Tài liệu Nghiên cứu động thái một số chỉ tiêu sinh lý - hoá sinh theo tiến trình sinh trưởng, phát triển của

ĐỀ TÀI: Nghiên cứu động thái một số chỉ tiêu sinh lý - hoá sinh theo tiến trình sinh trưởng, phát triển của quả xoài (Mangifera India L.) giống xoài tượng tại Lạng Giang, Bắc Giang

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Xoài là cây ăn quả nhiệt đới giá trị kinh tế cao. Do có khả năng thích nghi rộng mà xoài c̣n được trồng sang cả vùng khí hậu á nhiệt đới. Từ năm 1990 trở lại đơy ở nước ta diện tích trồng xoài trong cả nước tăng nhanh, do cây xoài mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so vối một số cây ăn quả khác như chuối, dứa, cam, quưt, đu đủ (Vũ Công Hậu 1996) [7]. Diện tích trồng xoài của cả nước 1990 chỉ có 16.000 ha, đến năm 2004 đă lên tới 79.000 ha [9].
Xoài là cây ăn quả có khả năng thích nghi với nhiều loại đất. Ở vùng đất đồi g̣, đất cát, đất xám bạc màu, . cây vẫn phát triển khá và cho thu nhập cao hơn những loại cơy khỏc. V́ vậy cây xoài đă được chú ư phát triển trong chương tŕnh phát triển cây ăn quả ở nước ta [24].
Quả xoài chín có màu vàng hấp dẫn, có vị chua ngọt, mùi thơm ngon được nhiều người ưa thích và được xem là loại quả quư.
Trái xoài chứa nhiều vitamin A, C, đường (15,4%), các acid hữu cơ: A,B[SUB]2[/SUB], C, . và chất khoáng: K, Ca, P, . nên xoài được sử dụng rộng răi cả trỏi chớn và trái già c̣n xanh. Xoài chín được ăn tươi, đóng hộp, làm mứt trái cây, mứt kẹo, kem, sấy khô để tiêu thụ nội địa hay xuất khẩu [11].
Nhân hạt xoài có thể dùng làm thuốc sát trùng, hoa dùng làm thuốc và là nguồn mật rất tốt. Lá non có thể cho trâu ḅ ăn và chiết xuất làm thuốc nhuộm màu vàng [21].
Tán cây xoài xoè rộng, cao lớn, bộ rễ phát triển khá mạnh và ăn sơu nờn được xem là cây trồng để tăng độ che phủ đất và chống xói ṃn rất hữu hiệu. Trong chương tŕnh trồng 5 triệu ha rừng, xoài là cây ăn quả được chọn tham gia vào chương tŕnh trồng rừng và là cây đa tác dụng vừa là cây ăn quả vừa là cây che phủ bảo vệ môi trường.
Có thể nói phát triển trồng xoài ở những vựng cú điều kiện đất đai phù hợp trên cả 3 miền Nam- Trung - Bắc nước ta sẽ tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho đồng bào các dân tộc, thu hút thêm nhiều lao động ở nông thôn nước ta, góp phần xoá đói giảm nghèo, cải thiện được điều kiện sinh hoạt vật chất và tinh thần cho nhân dân, hạn chế được nạn phá rừng, ổn định được cuộc sống đồng bào dân tộc, phục hồi lại độ che phủ rừng do nhiều năm bị chiến tranh tàn phá.
Tuy vậy, c̣n rất ít công tŕnh nghiên cứu về cây xoài, nhiều nhà khoa học Việt Nam mới chỉ nghiên cứu về mặt đặc điểm sinh học, sinh thái và kỹ thuật trồng, chăm sóc, bảo quản, chế biến nhằm nâng cao năng suất cũng như lợi ích kinh tế của cây, hiện chưa có công tŕnh nghiên cứu nào quan tâm đến những biến đổi sinh lớ - hoỏ sinh trong quả, đặc biệt là quả xoài cũng như thời kỳ nào thu hoạch để đạt giá trị dinh dưỡng cao nhất.
V́ vậy để góp phần bổ xung kiến thức về cây quả xoài qua các giai đoạn sinh trưởng, phát triển và xác định thời điểm chín sinh học của quả, chúng tôi quyết định thực hiện đề tài: ''Nghiên cứu động thái một số chỉ tiêu sinh lư - hoá sinh theo tiến tŕnh sinh trưởng, phát triển của quả xoài (Mangifera India L.) giống xoài tượng tại Lạng Giang, Bắc Giang.
