Thạc Sĩ Nghiên cứu đánh giá ô nhiễm nước và quản lý bảo vệ chất lượng nước sông Đào, Nam Định

LUẬN VĂN THẠC SỸ
NĂM 2014

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU . 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu 1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài luận văn 2
3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu . 2
4. Nội dung của luận văn . 2
Chương 1: ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI VÀ YÊU CẦU QUẢN LÝ
BẢO VỆ CHẤT LƯỢNG NƯỚC . 4
SÔNG ĐÀO NAM ĐỊNH . 4
1.1. Đặc điểm tự nhiên tỉnh Nam Định 4
1.1.1. Vị trí địa lý 4
1.1.2. Diện tích: 5
1.1.3. Đặc điểm địa hình 6
1.1.4. Đặc điểm thuỷ văn . 8
1.1.5. Đặc điểm khí hậu . 9
1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội tỉnh Nam Định 10
1.2.1. Dân số và phân bố dân cư . 10
1.2.2. Các ngành kinh tế 11
1.3. Yêu cầu nghiên cứu quản lý bảo vệ chất lượng nước sông Đào Nam Định. 20
CHƯƠNG 2 22
NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NƯỚC . 22
LƯU VỰC SÔNG ĐÀO . 22
2.1. Giới thiệu chung 22
2.2. Phân tích đánh giá các nguồn gây ô nhiễm nước 22
2.2.1. Phân loại các nguồn gây ô nhiễm nước 22
2.2.2. Đánh giá chung về các nguồn gây ô nhiễm sông Đào 24
2.2.3. Đánh giá nguồn ô nhiễm nước do nước thải sinh hoạt . 25
2.2.4. Đánh giá ô nhiễm nước do hoạt động công nghiệp. 26
2.2.5. Đánh giá ô nhiễm nước do hoạt động nông nghiệp . 30
Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ Ngành: Khoa học môi trường
2.2.5. Các nguồn ô nhiễm khác 31
2.3. Tính toán đánh giá tải lượng chất ô nhiễm 31
2.3.1. Tính toán tải lượng ô nhiễm do nước thải sinh hoạt. 32
2.3.2. Tính toán, ước tính tải lượng ô nhiễm do nước thải công nghiệp . 37
2.3.3. Tính toán tải lượng ô nhiễm nước do nông nghiệp. 43
2.3.4. Tổng hợp tải lượng ô nhiễm lưu vực sông Đào. 48
2.4. Áp lực ô nhiễm với lưu vực sông Đào. 52
2.5. Đánh giá chất lượng nước mặt lưu vực sông Đào 56
2.5.1. Nội dung và phạm vi đánh giá . 56
2.5.2. Phương pháp đánh giá . 57
2.5.3. Lựa chọn tiêu chuẩn chất lượng nước dùng cho đánh giá 57
2.5.4. Số liệu chất lượng nước dùng để đánh giá . 58
2.5.6. Đánh giá chất lượng nước sông Đào . 60
1)Phân tích chất lượng nước sông Đào theo không gian . 60
2) Phân tích chất lượng nước sông Đào theo thời gian . 62
Chương 3. 72
NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG TIẾP NHẬN NƯỚC THẢI VÀ ĐỀ
XUẤT CÁC BIỆN PHÁP KIỂM SOÁT CÁC NGUỒN GÂY Ô NHIỄM NƯỚC
TRÊN SÔNG ĐÀO 72
3.1. Giới thiệu chung 72
3.2. Đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải của sông Đào . 72
3.3. Đề xuất các biện pháp kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm môi trường nước sông
Đào. 89
3.3.1. Hiện trạng công tác quản lý, kiểm soát ô nhiễm môi trường sông Đào, Nam
Định 89
3.3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm môi trường
nước sông Đào 93
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 99
1. Những kết quả đạt được của luận văn . 99
Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ Ngành: Khoa học môi trường
2. Những kiến nghị . 100
Phụ lục 1 101
Phụ lục 2 103
Phụ lục 3 104
Phụ lục 4 106
Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ Ngành: Khoa học môi trường
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ TN&MT (2005), Luật Môi trường 2005, Hà Nội
2. Bộ TN&MT (1998), Luật tài nguyên nước 1998, Hà Nội.
3.JICA và Bộ TNMT (2009), Báo cáo dự án "Nghiên cứu quản lý môi trường nước
các lưu vực sông ở Việt Nam”, hợp phần "Điều tra cơ bản hệ thống và phương thức
kiểm soát ô nhiễm ở Việt Nam”, Hà Nội.
