Tiến Sĩ Nghiên cứu dự phòng sâu răng bằng Gel fluor

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
NĂM 2013

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN 3
1.1. Những hiểu biết mới về sâu răng và sâu răng giai đoạn sớm 3
1.1.1. Định nghĩa bệnh sâu răng và sâu răng giai đoạn sớm 3
1.1.2. Bệnh căn sâu răng 3
1.1.3. Sinh lý bệnh quá trình sâu răng 11
1.1.4. Tiến triển của tổn thương sâu răng 13
1.1.5. Phân loại sâu răng 13
1.1.6. Dịch tễ học bệnh sâu răng và sâu răng sớm 14
1.1.7. Chẩn đoán sâu răng 17
1.2. Điều trị và dự phòng sâu răng 22
1.2.1. Điều trị bệnh sâu răng 22
1.2.2. Dự phòng sâu răng 23
1.2.3. Dự phòng sâu răng trên thế giới và trong khu vực 26
1.3. Vai trò của Gel fluor trong phòng và điều trị sâu răng 29
1.3.1. Phân loại Gel fluor 29
1.3.2. Thành phần của Gel fluor 29
1.3.3. Chỉ định và chống chỉ định sử dụng Gel fluor 30
1.3.4. Liều lượng 31
1.3.5. Kỹ thuật dự phòng, điều trị bằng Gel fluor 31
1.3.6. Nhiễm độc Gel fluor 32
1.3.7. Các nghiên cứu về tác dụng của Gel fluor 33
1.3.8. Một số ngiên cứu về sử dụng Gel fluor phòng sâu răng, sâu răng giai đoạn sớm ở trong và ngoài nước 36

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 38
2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 38
2.2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 38
2.2.1. Nghiên cứu ngang mô tả 38
2.2.2. Nghiên cứu can thiệp 40
2.2.3. Tiến hành nghiên cứu 43

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 64
3.1. Nghiên cứu cắt ngang mô tả về tỷ lệ hiện mắc sâu răng vĩnh viễn và răng số 6 giai đoạn sớm 64
3.1.1. Phần đặc trưng cá nhân 64
3.1.2. Tình trạng sâu răng vĩnh viễn 65
3.1.3. Tình trạng sâu răng hàm lớn vĩnh viễn số 6 72
3.2. Đánh giá hiệu quả của Gel fluor 1,23% trên tổn thương sâu răng vĩnh viễn qua nghiên cứu can thiệp 75
3.2.1. Một số đặc trưng cá nhân 75
3.2.2. Hiệu quả của Gel fluor 1,23% trên tổn thương sâu răng vĩnh viễn qua sự thay đổi tỷ lệ sâu răng và chỉ số Diagnodent 77
3.2.3. Hiệu quả của Gel fluor 1,23% trên tổn thương sâu răng vĩnh viễn qua sự thay đổi các chỉ số DMFT, DMFS 90
3.2.4. Hiệu quả của Gel fluor 1,23% trên tổn thương sâu răng 6 100

Chương 4: BÀN LUẬN 102
4.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu cắt ngang mô tả 102
4.2. Thực trạng bệnh sâu răng vĩnh viễn 102
4.2.1. Tỷ lệ sâu răng vĩnh viễn chung 102
4.2.2. Tỷ lệ sâu răng vĩnh viễn theo mức độ tổn thương 108
4.2.3. Phân tích chỉ số DMFT 109
4.2.4. Phân tích chỉ số DMFS và chỉ số laser huỳnh quang bề mặt răng. 111
4.2.5. Phân tích thực trạng sâu răng 6 114
4.3. Hiệu quả của Gel fluor 1,23% trên tổn thương sâu răng vĩnh viễn qua nghiên cứu can thiệp 118
4.3.1. Bàn luận về phân bố học sinh trong nghiên cứu can thiệp 118
4.3.2. Hiệu quả phòng và điều trị sâu răng vĩnh viễn của Gel fluor 1,23% 119
4.3.3. Hiệu quả phòng và điều trị của Gel fluor 1,23% thể hiện qua sự thay đổi tỷ lệ sâu răng 6 131
4.4. Phương pháp nghiên cứu 132
4.4.1. Thiết kế và chọn mẫu nghiên cứu 132
4.4.2. Phương tiện, kỹ thuật và vật liệu sử dụng trong nghiên cứu 136
4.4.3. Thu thập, phân tích và xử lý số liệu 140
4.5. Điểm mới, tính giá trị và khả năng áp dụng của luận án 141
KẾT LUẬN 142
KIẾN NGHỊ 144
CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐÃ CÔNG BỐ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ

Tổ chức Sức khỏe Thế giới khi tổng kết về tình trạng sâu răng toàn cầu năm 2004 đã đưa ra kết luận: sâu răng vẫn còn là một bệnh phổ biến trong hầu hết các bệnh truyền nhiễm, quá trình bệnh đã bị chậm lại, fluor và kiểm soát chế độ ăn uống là những yếu tố quan trọng . [139].
Tại Việt Nam tỷ lệ mắc bệnh đang ở mức độ cao và có chiều hướng tăng lên nhất là các vùng nông thôn và miền núi. Theo điều tra cơ bản răng miệng năm 2001: Ở trẻ 12 tuổi trong toàn quốc có 56,6% bị sâu răng, DMFT = 1,87 và ở trẻ 15 tuổi có 67,6%, DMFT = 2,16 [36]. Để giải quyết được bệnh sâu răng cho cộng đồng cần tăng cường công tác phòng bệnh cùng với việc khám và chẩn đoán sớm sâu răng ngay từ giai đoạn sớm và áp dụng các biện pháp phòng và điều trị bệnh bằng fluor như các nước tiên tiến đã làm [11].
Ngày nay, nhờ tìm ra được nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh của bệnh sâu răng, cùng với việc áp dụng các thiết bị tiên tiến (laser) cho phép chẩn đoán sớm sâu răng (ngay từ giai đoạn tổn thương ban đầu khi chưa hình thành lỗ sâu). Chính những tiến bộ này đã dẫn tới sự thay đổi trong dự phòng và điều trị sâu răng, công việc không chỉ dừng lại ở mức khoan trám lại các tổn thương sâu răng đã tạo thành lỗ sâu mà còn bao gồm phòng và điều trị các tổn thương sâu răng sớm (chưa tạo lỗ sâu) nhằm giảm chi phí và tăng hiệu quả điều trị [60].
Vai trò của fluor nói chung, Gel fluor nói riêng trong dự phòng và điều trị sâu răng ngày càng được hiểu rõ và khẳng định những đóng góp của fluor trong việc làm hạ thấp tỷ lệ và mức độ trầm trọng của sâu răng trên toàn cầu, nghiên cứu của Marinho VC và cộng sự (2003), qua phân tích tổng hợp các nghiên cứu can thiệp bằng Gel fluor thấy Gel fluor làm giảm sâu răng là 28% (95%CI, 19% - 37%) [95]. Thêm vào đó là sự phát triển nhanh chóng của công nghiệp hóa chất cho ra đời các sản phẩm chứa fluor ngày càng đa dạng về chủng loại và chất lượng cũng như cách sử dụng. Trên thế giới các nghiên cứu về Gel fluor đã tập trung làm rõ cơ chế tác dụng, hiệu quả phòng và điều trị sâu răng, liều lượng và cách dùng, ngộ độc fluor . của các dạng Gel fluor khác nhau. Tuy nhiên những nghiên cứu này vẫn còn nhiều hạn chế như chưa đưa ra được một phương pháp hoàn hảo (hiệu quả cao, an toàn, đơn giản khi sử dụng), chưa tìm ra liều lượng tối ưu cho các giai đoạn của tổn thương sâu răng [95].
Tại Việt Nam đến nay mặc dù có rất nhiều công trình nghiên cứu về sâu răng ở tất cả các lứa tuổi song đa số những nghiên cứu này mới chỉ dừng lại ở việc chẩn đoán được sâu răng ở các giai đoạn muộn, vì vậy việc phòng và điều trị bệnh cho hiệu quả còn thấp. Chưa có nghiên cứu nào về tình trạng sâu răng giai đoạn sớm của trẻ em cũng như việc sử dụng Gel fluor để can thiệp dự phòng và điều trị sâu răng ngay từ giai đoạn này.
Xuất phát từ các vấn đề trên chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài “Nghiên cứu dự phòng sâu răng bằng Gel fluor” với mục tiêu:
1. Xác định thực trạng sâu răng vĩnh viễn giai đoạn sớm của học sinh 7-8 tuổi tại trường Tiểu học Đông Ngạc A, Từ Liêm, Hà Nội năm 2009.
2. Đánh giá hiệu quả sử dụng Gel fluor (NaF 1,23%) trên nhóm học sinh có tổn thương sâu răng vĩnh viễn giai đoạn sớm.
Trên cơ sở đó đề xuất sử dụng Gel fluor (NaF 1,23%) phòng và điều trị bệnh sâu răng cho học sinh.