2. Mục đích của đề tài
- Nghiên cứu động thái một số chỉ tiêu sinh lư - hoá sinh, sinh trưởng của quả, từ khi quả h́nh thành cho đến khi quả chín.
- Xác định phẩm chất của quả xoài chín kinh tế và thời điểm quả chín sinh lư.
3. í nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
* í nghĩa khoa học
Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp các dữ liệu khoa học có giá trị về quy luật biến đổi các đặc tính sinh lư - hoá sinh của quả xoài tượng trong quá tŕnh phát triển của quả từ sau thụ tinh đến khi quả chín hoàn toàn. Kết quả nghiên cứu cũng có thể làm tài liệu tốt cho việc giảng dạy và nghiên cứu về cây ăn quả nói chung và cây xoài núi riờng.
* í nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài xác định phẩm chất của quả xoài tượng tốt không thua kém các loại quả khỏc. Xỏc định thời điểm quả xoài tượng có phẩm chất cao nhất giúp người trồng xoài thu hoạch đúng thời điểm làm tăng giá trị thương phẩm cho quả xoài.

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Cơy xoài
1.1.1. Nguồn gốc phân loại
Cơy xoài có tên khoa học là Mangifera India L.
Thuộc chi : Mangifera
Họ: Đào lộn hột (Anacardiaceae)
Bộ :
Phân lớp :
Lớp :
chi Mangifera thuộc họ Anacardiaceae (đào lộn hột) có nguồn gốc ở Đông Nam Á rất lớn. Theo Mukhejee (1958) vùng phân bố tự nhiên của chi này là từ Ấn Độ - Malaixia kéo dài cho đến Philippin và phía đông Tân Ghinê. Căn cứ vào kết quả nghiên cứu về sinh thái địa lư thực vật, tế bào học, giải phẫu học và hạt phấn của chi Mangifera cho thấy trung tâm nguồn gốc của xoài là ở Mianma, Thái lan, Đông dương , bán đảo Malaixia cũng là trung tâm chủ chốt của các giống xoài, cũn cỏc đảo của Inđụnờxia (Java, Sumatra, Boúcnờo), Philippin các đảo Xờleb, Timo thuộc trung tâm nguồn gốc thứ 2 của quá tŕnh phát triển.
1.1.2 Đặc điểm sinh học của cây xoài.
1.1.2.1 Bộ rễ
Xoài là cây ăn quả lâu năm. Nhờ bộ rễ khoẻ nên cây xoài có thể mọc trên nhiều loại đất khác nhau, chịu được hạn, úng tốt so với các loại cây ăn quả lâu năm khác. Bộ rễ bao gồm: rễ cọc, rễ ngang, rễ tơ.
Phần lớn rễ tập trung ở tầng đất 0 – 50cm, đặc biệt rễ có thể ăn sâu 3,8m. Rễ cọc ăn sâu bao nhiêu là tuỳ thuộc vào giống xoài, tuổi cây, loại gốc ghộp, cỏch nhân giống và t́nh h́nh quản lư đất cũng như tính chất vật lư của đất.
Theo Khan (1956) ở Pakistan khi đào bộ rễ cây xoài 18 tuổi thấy bộ rễ ăn xa tới 9m, nhưng phần lớn rễ tập trung trong phạm vi cách gốc 2m, xuống sâu chỉ thấy có rễ cái và những rễ này có thể ăn sâu tới 6 – 8m.
Trồng xoài bằng hạt và cơy ghộp cú gốc cây là thực sinh th́ rễ cọc phát triển ăn thẳng xuống tầng sâu của đất.
Trồng bằng cành chiết hoặc cành giơm thỡ bộ rễ mọc ra xung quanh gốc, không có rễ cái, bộ rễ này không ăn sâu bằng rễ cây thực sinh. Cây thực sinh trồng trên đất cát ven sông từ vài chục năm cho dến trăm năm th́ rễ cọc có thể ăn sâu 8 – 10m. Nhưng trồng trên đất có mực nước ngầm cao hoặc trên đất sét, đá ong th́ phạm vi ăn sâu của bộ rễ sẽ bị hạn chế.
