Thạc Sĩ Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp hoàn thiện chính sách thủy lợi phí trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

LUẬN VĂN THẠC SỸ
NĂM 2014

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CHÍNH SÁCH
THỦY LỢI PHÍ 5
1.1. Quá trình hình thành chính sách thủy lợi phí 5
1.1.1. Khái niệm về thủy lợi phí 5
1.1.2. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới về chính sách thuỷ lợi phí . 7
1.1.3. Sự cần thiết ban hành chính sách thủy lợi phí 13
1.1.4. Cơ sở ban hành chính sách và thiết lập định mức thủy lợi phí . 15
1.2. Nội dung của chính sách miễn, giảm thủy lợi phí . 23
1.2.1. Sự cần thiết và cơ sở ban hành chính sách miễn, giảm thủy lợi phí . 23
1.2.2. Nội dung của chính sách miễn, giảm thủy lợi phí . 25
1.2.3. Tình hình triển khai thực hiện những nội dung của chính sách miễn, giảm
thủy lợi phí . 32
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách thủy lợi phí 41
1.3.1. Các yếu tố khách quan 41
1.3.2. Các yếu tố chủ quan 41
Kết luận chương 1 . 43
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỦY LỢI PHÍ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
PHÚ THỌ 45
2.1. Giới thiệu chung về công trình thủy lợi tỉnh Phú Thọ . 45
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên . 45
2.1.2. Đặc điểm kinh tế 50
2.1.3. Dân số và lao động 51
2.1.4. Hệ thống các công trình thủy lợi . 52
2.2. Tình hình tổ chức quản lý, khai thác các công trình thủy lợi 58
2.2.1. Cơ cấu tổ chức quản lý, khai thác chung trên địa bàn tỉnh 58
2.2.2. Cơ cấu tổ chức quản lý, khai thác của công ty TNHH nhà nước MTV khai
thác công trình thủy lợi . 59
2.2.3. Cơ cấu tổ chức quản lý, khai thác của các HTX dịch vụ thủy lợi . 60
2.2.4. Những kết quả đạt được và những tồn tại 61
2.3. Thực trạng chính sách miến, giảm thủy lợi phí . 64
2.3.1. Các chính sách quy định thủy lợi phí trên địa bàn tỉnh Phú Thọ . 64
2.3.2. Các kết quả thực hiện chính sách miễn, giảm thuỷ lợi phí . 65
2.3.3. Các vấn đề tồn tại và nguyên nhân trong thực hiện chính sách miễn, giảm
thủy lợi phí . 69
Kết luận chương 2 . 75
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH
THỦY LỢI PHÍ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ . 77
3.1. Định hướng phát triển thủy lợi trên địa bàn tỉnh Phú Thọ . 77
3.1.1. Mục tiêu . 77
3.1.2. Định hướng phát triển thủy lợi trên địa bàn tỉnh Phú Thọ . 78
3.2. Mục tiêu, phương hướng đổi mới và hoàn thiện chính sách thủy lợi phí trên
địa bàn tỉnh Phú Thọ . 88
3.2.1. Mục tiêu . 88
3.2.2. Phương hướng đổi mới và hoàn thiện chính sách thủy lợi phí trên địa bàn
tỉnh Phú Thọ 89
3.3. Các giải pháp để hoàn thiện chính sách thủy lợi phí trên địa bàn tỉnh Phú
Thọ 90
3.3.1. Giải pháp về chính sách 90
3.3.2. Giải pháp về tổ chức quản lý 95
3.3.3. Giải pháp về tài chính . 100
Kết luận chương 3 . 102
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ . 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 105
PHỤ LỤC . 108

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng PL1. Dự toán kinh phí miễn thu thủy lợi phí năm 2011 tỉnh Phú Thọ
Bảng PL2. Dự toán kinh phí miễn thu thủy lợi phí năm 2012 tỉnh Phú Thọ
Bảng PL3. Thống kê thu, chi kinh phí cấp bù thủy lợi phí tỉnh Phú Thọ năm
2008, năm 2009
Bảng PL4. Thống kê thu, chi kinh phí cấp bù thủy lợi phí tỉnh Phú Thọ năm
2010
Bảng PL5. Thống kê thu, chi kinh phí cấp bù thủy lợi phí tỉnh Phú Thọ năm
2011


















DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Diễn giải
QLKTCTTL Quản lý khai thác công trình thuỷ lợi
KTCTTL Khai thác công trình thuỷ lợi
CTTL Công trình thuỷlợi
HTX Hợp tác xã
TLP Thuỷ lợi phí
TL Thuỷ lợi
NN Nông nghiệp
NN & PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn
CP Chính phủ
UBND Uỷ ban nhân dân
HĐBT Hội đồng Bộ trưởng
QĐ Quyết định
NĐ Nghị định
TC Tài chính
UBTVQH Uỷ ban thường vụ quốc hội
PL Pháp lệnh
SL Sắc lệnh
BVTV Bảo vệ thực vật
NSNN Ngân sách Nhà nước
THT Tổ hợp tác
TW Trung ương
CP Chính Phủ
CPSX Chi phí sản xuất



- 1 -
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ở Việt Nam, nông nghiệp và nông thôn có vai trò quan trọng trong nền kinh
tế, chính trị và xã hội. Khi kinh tế thế giới rơi vào tình trạng suy thoái, nền kinh
tế Việt Nam suy giảm tốc độ tăng trưởng, các ngành công nghiệp xuất khẩu giảm
mạnh, duy nhất ngành nông nghiệp tiếp tục duy trì được tăng trưởng, trở thành
trụ đỡ cho nền kinh tế. Do đó thủy lợi có vai trò rất quan trọng đối với nền kinh
tế, công tác thủy lợi là biện pháp quan trọng hàng đầu trong việc phục vụ sản
xuất nông nghiệp, mở rộng diện tích canh tác, nâng cao năng suất cây trồng.
Công tác thủy lợi nước ta cơ bản đáp ứng được yêu cầu của sản xuất nông
nghiệp, phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai. Đến nay, Nhà nước và nhân dân ta
đã xây dựng và hình thành một hệ thống cơ sở hạ tầng thuỷ lợi tương đối hoàn
chỉnh, góp phần quan trọng trong việc tưới, tiêu, cấp nước phục vụ sản xuất nông
nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, làm muối, phòng chống lũ lụt, cấp nước
công nghiệp, sinh hoạt, giao thông, du lịch và nhiều ngành kinh tế - xã hội khác.
Hiệu quả của công tác thuỷ lợi mang lại cho sản xuất, đời sống xã hội là hết sức
to lớn, có những hiệu quả tính quy ra được bằng tiền, nhưng cũng có những hiệu
quả khó định lượng được, đó là những tác động tích cực về dân trí, xã hội, môi
trường, .
Tuy nhiên, trước yêu cầu đòi hỏi ngày một cao của xu thế toàn cầu hóa và
đặc biệt khi Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của tổ chức thương mại thế
giới WTO, lĩnh vực sản xuất nông nghiệp sẽ chịu tác động nhiều nhất do sức
cạnh tranh sản phẩm kém. Cùng với những bất lợi về thời tiết do biến đổi khí
hậu toàn cầu gây ra, nhiệm vụ của công tác thủy lợi đang đứng trước nhiều khó
khăn, thách thức. Yêu cầu đặt ra là nhà nước cần phải đề ra những chính sách
phù hợp để giải quyết các vấn đề liên quan đến công tác thủy lợi phục vụ sản
xuất nông nghiệp.

- 2 -
Chính sách miễn, giảm thuỷ lợi phí là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà
nước ta đối với người nông dân, nhằm giảm gánh nặng và giảm bớt các khoản
đóng góp cho hộ nông dân, từng bước cải thiện đời sống của người dân. Trước
khi thực hiện chính sách miễn, giảm thủy lợi phí, tình trạng thu thủy lợi phí ở
nhiều địa phương thường đạt tỷ lệ rất thấp dẫn đến tình trạng dây dưa nợ đọng



