương 2: Phương pháp và số liệu nghiên cứu. Ở đây, luận văn trình bày sơ lược về mô hình PRECIS, phương pháp đánh giá, dự tính, và bộ số liệu sử dụng.
Chương 3: Kết quả và thảo luận. Trong chương này, luận văn trình bày, phân tích đánh giá khả năng mô phỏng của mô hình PRECIS đối với một số đặc trưng GMMH và nghiên cứu dự tính một số đặc trưng GMMH bằng mô hình PRECIS.

MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH 1
DANH MỤC BẢNG .3
DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT .4
MỞ ĐẦU .6
Chương 1 .8
TỔNG QUAN VỀ GIÓ MÙA MÙA HÈ 8
1.1. Vai trò của GMMH đối với thời tiết khí hậu, Việt Nam 8
1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu trong nước và trên thế giới .10
1.2.1. Trên thế giới .10
1.2.2. Trong nước .19
1.3. Tổng quan các CSGM 23
Chương 2 .28
PHƯƠNG PHÁP VÀ SỐ LIỆU NGHIÊN CỨU 28
2.1. Mô hình PRECIS 28
2.2. Phương pháp .29
2.2.1. Lựa chọn thời kỳ và mùa GMMH nghiên cứu .29
2.2.2. Phương pháp nghiên cứu 31
2.3. Bộ số liệu sử dụng 35
Chương 3 .40
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 40
3.1. Đánh giá khả năng mô phỏng của mô hình PRECIS 40
3.1.1. Hoàn lưu gió .40
3.1.2. Lượng mưa .46
3.1.3. Ngày bắt đầu GMMH trên khu vực Nam Bộ .49
3.2. Dự tính một số đặc trưng GMMH 52
3.2.1. Hoàn lưu gió .52
3.2.2. Lượng mưa trong thời kỳ hoạt động của GMMH 57
3.2.3. Ngày bắt đầu GMMH trên khu vực Nam Bộ .61
KẾT LUẬN .64
TÀI LIỆU THAM KHẢO .66
PHỤ LỤC 71