Khi tuổi cây tăng lên th́ rễ ngang tăng lên, tỷ lệ chiếm của rễ thẳng giảm đi. Hạn chế sinh trưởng rễ thẳng, thúc đẩy rễ ngang phát triển sẽ có lợi cho việc mở rộng tán làm cho cây nhanh bước vào thời kỳ kinh doanh.
Xoài được xem như là cây ăn quả chịu hạn tốt nhờ bộ rễ ăn sâu, những vùng có hạn kéo dài 4 – 5 tháng xoài vẫn phát triển b́nh thường [21] [24].
1.1.2.2. Thân, cành, lá
Xoài là loại cây ăn quả thân gỗ mọc rất khoẻ, cây thường xanh, cao to, thân cao tới 10 – 20 m.
Sinh trưởng của cành xoài sau khi đă thành thục th́ từ chồi ngọn có thể nhú ra 1 – 7 cành mới, số lượng chồi phát triển trên một cành phụ thuộc vào giống xoài, tuổi cây, thế sinh trưởng và t́nh h́nh sinh trưởng của cành. Một năm có 3 - 4 đợt lộc tuỳ theo giống, tuổi cây, khí hậu, dinh dưỡng Cơy non ra nhiều lộc hơn cây già hay cây có quả.
Cây xoài một năm có mấy đợt lộc là: lộc xuân, lộc hè, lộc thu, lộc đông, thời gian ra lộc của các lần cũng khác nhau.
- Lộc xuân: Phát sinh tháng 2 – 4, ra lộc 2 - 3 lần
- Lộc hè: Phát sinh từ tháng 5 – 7. Một cành đơn có thể ra liên tục 2 đợt lộc hè trở lên. Trong sản xuất thường vặt chồi hè phát sinh vào thàng 5 – 6 để hạn chế rụng quả.
- Lộc thu: Phát sinh từ tháng 8 – 10. Thời gian này nhiệt độ thích hợp, lại vừa thu hái xong quả, cây khoẻ sẽ ra 1 – 2 đợt lộc thu và khá đồng đều. Đối với phần lớn các giống xoài th́ lộc thu là cành mẹ chủ yếu để năm sau ra hoa. Nếu số lượng lộc thu ít và kém sẽ ảnh hưởng tới vụ quả năm sau.
- Lộc đông: Phát sinh từ tháng 10 về sau. Giống xoài ra lộc đông sớm từ cuối tháng 10 đến đầu tháng 11 trên một số giống xoài chín muộn sẽ trở thành cành mẹ có tỷ lệ phơn hoỏ mầm hoa cao.
Lá xoài thuộc loại lá đơn mọc so le, tập trung trên ngọn cành, phía gốc cành ớt lỏ hơn. Lỏ nguyờn, thịt cứng láng bóng mặt sau lá phẳng hoặc lượn sóng, vặn xoắn, hoặc cong về phía sau tuỳ thuộc theo giống.
Lỏ có chiều dài 10 – 15cm, rộng 8 – 12cm. Kích cỡ lá ngoài mối quan hệ về dinh dưỡng c̣n phụ thuộc vào giống xoài [21] [24].
1.1.2.3.Hoa
Hoa ra từng chùm, chùm hoa xoài mọc trên ngọn cành hoặc ở nách lá, có khi không mang lá (chùm hoa thuần), có khi mang theo lá (chùm hoa hỗn hợp).
Chùm hoa có chiều dài 10 -15 cm. Cuống hoa có màu sắc khác nhau tuỳ vào giống: Xanh nhạt, xanh vàng, xanh hồng hoặc pha xanh.
Trên trục chung của chùm hoa có 2 – 5 lần phân nhánh. Một chùm hoa có 100 – 4.000 hoa, một cây tới hàng triệu hoa, hoa xoài nhỏ, đờng kính 2 – 14 mm, có mùi thơm, có mật dẫn dụ ong. Số lượng cánh hoa, đài hoa và nhị đực đều là 5 nhưng nhị đực thông thường chỉ có một cái phát triển c̣n lại thoỏi hoá.
Hoa xoài chia thành 2 loại: Hoa đực và hoa lưỡng tính, phân bố lẫn lộn trên cùng một cây. Hoa lưỡng tính nhị cái màu vàng nhạt, có bầu thường mọc ở giữa, ṿi nhụy cắm chớnh trờn bầu nhụy. Ở hoa đực th́ bầu nhụy thoỏi hoá.