4. Cục thống kê tỉnh Nam Định (2011), Niên giám thống kê tỉnh Nam Định năm
2010, nhà xuất bản thống kê Hà Nội.
5. Vũ Hoàng Hoa (2011), Bài giảng cao học "Quan trắc và giám sát môi trường”,
Trường ĐHTL.
6. GS.TS Nguyễn Đình Hương (2007), Giáo trình kinh tế chất thải, Nhà xuất bản
giáo dục.
7. Phạm thị Ngọc Lan, Nguyễn Văn Thắng (2007), Quản lý tổng hợp lưu vực sông.
Nhà xuất bản Nông nghiệp Hà Nội
8. Sở TN&MT Nam Định (2010), Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Nam Định,
Nam Định.
9. Nguyễn Văn Thắng (2011), bài giảng cao học "Quản lý và khôi phục nguồn nước
các sông ô nhiễm và suy thoái cạn kiệt", Trường ĐHTL.
10. Tổng cục Thuỷ lợi, Báo cáo giám sát chất lượng nước hệ thống thuỷ nông Bắc
Nam Hà, từ 2004 đến 2010.
11. Lê Trình (1997), Quan trắc và kiểm soát ô nhiễm môi trường nước, Nhà xuất
bản khoa học và kỹ thuật.




Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ Ngành: Khoa học môi trường
TỪ VIẾT TẮT
BVMT : bảo vệ môi trường
SXKD : sản xuất kinh doanh
KCN : khu công ngiệp
CCN: cụm công nghiệp
TNMT : tài nguyên môi trường
TNN : tài nguyên nước
BVTV: bảo vệ thực vật
DN: doanh nghiệp
HSPSCT: hệ số phát sinh chất thải
KTXH: kinh tế xã hội
SH: sinh hoạt
CN: công nghiệp
NN: nông nghiệp
TL: Tải lượng
TLON: Tải lượng ô nhiễm
CBTP: Chế biến thực phẩm
VLXD: Vật liệu xây dựng
TB: Trạm bơm
KTCBKS: khai thác chế biến khoáng sản








Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ Ngành: Khoa học môi trường
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 1.1. Bản đồ tỉnh Nam Định 4
Hình 1.2. Bản đồ lưu vực sông Đào - Nam Định 7
Hình 2.1. Vị trí các cửa tiêu thoát nước thải trong lưu vực sông Đào 25
Hình 2.2 Biểu đồ tải lượng TSS, BOD 5 phân theo khu vực trong lưu vực sông Đào . 49
Hình 2.3. Biểu đồ tải lượng chất ô nhiễm N, P phân theo khu vực 50
trong lưu vực sông Đào . 50
Hình 2.4. Biểu đồ cơ cấu tải lượng theo nguồn thải trong lưu vực sông Đào 51
đối với thông số TSS . 51
Hình 2.5. Biểu đồ cơ cấu tải lượng theo nguồn thải ở lưu vực sông Đào . 51
đối với thông số BOD 5 51
Hình 2.6. Bản đồ áp lực TSS phân theo huyện thành phố trong . 53
lưu vực sông Đào 53
Hình 2.7. Bản đồ áp lực BOD 5 phân theo huyện thành phố trong 54
lưu vực sông Đào 54
Hình 2.8. Bản đồ áp lực tổng N phân theo huyện thành phố trong . 54
lưu vực sông Đào 54
Hình 2.9. Bản đồ áp lực tổng P phân theo huyện thành phố . 55
trong lưu vực sông Đào . 55
Hình 3.1. Quá trình đánh chi tiết nguồn nước tiếp nhận nước thải 80
Hình 3.2. Vị trí trạm bơm Bái Hạ và trạm bơm sông Chanh 85
trong lưu vực sông Đào . 85
Hình 3.3. Sơ đồ cơ cấu tổ chức quản lý môi trường ở tỉnh Nam Định . 89





Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ Ngành: Khoa học môi trường
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Lưu vực sông Đào Nam Định . 5
Bảng 1.2. Diện tích, dân số và mật độ dân số năm 2010 phân theo huyện, thành phố . 10
Bảng 1.3. Dân số trung bình năm 2010 phân theo khu vực 11
Bảng 1.4. Số lương gia súc, gia cầm phân theo huyện, thành phố . 13
trong tỉnh Nam Định năm 2010 13
Bảng 1.5. Diện tích lúa phân theo huyện, thành phố trong tỉnh Nam Định 14
năm 2010 . 14
Bảng 1.6. Cơ cấu kinh tế của toàn quốc, đồng bằng sông Hồng và của tỉnh Nam
Định từ năm 2007 đến năm 2010 15
Bảng 1.7. Dự báo cơ cấu các ngành công nghiệp đến năm 2020 . 17
Bảng 1.8. Các KCN dự kiến năm 2020 . 18
Bảng 2.1. Vị trí các cửa tiêu thoát nước thải ra sông Đào 24
Bảng 2.2. Hệ số phát sinh chất thải khi không xử lý 33
Bảng 2.3. Hệ số phát sinh chất thải khi đã xử lý . 33
Bảng 2.4. Dân số trung bình thành thị phân theo huyện, thành phố trong 34
lưu vực sông Đào năm 2010 . 34
Bảng 2.5. Tải lượng các chất ô nhiễm tiềm năng do nước thải sinh hoạt đô thị trong
lưu vực sông Đào 35
Bảng 2.6. Dân số trung bình nông thôn phân theo huyện, thành phố trong 36
lưu vực sông Đào 36
Bảng 2.7. Tải lượng các chất ô nhiễm tiềm năng do nước thải sinh hoạt nông thôn
trong lưu vực sông Đào . 36
Bảng 2.8. Bảng tổng hợp tải lượng các chất ô nhiễm tiềm năng do nước thải sinh
hoạt trong lưu vực sông Đào . 37
Bảng 2.9. Nồng độ các chất ô nhiễm trong nước thải công nghiệp 38
theo nhóm ngành nghề sản xuất 38
Bảng 2.10. Lưu lượng nước thải theo nhóm ngành nghề trong các cơ sở CN tập
trung ở lưu vực sông Đào 39
Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ Ngành: Khoa học môi trường
Bảng 2.11. Tải lượng chất ô nhiễm tiềm năng do nước thải của các cơ sở CN tập
trung phân theo huyện thành phố tại lưu vực sông Đào . 40
Bảng 2.12. Lưu lượng thải của các cơ sở sản xuất công nghiệp phân tán và làng
nghề trong lưu vực sông Đào 41
Bảng 2.13. Tải lượng chất rắn lở lửng do nước thải sản xuất . 41
của các cơ sở công nghiệp phân tán, làng nghề tại lưu vực sông Đào 41
Bảng 2.14. Tải lượng các chất ô nhiễm tiềm năng do nước thải 42
sản xuất của các cơ sở Công nghiệp phân tán, làng nghề tại lưu vực sông Đào . 42
Bảng 2.15. Tổng hợp tải lượng ô nhiễm do hoạt động sản xuất công nghiệp 43
tại lưu vực sông Đào . 43
Bảng 2.16. Tải lượng chất ô nhiễm do nước hồi quy sau tưới tại lưu vực sông Đào 44
Bảng 2.17. Giá trị nồng độ của một số chất trong nước thải chăn nuôi 45
Bảng 2.18. Lưu lượng nước thải chăn nuôi tại lưu vực sông Đào 46
Bảng 2.19. Tải lượng các chất ô nhiễm do hoạt động chăn nuôi tại lưu vực sông Đào 47
