Thạc Sĩ Nghiên cứu định lượng một số hoạt chất thuốc kháng sinh thuộc nhóm Sulfamid bằng phương pháp phổ kế

MỞ ĐẦU

Từ xưa đến nay, việc sử dụng thuốc trong phòng, chữa bệnh và tăng cường sức khỏe đã trở thành nhu cầu tất yếu quan trọng đối với đời sống con người. Cùng với sự tiến bộ và phát triển của xã hội loài người các loại mặt hàng thuốc được nghiên cứu, sản xuất và đưa ra thị trường cũng ngày một phong phú và đa dạng. Tuy nhiên bên cạnh các loại thuốc chính hãng đảm bảo chất lượng thì trên thị trường thuốc cũng tồn tại không ít các mặt hàng thuốc giả, thuốc kém chất lượng của một bộ phận các cá nhân hay doanh nghiệp đưa ra thị trường vì mục đích trục lợi. Việc kiểm soát chất lượng của các loại mặt hàng này thường đòi hỏi thời gian dài với nhiều công đoạn phức tạp và chi phí kiểm định khá cao. Vì vậy ngày nay thế giới đang có xu hướng tìm kiếm những phương pháp và thiết bị cho phép kiểm định nhanh thuốc đang lưu thông trên thị trường. So với phương pháp phân tích truyền thống để định lượng hoạt chất thuốc là sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) thì định lượng chất bằng phương pháp quang phổ hồng ngoại gần và trung bình có ưu điểm đơn giản trong quá trình tiền xử lý mẫu, phân tích trực tiếp mẫu rắn nhanh, giá thành rẻ do không tốn dung môi và nếu kết hợp với thuật toán hồi qui đa biến thì không phải tách riêng các chất trước khi phân tích nên có thể phân tích đồng thời các thuốc trong cùng nhóm thuốc. Đây chính là lí do chúng tôi lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu định lượng một số hoạt chất thuốc kháng sinh thuộc nhóm Sulfamid bằng phương pháp phổ kế hồng ngoại gần và trung bình”. Luận văn này là một phần trong chương trình hợp tác quốc tế giữa Việt Nam và Pháp với mục đích nghiên cứu phát triển phương pháp quang phổ hồng ngoại gần và trung bình kết hợp với các phương pháp hồi quy đa biến tuyến tính để kiểm định nhanh chất lượng thuốc. Nghiên cứu này sẽ góp phần khẳng định xu hướng đưa các phép phân tích ra khỏi nghiên cứu đơn thuần và áp dụng nhanh trong thực tế, đồng thời cho phép tiết kiệm thời gian, hóa chất và đặc biệt là tăng tính thời sự của công tác giám định chất lượng.