Tỷ lệ hoa lưỡng tính và hoa đực trờn cơy phụ thuộc vào giống, điều kiện khí hậu, chăm sóc ở nơi trồng, thời gian ra hoa, vị trí chùm hoa và điều kiện dinh dưỡng (Singh L.B, 1959). Tỷ lệ hoa lưỡng tính không giống nhau giữa các giống xoài. Quan sát một số giống xoài ở Trung Quốc cho thấy: Có giống tỷ lệ hoa lưỡng tính chiếm trên 60% nhưng có giống không đến 1%. Cây sinh trưởng khoẻ, có tỷ lệ hoa lưỡng tính cao hơn cây sinh trưởng yếu
(Dương Nhất Tuyết, 1992). Giống xoài Irwin ở Đài Loan cho thấy, cây một năm tuổi có 71% hoa lưỡng tính trong khi đó cơy 7 năm tuổi và cây 20 năm tuổi chỉ 51% và 45%. Cây trồng trong nhà lưới (nilon đen) có hoa lưỡng tính thấp hơn từ 15,1% - 23,6% so với điều kiện tự nhiên (Jang SR và CTV,1989).
Ở xoài mỗi chùm có nhiều hoa song tỷ lệ đậu quả rất ít. Thí nghiệm trên giống xoài Haden thụ phấn bằng tay 12.000 hoa th́ khi thu hoạch chỉ được 40 quả. Trung b́nh trên một chùm hoa lúc thu hoạch chỉ được 1 – 2 quả, nhiều chùm không có quả (Durmanụp, 1967). Quan sát trờn cỏc giống xoài Bombay,Langra, Fazi, ở Ấn Độ thấy quả non trờn cơy ban đầu là 13 - 28% nhưng khi thu hoạch chỉ c̣n 0,1 – 0,25% (Singh L.B, 1959). Xoài là cây thụ phấn chéo, thụ phấn nhờ côn trùng là chủ yếu.
Một trong những nguyên nhân làm cho xoài đậu quả kém là do thời gian tiếp nhận hạt phấn của nhụy rất ngắn, chỉ trong vài giờ. Hoa xoài sau khi nở đă tự thụ phấn th́ bầu nhụy chuyển xanh rất nhanh và bắt đầu ph́nh to. Những hoa không được thụ phấn, thụ tinh th́ sau khi hoa nở 3 – 5 ngày sẽ héo quắt và rụng. Do ảnh hưởng của các nhân tố bên trong và bên ngoài mà hoa lưỡng tính có thể đến 50% trở lờn không nhận được phấn hoa nên tỷ lệ thụ phấn nói chung chỉ đạt khoảng 20 – 30%.
Cây xoài từ lúc đậu quả cho đến lúc kết thúc giai đoạn tăng trưởng nhanh thường liên tục rụng quả, tỷ lệ rụng quả chiếm đến 95% trở lờn so với số quả ban đầu. Nhiều thí nghiệm đă chỉ ra rằng: nếu sau 12 – 24 giờ th́ hạt phấn xoài hoàn toàn không nảy mầm. Ở xoài, nhụy thường chín trước, thời gian nhụy có thể tiếp nhận hạt phấn chỉ tốt nhất là lúc mặt trời mọc trong khi đó nhị đực tung phấn chỉ vào khoảng 8 – 10 giờ sáng. Sự không trùng lập đó là nguyên nhân chính cản trở đến sự thụ phấn, thụ tinh của xoài.
Những nguyên nhân khác thường gặp khiến xoài đậu quả kém là ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh như: Vào thời gian nở hoa gặp mưa, lạnh, độ ẩm không khí cao, là ảnh hưởng đến hoạt động của côn trùng truyền phấn, sâu, bệnh phát triển mạnh.
Ở xoài có hiện tượng tự bất thụ khi cây tự thụ phấn. Bởi vậy, trong vườn xoài cần bố trí các loại giống khác nhau để tăng thêm khả năng thụ phấn, thụ tinh, tăng khả năng đậu quả. Đặc biệt chú ư khi quy hoạch, xây dựng vườn phải chọn giống cẩn thận, chú ư đến năng suất, tính ổn định, phẩm chất trên cây xoài mẹ . là những biện pháp rất căn bản để nâng cao tỷ lệ đậu quả của các giống xoài chủ lực [21] [24].
