Thạc Sĩ Nghiên cứu độc tính cấp, bán trường diễn và tác dụng hạ đường huyết theo đường uống của cao lỏng Thậ

Phần A: GIỚI THIỆU LUẬN ÁN

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đái tháo đường (ĐTĐ) là một trong những nguyên nhân gây tử
vong hàng đầu ở các nước phát triển và xu hướng trở thành đại dịch ở
các nước phát triển và các quốc gia có nền công nghiệp mới phát triển.
Tháng 9 năm 2011 tại Hội nghị các nhà nghiên cứu đái tháo đường
châu Âu (EASD) tổ chức ở Lisbon – Bồ Đào Nha, các quan chức liên
đoàn đái tháo đường Quốc tế (IDF) đã thông báo thế giới hiện có 366
triệu người mắc bệnh đái tháo đường và đến năm 2030 có thể lên tới
552 triệu người, vượt xa dự báo của IDF năm (2003) là 333 triệu vào
năm 2025.
Đái tháo đường typ 2 là thể đái tháo đường thường gặp nhất,
chiếm tới 90% - 95% các thể đái tháo đường và thường xuất hiện ở
người trên 35 tuổi. Bài thuốc Thập vị giáng đường phương (TVGĐP)
đã được áp dụng điều trị cho bệnh nhân đái tháo đường typ 2 mức độ
nhẹ ở một số cơ sở y tế. Theo nhận xét bước đầu bài thuốc có tác dụng
hạ đường huyết, ít tác dụng không mong muốn.
Tuy nhiên, cho đến nay chưa được nghiên cứu một cách toàn diện,
khoa học để khẳng định hiệu quả của bài thuốc. Vì vậy, đề tài “Nghiên
cứu tính an toàn, tác dụng hạ đường huyết trên thực nghiệm và đái
tháo đường typ 2 mức độ nhẹ bằng cao lỏng Thập vị giáng đường
phương” được thực hiện.
2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
1. Nghiên cứu độc tính cấp, bán trường diễn và tác dụng hạ
đường huyết theo đường uống của cao lỏng “Thập vị giáng
đường phương” trên động vật thực nghiệm.
2. Nghiên cứu tác dụng của cao lỏng “Thập vị giáng đường
phương” trên bệnh nhân đái tháo đường typ 2 mức độ nhẹ. 2
Ý NGHĨA THỰC TIỄN VÀ ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Công trình khoa học của luận án nghiên cứu một cách khá hệ
thống cả tiền lâm sàng và lâm sàng một bài thuốc YHCT để điều trị
ĐTĐ typ 2.
Kết quả nghiên cứu cho thấy: cao lỏng thập vị giáng đường
phương đường uống có tính an toàn cao, có tác dụng hạ glucose, điều
chỉnh rối loạn lipid máu trên động vật thực nghiệm cũng như trên bệnh
nhân ĐTĐ typ 2 mức độ nhẹ và chưa thấy tác dụng không mong muốn
trên lâm sàng. Việc nghiên cứu ứng dụng bài thuốc YHCT trong điều
trị bệnh ĐTĐ typ 2, góp phần làm sáng tỏ lý luận YHCT và từng bước
hiện đại hóa YHCT là việc làm có ý nghĩa khoa học, thực tiễn. Đặc
biệt ở nước ta là một nước có bề dầy truyền thống trong sử dụng
YHCT để chăm sóc sức khoẻ cộng đồng thì kết quả của đề tài luận án
là những đóng góp mới và hết sức thiết thực.
Cấu trúc của luận án:
Ngoài phần đặt vấn đề và kết luận, luận án có 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tài liệu 39 trang
Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 20 trang
Chương 3: Kết quả nghiên cứu 34 trang
Chương 4: Bàn luận 33 trang
Luận án có: 52 bảng, 3 biểu đồ, 6 hình, 3 sơ đồ và phụ lục, 114 tài
liệu tham khảo (tiếng Việt 44, tiếng Anh 47, tiếng Trung Quốc 23).

