Tiến Sĩ Nghiên cứu đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán nhằm nâng cao chất lượng hoạt động trong các công

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NĂM 2011

MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa . ii
Lời cam đoan iii
Mục lục iv
Danh mục các chữ viết tắt vii
Danh mục sơ đồ, bảng, biểu ix

LỜI MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ
ĐÁNH GIÁ TRỌNG YẾU VÀ RỦI RO KIỂM TOÁN VỚI
VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG TRONG
CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN . 8
1.1. Lý luận chung về trọng yếu và rủi ro kiểm toán 8
1.1.1. Lý luận cơ bản về trọng yếu 8
1.1.2. Lý luận cơ bản về rủi ro kiểm toán 14
1.2. Đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán với việc nâng cao
chất lượng hoạt động trong các công ty kiểm toán 22
1.2.1. Đánh giá trọng yếu . 22
1.2.2. Đánh giá rủi ro kiểm toán 36
1.2.3. Chất lượng kiểm toán . 56
1.2.4. Mối quan hệ giữa đánh giá trọng yếu, rủi ro kiểm toán với
việc nâng cao chất lượng kiểm toán 61
1.2.5. Các nhân tố tác động đến đánh giá trọng yếu, rủi ro kiểm
toán và chất lượng kiểm toán . 70

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ TRỌNG YẾU VÀ
RỦI RO KIỂM TOÁN TRONG QUAN HỆ VỚI CHẤT
LƯỢNG KIỂM TOÁN CỦA CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN
ĐỘC LẬP VIỆT NAM . 76
2.1. Đặc điểm tổ chức và hoạt động của các công ty kiểm toán
độc lập Việt Nam với chọn mẫu nghiên cứu . 76
v
2.1.1. Đặc điểm hình thành và phát triển của các công ty kiểm
toán độc lập Việt Nam . 76
2.1.2. Đặc điểm hoạt động của các công ty kiểm toán độc lập Việt
Nam . 83
2.2. Tình hình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán với chất
lượng kiểm toán của các công ty kiểm toán độc lập Việt
Nam 87
2.2.1. Đánh giá rủi ro chấp nhận hợp đồng kiểm toán . 87
2.2.2. Đánh giá trọng yếu 88
2.2.3. Đánh giá rủi ro kiểm toán 104
2.2.4. Thực trạng chất lượng kiểm toán của các công ty kiểm toán
độc lập Việt Nam trong mối liên hệ với đánh giá trọng yếu và rủi
ro kiểm toán . 123
2.3. Nhận xét chung tình hình đánh giá trọng yếu và rủi ro
kiểm toán trong quan hệ với chất lượng kiểm toán của các
công ty kiểm toán độc lập Việt Nam 136
2.3.1. Những kết quả đạt được trong công tác đánh giá trọng yếu
và rủi ro kiểm toán 136
2.3.2. Những hạn chế, tồn tại trong công tác đánh giá trọng yếu
và rủi ro kiểm toán 141
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế 144

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN
THIỆN ĐÁNH GIÁ TRỌNG YẾU VÀ RỦI RO KIỂM
TOÁN VỚI VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KIỂM
TOÁN CỦA CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP VIỆT
NAM . 149
3.1. Tính tất yếu và phương hướng hoàn thiện đánh giá trọng
yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính do
các công ty kiểm toán độc lập Việt Nam thực hiện . 149
3.1.1. T nh tất yếu phải hoàn thiện đánh giá trọng yếu và rủi ro
kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài ch nh do các công ty kiểm
toán độc lập Việt Nam thực hiện 149
3.1.2. Phương hướng hoàn thiện đánh giá trọng yếu và rủi ro
kiểm toán nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán của kiểm toán
độc lập Việt Nam . 155
3.2. Giải pháp hoàn thiện đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm
toán nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán của các công ty
kiểm toán độc lập Việt Nam . 157
3.2.1. Nhóm giải pháp về nghiệp vụ chuyên môn 157
3.2.2. Nhóm giải pháp về tổ chức 189
3.2.3. Kiến nghị thực hiện các giải pháp . 218
KẾT LUẬN 224
DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ . xi
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO xii
PHỤ LỤC xiii


LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của Đề tài luận án
Kiểm toán đang dần khẳng định vị trí quan trọng trong nền kinh tế Việt
Nam. Kiểm toán độc lập Việt Nam được chính thức thành lập vào năm 1991
với sự ra đời của hai công ty kiểm toán thuộc Bộ Tài chính là Công ty Kiểm
toán Việt Nam (nay là Delloite Việt Nam) và Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài
chính Kế toán và Kiểm toán (AASC). Sau gần 20 năm hoạt động, cùng với
tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế của đất nước, các công ty kiểm toán
độc lập của Việt Nam đã không ngừng gia tăng về số lượng và nâng cao chất
lượng dịch vụ cung cấp.
Hiện nay, Dịch vụ Kiểm toán BCTC vẫn là dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn
trong tổng doanh thu của các công ty kiểm toán độc lập Việt Nam. Kiểm toán
BCTC đưa ra sự đảm bảo hợp lý của KTV về tính trung thực, hợp lý, hợp
pháp của BCTC, từ đó đảm bảo BCTC không còn chứa các sai phạm trọng
yếu ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng thông tin trên BCTC.
Cùng với xu thế hội nhập về dịch vụ kế toán, kiểm toán với khu vực và
quốc tế, những đòi hỏi từ thực tiễn quản lý đã đặt ra yêu cầu phải nâng cao
chất lượng dịch vụ cung cấp của các công ty kiểm toán độc lập Việt Nam.
Một yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng cuộc kiểm toán là đánh
giá khoa học và chuẩn xác trọng yếu và rủi ro kiểm toán. Tuy nhiên, trên thực
tế công việc đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán BCTC
của các công ty kiểm toán độc lập Việt Nam hiện vẫn còn nhiều điểm chưa
hoàn thiện. Chính vì vậy, nghiên cứu việc hoàn thiện đánh giá trọng yếu và
rủi ro kiểm toán trong kiểm toán BCTC là một vấn đề cấp bách.
Hiện nay, ở Việt Nam đã có các công trình nghiên cứu về kiểm toán
được công bố. Tuy nhiên vẫn chưa có đề tài nào đi sâu vào lĩnh vực đánh giá
trọng yếu và rủi ro kiểm toán của các công ty kiểm toán độc lập, đặc biệt
trong quan hệ với việc nâng cao chất lượng kiểm toán. Do đó, Tác giả đã chọn
Đề tài cho Luận án Tiến sĩ của mình là: “Nghiên cứu đánh giá trọng yếu và
rủi ro kiểm toán nhằm nâng cao chất lượng hoạt động trong các công ty
kiểm toán độc lập Việt Nam”.