1.1.2.4.Quả
Quả xoài là quả hạch, ngoại quả b́ mỏng, có độ dai, màu xanh vàng, xanh, phớt hồng, phớt vàng, vàng, hồng tớm trong quả b́ dày là lớp thịt quả nhiều nước có xơ hoặc không có xơ. Thịt quả màu vàng nhạt đến vàng đậm, vàng cam hoặc hồng cam mỗi quả một hạt. Hạt đa phôi hoặc đơn phôi.
Sau khi thụ phấn, thụ tinh xong th́ quả xoài phát triển h́nh dạng và độ lớn, màu sắc của quả có thể nhận biết tuỳ giống, thời gian phát triển của quả tuỳ thuộc vào nhóm giống (chín sớm, chín vụ và chín muộn). Thời gian từ khi thụ tinh cho đến khi quả chín khoảng 2 tháng đối với giống chín sớm 3 – 3,5 tháng đối với giống chín chính vụ, 4 tháng đối với giống chín muộn. Theo một số tác giả trong khoảng thời gian từ 2,5 – 3 tháng sau khi thụ tinh xoài lớn rất nhanh, sau đó chậm lại.
Quả xoài chín có nhiều h́nh dạng và kích cỡ khác nhau, loại nhỏ khoảng trên dưới 100g, loại to đến 1,5 kg.
Kích thước, ngoại h́nh quả, màu sắc vỏ quả, hàm lượng xơ, kích cỡ hạt và số lượng phôi là chỉ tiêu quan trọng để phân biệt giống và chất lượng quả xoài.
Nh́n chung những giống xoài có thịt quả mịn, chắc, ít xơ, độ chua ngọt thích hợp không có mùi nhựa thông, phần ăn được chiếm tỷ lệ cao là những giống xoài có chất lượng tốt [21] [24].
1.1.2.5. Hạt
Hạt h́nh dẹt, rắn, bên ngoài có nhiều thớ sợi. Hạt có những lớp vỏ mỏng, màu nâu.
Cấu tạo hạt xoài bao gồm:
- Gân: là các sọc theo chiều dài hạt
- Xơ: Ở khắp hạt, dài nhất là ở bụng và lưng hạt
- Lớp vỏ cứng dày màu nâu
- Lớp vỏ màu vàng trong suốt, nằm sát với lớp vỏ cứng
- Bao màu nâu mềm bao quanh lá mầm nối liền với cuống bằng một sợi nhỏ
- Lá mầm: có nhiệm vụ cung cấp dinh dưỡng cho cây con như phôi nhũ của các hạt khác.
Sau khi thụ tinh xong hạt bắt đầu phát triển. Trong khoảng 7 tuần lễ đầu hạt phát triển rất chậm. Sau đó hạt phát triển rất nhanh ở tuần thứ 11 – 12 rồi chậm lại.
Sau khoảng 13 tuần th́ hạt không lớn nữa và già dần, lúc này chiều dài hạt bằng khoảng 2/3 chiều dài quả [21].
1.1.2.6. Phôi
Đa số các giống xoài ở Việt Nam đều đa phôi. Nghĩa là trong một hạt có nhiều phôi, khi đem gieo hạt đó có thể mọc nhiều cây con. Trong số nhiều phụi đú cú một phôi là kết quả giữa bố và mẹ do thụ tinh mà có, c̣n lại là những phôi vô tính do các tế bào của phụi tơm h́nh thành.
Những cây con mọc từ phôi vô tính giữ được các đặc điểm của cây mẹ ban đầu. Nhiều tác giả cho rằng các giống xoài có nguồn gốc từ các nước Đông Dương (Philipin, Malaisia, Inđụnờxia) thường thuộc nhóm xoài đa phụi. Cỏc giống xoài có nguồn gốc từ Ấn Độ, Banglađest và Pakistan th́ đa số là đơn phôi. Naik và Gangolli (1951) đă nghiên cứu 325 giống cây xoài ở miền Nam Ấn Độ cho thấy trong đó có tới 315 giống là đơn phôi[21].