Mục Lục
MỞ ĐẦU .1
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN .2
1.1. Tổng quan về thuốc giả và hiện trạng sử dụng thuốc tại Việt Nam .2
1.1.1. Định nghĩa về thuốc giả 2
1.1.2. Hiện trạng sử dụng thuốc giả 2
1.2. Tổng quan về thuốc kháng sinh nhóm Sulfamid .3
1.2.1. Lịch sử ra đời nhóm Sulfamid 3
1.2.2. Cấu tạo chung của nhóm Sulfamid .4
1.2.3. Tính chất vật lý và hóa học của các sulfamid .6
1.2.4. Phân loại sulfamid .6
1.2.5. Dược động học 7
1.2.6. Độc tính của sulfamid .7
1.2.7. Giới thiệu về Sulfaguanidin, Sulfamethoxazol và Trimethoprim .8
1.3. Tổng quan về phương pháp phân tích các hoạt chất nhóm sulfamid .10
1.3.1. Phương pháp định tính sulfamid .10
1.3.2. Phương pháp định lượng .11
1.3.1.1. Phương pháp chuẩn độ thể tích 11
1.3.1.2. Phương pháp trắc quang 12
1.3.1.3. Phương pháp trắc quang kết hợp với thuật toán hồi quy đa biến 12
1.3.1.4. Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao 13
1.4. Phương pháp quang phổ kế hồng ngoại gần và trung bình kết hợp với thuật
toán hồi quy đa biến 14
1.4.1. Sơ lược về phương pháp quang phổ hồng ngoại 14
1.4.1.1. Lịch sử ra đời của phương pháp phân tích phổ hồng ngoại .14
1.4.1.2. Nguyên tắc của phép đo phổ hồng ngoại .14
1.4.1.3. Điều kiện hấp thụ bức xạ hồng ngoại 16
1.4.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tín hiệu đo phổ hồng ngoại .16
1.4.1.5. Các kỹ thuật chuẩn bị mẫu và đo phổ hồng ngoại .17
Luận Văn Thạc Sĩ Khoa Học Vũ Thị Huệ - K23 Hóa Học
Chuyên ngành hóa phân tích Trường ĐHKHTN
1.4.1.6. Một số ứng dụng của phương pháp phổ hồng ngoại .18
1.4.2. Định lượng các chất bằng phương pháp phổ hồng ngoại gần và trung
bình kết hợp với chemometrics .19
1.4.2.1. Cơ sở lý thuyết của phương pháp hồi quy đa biến .19
1.4.2.2. Xác định đồng thời các chất bằng phương pháp quang phổ hồng
ngoại gần và trung bình kết hợp với thuật toán hồi quy đa biến 27
CHƯƠNG II: THỰC NGHIỆM 30
2.1. Nội dung và phương pháp nghiên cứu .30
2.1.1. Nội dung nghiên cứu .30
2.1.2. Phương pháp nghiên cứu 30
2.2. Phương pháp phân tích đối chứng xác định các sulfamid .32
2.2.1. Phương pháp đối chứng xác định Sulfaguanidin 32
2.2.2. Phương pháp đối chứng xác định Sulfamethoxazol và Trimethoprim .32
2.3. Hóa chất và thiết bị 34
2.3.1. Hóa chất 34
2.3.2. Thiết bị và phần mềm máy tính 34
2.4. Chương trình máy tính của các phương pháp hồi quy đa biến 35
2.4.1. Phương pháp bình phương tối thiểu thông thường (CLS) 35
2.4.2. Phương pháp bình phương tối thiểu nghịch đảo ( ILS) 36
2.4.3. Phương pháp bình phương tối thiểu từng phần (PLS) 37
2.4.4. Phương pháp hồi qui cấu tử chính (PCR) .38
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 41
3.1. Khảo sát điều kiện tối ưu xác định đồng thời sulfaguanidin, sulfamethoxazol
và trimethoprim trong cùng hỗn hợp 41
3.1.1. Khảo sát phổ hấp thụ của các hoạt chất 41
3.1.2. Khảo sát tỷ lệ khối lượng mẫu / KBr 44
3.1.3. Khảo sát độ lặp lại của quá trình ép viên 44
3.1.4. Khảo sát ảnh hưởng của các tá dược 45
Luận Văn Thạc Sĩ Khoa Học Vũ Thị Huệ - K23 Hóa Học
Chuyên ngành hóa phân tích Trường ĐHKHTN
3.2. Phương pháp hồi quy đa biến tuyến tính xác định riêng từng hoạt chất nhóm
sulfamid khi có mặt các tá dược .48
3.2.1. Xây dựng mô hình hồi quy đa biến gồm hoạt chất sulfaguanidin và các
tá dược 48
3.2.2. Đánh giá phương pháp phân tích sulfaguanidin .50
3.3. Phương pháp hồi quy đa biến tuyến tính PCR xác định đồng thời
sulfaguanidin, sulfamethoxazol và trimethoprim .58
3.3.1. Xây dựng phương trình đường chuẩn đa biến xác định sulfaguanidin,
sulfamethoxazol và trimethoprim bằng phương pháp PCR 58
3.3.2. Đánh giá tính phù hợp của phương trình hồi quy đa biến 61
3.3.3. Xác định giới hạn phát hiện, giới hạn định lượng của phương pháp hồi
quy cấu tử chính xác định đồng thời SFG, SFM, TMP và tá dược 64
3.4. Ứng dụng phân tích mẫu thực tế 65
3.4.1. Phương pháp xác định một số hoạt chất thuốc kháng sinh thuộc nhóm
Sulfamid bằng phương pháp phổ kế hồng ngoại gần và trung bình .66
3.4.1.1. Định tính mẫu thực tế 66
3.4.2. Định lượng mẫu thực tế 72
CHƯƠNG IV: KẾT LUẬN 76
TÀI LIỆU THAM KHẢO 83