kéo dài. Mặt khác, mức thu theo quy định thấp nên các đơn vị quản lý và khai
thác công trình thủy lợi luôn trong tình trạng nợ tiền điện, nợ lương cán bộ, công
nhân viên. Các công trình xuống cấp không có kinh phí để tu bổ, sửa chữa, hiệu
quả phục vụ ngày càng giảm. Do đó, chính sách miễn, giảm thủy lợi phí của Nhà
nước ra đời đã nhận được sự hưởng ứng của hầu hết tất cả các tác nhân tham gia
quản lý Nhà nước các cấp, ở nhiều vùng khác nhau trên cả nước. Việc miễn,
giảm thủy lợi phí đã được Chính phủ quy định theo Nghị định 143/2003/NĐ-CP
ngày 28/11/2003, trong đó quy định rõ các trường hợp được miễn, giảm thủy lợi
phí. Tuy nhiên, việc miễn, giảm thuỷ lợi phí mới chỉ được giới hạn trong phạm
vi các địa bàn có điều kiện, kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn và trong trường
hợp thiên tai, mất mùa. Ngày 15/10/2007, Chính phủ đã ban hành Nghị định số
154/2007/NĐ-CP sửa đổi một số điều của Nghị định 143/2003/NĐ - CP. Theo
Nghị định này miễn, giảm thủy lợi phí tại các công trình do Nhà nước đầu tư xây
dựng trên tất cả các địa bàn, không miễn thủy lợi phí đối với những công trình
được xây dựng từ nguồn vốn khác. Và gần đây nhất được thay thế bằng Nghị
định số 115/2008/NĐ-CP ngày 14/11/2008, sửa đổi một số điều của Nghị định
143/2003/NĐ - CP, trong đó quy định miễn thuỷ lợi phí đối với các hộ nông dân
sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản và làm muối trong hạn
mức giao đất nông nghiệp.
Phú Thọ là tỉnh trung du miền núi phía Bắc và đã thực hiện chính sách
miễn, giảm thủy lợi phí từ năm 2008, Qua 4 năm thực hiện miễn, giảm thuỷ lợi
phí cho sản xuất nông nghiệp, đã đạt được những kết quả nhất định. Quá trình
thực hiện chính sách miễn, giảm thủy lợi phí gặp nhiều thuận lợi, có những tác

- 3 -
động tích cực đối với kinh tế - xã hội của địa phương. Song trong quá trình thực
hiện chính sách này cũng nảy sinh một số tồn tại, bất cập. Vậy vấn đề đặt ra là
làm thế nào để phát huy hiệu quả nhất những thuận lợi có được trên địa bàn và
phương hướng giải quyết các tồn tại, vướng mắc đảm bảo người nông dân tiếp
tục được hưởng dịch vụ tưới, tiêu một cách tốt nhất và hệ thống tưới, tiêu được
quản lý tốt, hiệu quả và bền vững khi không phải trả tiền nước?
Trên cơ sở những luận điểm trên, việc lựa chọn và thực hiện đề tài
“Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp hoàn thiện chính sách thủy lợi phí trên
địa bàn tỉnh Phú Thọ” là cấp thiết và phù hợp với thực tiễn.
2. Mục đích của đề tài
Phân tích cơ sở lý luận quá trình hình thành chính sách thủy lợi phí và
thực trạng quá trình thực hiện chính sách miễn, giảm thuỷ lợi phí trên địa bàn
tỉnh Phú Thọ. Đánh giá những mặt hạn chế, phân tích nguyên nhân và đề xuất
một số giải pháp hoàn thiện chính sách thủy lợi phí trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài sẽ đi sâu nghiên cứu, phân tích cơ sở lý luận quá trình hình thành
chính sách thủy lợi phí, thực trạng của quá trình thực hiện chính sách miễn, giảm
thủy lợi phí trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. Từ đó đề xuất một số giải pháp để khắc
phục những tồn tại, bất cập trong quá trình thực hiện chính sách miễn, giảm thuỷ
lợi phí và khuyến nghị hoàn thiện hơn chính sách.
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng kết hợp một số phương pháp nghiên cứu sau để phân
tích và giải quyết các vấn đề liên quan đến chính sách miễn, giảm thủy lợi phí
đối với hoạt động tưới, tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp:
- Phân tích và hệ thống hóa lý luận;
- Điều tra thu thập và xử lý thông tin thứ cấp;
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hoá, phân tích thống kê;
- Phương pháp chuyên gia.

- 4 -
5. Nội dung của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận kiến nghị, Luận văn gồm có 3 chương là:
Chương 1: Cơ sở lý luận quá trình hình thành chính sách thủy lợi phí
Chương 2: Thực trạng áp dụng thủy lợi phí trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
Chương 3: Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện chính sách thủy lợi phí trên địa
bàn tỉnh Phú Thọ