1.1.3 Đặc tính sinh thái của cây xoài
Vùng phân bố xoài trên thế giới nằm trong vùng nhiệt đới và một phần của vùng Á nhiệt đới nóng ẩm. Điều kiện khí hậu, đất đai, kỹ thuật trồng, chăm sóc là yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của xoài.
Nhiệt độ:
Nhiệt độ thích hợp nhất cho xoài sinh trưởng, phát triển là 24 ữ 26[SUP]0[/SUP] C. Giới hạn thấp là nhiệt độ b́nh quân năm 15[SUP]0[/SUP] C. tối thấp tuyệt đối không quá 2 ữ 4[SUP]0[/SUP] C. Xoài có thể chịu được nhiệt độ cao (44 ữ 45[SUP]0[/SUP] C) nhưng phải cung cấp đủ nước (Durmannụp, 1974). Xoài là cây nhiệt đới nhưng cũng có thể trồng ở vựng bỏn nhiệt đới như: Đài Loan, Israel, Florida do có thể chịu được nhiệt độ dưới 0[SUP]0[/SUP] C, miễn là không gặp rét vào các đợt sinh trưởng (lộc và hoa). Ở vùng nhiệt đới, xoài có thể trồng được ở độ cao trên 1.000 m nhưng muốn có sản lượng cao nhiều tác giả Trung Quốc và Ấn Độ khuyến cáo không nên trồng xoài ở độ cao trên 600 m, v́ ở độ cao đó nhiệt độ thấp sẽ ảnh hưởng đến ra hoa và thụ phấn của xoài [21] [24].
Lượng mưa:
Xoài có thể sinh trưởng tốt không cần tưới nước ở những vựng cú lượng mưa 500 ữ400mm, tốt nhất là 1200 ữ 2500mm/năm. Nếu mưa phân bố đều chỉ cần 900 ữ 1.000mm/năm cũng có thể trồng xoài mang hiệu quả kinh tế. Ngoài những giới hạn này phải có những biện pháp điều chỉnh độ ẩm thích hợp. Có những vùng lượng mưa chỉ có 250 ữ 350mm như ở Pakistan vẫn trồng xoài được nhưng phải có điều kiện tưới nước. Những nơi có lượng mưa trên 1.500mm/năm xoài vẫn sinh trưởng tốt nhưng lá nhiều, hoa ít và nhiều sâu bệnh nếu không có chế độ cắt tỉa thường xuyên và đúng kỹ thuật.
Trồng xoài phải có thời gian khô thích hợp (trước khi ra hoa khoảng 2 tháng) để h́nh thành và phân hoa mầm hoa. Nếu thời gian này gặp mưa hoặc tưới nhiều nước th́ xoài không có hoặc ít mầm hoa. Khi xoài nở hoa nếu gặp mưa nhiều th́ sẽ rất khó đậu quả.
Thời gian xoài ra hoa nếu gặp lạnh và mưa phùn kéo dài th́ khả năng thụ phấn, thụ tinh rất khó. Ở miền Bắc Việt Nam khi xoài ra hoa, nở hoa vào tháng 1,2 hằng năm sẽ khó đậu quả. Ở miền Nam thời tiết ấm và nắng khô đó là một trong những nguyên nhân tại sao ở miền Bắc trồng xoài không thuận tiện bằng miền Nam [21] [24].
Đất đai
Xoài được xem là cơy khụng kộn đất, có thể trồng trên nhiều loại đất: Đất cát pha, đất vàng, đất đỏ, đất Feralit, đất phù sa cổ, đất phù sa mới nhưng đất trồng xoài phải có tầng đất dày. Đất thích hợp nhất cho trồng xoài là đất phù sa cổ, phù sa ven sông giàu dinh dưỡng, có độ pH 5,5 – 7,5. Ở những vùng đất thấp, trước khi trồng xoài phải liờn liếp để hạ thấp mực nước ngầm.
Xoài là một trong những cây trồng sống lâu (có thể đến 100 năm hoặc hơn nữa) đặc biệt là những nơi có mạch nước ngầm sâu. Sống được lâu một phần nhờ bộ rễ rất phát triển. Rễ cọc ở đất phù sa như ở Lyallpur, Pakistan ăn sâu tới 9m, b́nh thường khoảng 5 – 6m ở đất có kết cấu xốp.