Phần B: NỘI DUNG LUẬN ÁN
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
1.1. ĐỊNH NGHĨA, CƠ CHẾ BỆNH SINH, TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VÀ
ĐIỀU TRỊ ĐTĐ TYP 2 THEO YHHĐ
* Định nghĩa và phân loại đái tháo đường
Theo định nghĩa của Uỷ ban chẩn đoán và phân loại bệnh đái tháo
đường Hoa Kỳ: “Đái tháo đường là một nhóm bệnh chuyển hoá có đặc 3
điểm là tăng glucose máu, hậu quả của sự thiếu hụt tiết insulin; khiếm
khuyết trong hoạt động của insulin; hoặc cả hai. Tăng glucose mạn
tính thường kết hợp với huỷ hoại, rối loạn và suy yếu chức năng của
nhiều cơ quan đặc biệt là mắt, thận, thần kinh, tim và mạch máu”.
Theo phân loại của Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ (ADA) năm 2011,
bệnh ĐTĐ được chia thành 4 loại: ĐTĐ typ 1, ĐTĐ typ 2, ĐTĐ thai
kỳ và các tình trạng tăng đường huyết đặc biệt khác, trong đó ĐTĐ typ
1 và ĐTĐ typ 2 là những loại hay gặp nhất.
* Cơ chế bệnh sinh của đái tháo đường typ 2
Cơ chế bệnh sinh ĐTĐ typ 2 liên quan đến sự thiếu hụt insulin
tương đối, chủ yếu là do rối loạn tiết insulin và hiện tượng kháng
insulin. Trong đó rối loạn tiết insulin và kháng insulin có liên quan mật
thiết với nhau và đều xảy ra trước khi xuất hiện các biểu hiện lâm sàng
của ĐTĐ (giai đoạn tiền ĐTĐ). Ở bệnh nhân ĐTĐ typ 2 không thừa
cân biểu hiện giảm insulin là chính, ngược lại ở bệnh nhân ĐTĐ typ 2
có kèm béo phì tình trạng kháng insulin lại là chính.
* Điều trị ĐTĐ typ 2
Các biện pháp điều trị bao gồm điều chỉnh lối sống (chế độ ăn và
luyện tập) và dùng thuốc.
Các thuốc điều trị ĐTĐ typ 2 hiện nay tập trung vào các nhóm:
thuốc kích thích bài tiết insulin (sulfonylurea, meglitinid), thuốc làm
tăng nhạy cảm của tế bào đích với insulin (dẫn xuất biguanid, nhóm
thiazolidinedion), thuốc ức chế enzym α glucosidase, thuốc ức chế
chất đồng vận chuyển Na+/glucose ở ống thận (SGLT2).
1.2. NGUYÊN NHÂN, CƠ CHẾ BỆNH SINH, TRIỆU CHỨNG VÀ NGUYÊN
TẮC ĐIỀU TRỊ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYP 2 THEO YHCT
Y học cổ truyền (YHCT) không có bệnh danh đái tháo đường, các
biểu hiện triệu chứng của chúng thuộc phạm trù chứng “Tiêu khát”, do
rất nhiều nguyên nhân gây ra, trên lâm sàng lấy các triệu chứng như 4
uống nhiều, ăn nhiều, đái nhiều, gầy sút, mệt mỏi hoặc nước tiểu có vị
ngọt là triệu chứng chính của bệnh.
Nguyên nhân phát sinh chứng tiêu khát có liên quan đến tiên thiên
bất túc, ngũ tạng hư nhược, tinh thần kích thích, tình chí không điều
hòa, hoặc ăn quá nhiều đồ béo ngọt, cơ thể béo phì.
Bản chất của chứng tiêu khát là âm hư - táo nhiệt, ảnh hưởng trực
tiếp tới các tạng phủ là phế, tỳ, vị, thận. Pháp điều trị thường dùng là:
thanh nhuận phế nhiệt – dưỡng âm thanh vị – tư bổ thận âm – sinh tân
chỉ khát.
1.3. THUỐC THẬP VỊ GIÁNG ĐƯỜNG PHƯƠNG
- Thành phần bài thuốc “Thập vị giáng đường phương”
TT Tên dược liệu Hàm lượng
1 Sa sâm (Radix Glehniae) 16g
2 Hoài sơn (Radix Dioscoreae Popositae) 20g
3 Thục địa (Radix Rehmanniae glutinosae praeparata) 20g
4 Kỷ tử (Fructus lycii) 20g
5 Đan sâm (Radix Salviae multiorrhizae) 30g
6 Thiên hoa phấn (Radix trichosantes) 16g
7 Ích trí nhân (Fructus Alpiniae oxyphyllae) 15g
8 Khiếm thực (Semen Euryales)) 20g
9 Tri mẫu (Rhizoma Anemarrhenae) 5g
10 Thổ phục linh (Rhizoma Smilacis glabrae) 30g
- Tác dụng: tư âm, sinh tân, chỉ khát.
- Các kết quả nghiên cứu hiện đại đã cho thấy các vị thuốc cấu
tạo nên bài thuốc thập vị giáng đường phương đều chứa các thành
phần hóa học có tác dụng hạ đường huyết trên thực nghiệm.
- Bài thuốc đã được ứng dụng điều trị bệnh nhân tiêu khát
(ĐTĐ) trên lâm sàng bước đầu có tác dụng hạ đường huyết và cải
thiện một số triệu chứng lâm sàng như ăn nhiều, uống nhiều, đái
nhiều, mệt mỏi.