Đất vàng, đất đỏ, đất Feralit không có tầng đỏ, sột ở dưới có mạch nước ngầm cách mặt đất 2 – 2,5m sẽ thích hợp cho việc trồng xoài. Những loại đất lư tưởng cho trồng xoài là: đất phù sa cổ, phù sa mới ở ven sông, tuy nhiên xoài chịu úng rất tốt. Ở vùng đồng bằng sông Cửu Long (Tiền Giang, Long An .) giống xoài bưởi được trồng trên ụ chỉ cách mặt đất vài chục cm nhưng cây vẫn sinh trưởng tốt cho nhiều quả.
Vùng đất cát, đất pha cát như ở Cam Ranh, B́nh Định xoài vẫn mọc tốt. Độ pH thích hợp cho xoài từ 5,5 – 7,5 pH. Trên hoặc dưới chỉ tiêu này một ít không có ảnh hưởng lớn.
Như vậy, xoài khá dễ tính về đất trồng miễn là đất không có nhiều đá ong, tầng đá, đất sét là xoài có thể sinh trưởng phát triển tốt [21] [24].
Ánh sáng
Xoài là cây rất ưa ánh sáng, khi có đầy đủ ánh sáng cây sinh trưởng, phát triển tốt. Trồng nơi thiếu ánh sáng hay trồng quá dày, th́ cành lá mọc vống, yếu, xoài phơn hoá mầm hoa kém, tỷ lệ đậu quả thấp làm năng suất thấp. Thời kỳ nở hoa có nhiều ánh sáng, có độ ẩm không khí thấp thích hợp là điều kiện lư tưởng cho thụ phấn, thụ tinh, tỷ lệ đậu quả cao, năng suất sẽ cao [24].
1.2 Giá trị của cây xoài
1.2.1. Về mặt dinh dưỡng
Xoài là một trong những cây ăn quả nhiệt đới quan trọng ở nước ta, được trồng phổ biến ở nhiều vùng trong nước để lấy quả, lấy gỗ, làm cây bóng mát, cây cảnh và cây che phủ đất chống xói ṃn.
Quả xoài chín có màu sắc hấp dẫn, ăn ngọt, mùi thơm ngon được nhiều người ưa thích và được xem là một loại quả quư.
Phân tích thành phần dinh dưỡng trong quả xoài chín R.Singh (1979), cho thấy: nước 86,1%, protờin 0,6%, lipit 0,1%, chất khoáng 0,3%, xơ 1,1%, hyđratcacbon 11,8%, Ca 0,01%, lân 0,02%, Cu 0,03%, năng lượng 50Calo/100g, caroten (vitamin A) 4800 đơn vị Quốc tế (I.U), vitamin B[SUB]1[/SUB] 40mg/100g, vitaminPP 0.3 mg/100g, vitamin B[SUB]2[/SUB] 50mg/100g, vitamin C 13mg/100g.
Theo Jain (1961) trong quả xoài cú cỏc loại đường như saccarozơ, glucozơ, fructozơ và maltozơ.
Các tác giả Ấn Độ như Palaniswamy và cộng sự (1974) nghiên cứu 29 giống xoài trồng ở bang Tamil Nadu cho thấy: Trọng lượng b́nh quân của quả đạt từ 101g ữ 670g, tỷ lệ phần ăn được 53 ữ 83%, độ khô (đo bằng refracto metre) 11,8% ữ 26,8%, đường tổng số 7,09% ữ 17,20%, hàm lượng axit 0,14 – 0,58%, hàm lượng vitamin C 3,2 ữ 62,9mg/100g. Ở Ấn Độ có những giống xoài có hàm lượng vitamin C rất cao. Theo Siddappa và Bhatia (1954) thấy giống xoài Rajaburi quả nhỏ hàm lượng vitamin C đạt 329,1 ữ 348,5mg/100g, Singh và cộng sự (1985) cho biết giống xoài Lang-ra trồng nhiều ở miền Bắc Ấn Độ có hàm lượng vitamin C cao 131,75mg/100g so với giống Dashehari chỉ 42,5mg/100g.
Về mặt dinh dưỡng mà nói có thể cho rằng xoài là loài quả có nhiều chất dinh dưỡng cần cho người nhất là nguồn vitamin A và vitamin C [21].
1.2.2. Ư nghĩa kinh tế