Bảng 2.20. Tổng hợp tải lượng các chất ô nhiễm do hoạt động nông nghiệp 47
tại lưu vực sông Đào . 47
Bảng 2.21. Tổng tải lượng các chất ô nhiễm phân theo huyện, thành phố . 49
trong lưu vực sông Đào . 49
Bảng 2.22. Tải lượng chất ô nhiễm phân theo 3 nguồn thải: Sinh hoạt, Công nghiệp,
Nông nghiệp trong lưu vực sông Đào . 50
Bảng 2.23. Áp lực ô nhiễm phân theo huyện, thành phố trong lưu vực sông Đào . 53
Bảng 2.24. Bảng kết quả chất lượng nước mặt các sông nội đồng . 59
trong lưu vực sông Đào . 59
Bảng 2.25. Kết quả phân tích mẫu nước Sông Đào năm 2010. 60
Bảng 2.26. Kết quả phân tích mẫu nước Sông Đào đoạn chảy qua thành phố Nam
Định vào mùa kiệt . 62
Bảng 2.27. Bảng kết qủa phân tích mẫu nước Sông Đào đoạn chảy quả thành phố
Nam Định vào mùa lũ . 63
Bảng 2.28. Bảng quy định các giá trị q i , BP i . 66
Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ Ngành: Khoa học môi trường
Bảng 2.29. Giá trị WQI cho thông số TSS tại các các điểm được chọn trên sông Đào 66
Bảng 2.30. Giá trị WQI cho thông số BOD 5 tại các các điểm được chọn trên sông
Đào 67
Bảng 2.31. Giá trị WQI cho thông số COD tại các các điểm được chọn trên sông
Đào 67
Bảng 2.32. Giá trị WQI cho thông số N-NH4 tại các các điểm được chọn 67
trên sông Đào 67
Bảng 2.33. Giá trị WQI cho thông số P-PO 4 tại các các điểm được chọn trên sông
Đào 67
Bảng 2.34. Giá trị WQI cho thông số Coliform tại các các điểm . 68
được chọn trên sông Đào 68
Bảng 2.35. Bảng quy định các giá trị BP i và qi đối với DO % bão hòa 68
Bảng 2.36. Giá trị WQI cho thông số DO tại các các điểm 69
được chọn trên sông Đào 69
Bảng 2.37. Giá trị WQI cho các khu vực được chọn trên sông Đào 70
Bảng 2.38. Đánh giá chất lượng nước tại các khu vực được chọn trên sông Đào 70
Bảng 3.1. Nồng độ thông số BOD 5 tại nguồn nước tiếp nhận và nguồn thải . 86
Bảng 3.2. Tải lượng ô nhiễm tối đa đối với đoạn sông Đào chảy qua khu vực trạm
bơm Bái Hạ và ngã 3 sông Chanh . 87
Bảng 3.3. Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của sông Đào tại khu vực 88
trạm bơm Bái Hạ và ngã 3 sông Chanh 88



MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Nam Định là một tỉnh nằm ở đồng bằng Bắc Bộ, Việt Nam. Nam Định tiếp
giáp với vịnh Bắc Bộ ở phía Đông tiếp giáp với Thái Bình ở phía Bắc, Ninh Bình ở
phía Nam, Hà Nam ở phía Tây Bắc
Nền kinh tế của Nam Định đang dần phát triển mạnh và được hưởng lợi thế
từ tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Nam Định có mạng lưới giao
thông dày đặc thuận lợi để mở rộng trao đổi thương mại và xã hội trong nội tỉnh. Sự
phát triển kinh tế ở tỉnh kéo theo nhiều vấn đề về môi trường, ô nhiễm từ những
hoạt động sản xuất có thể dẫn tới ô nhiễm môi trường đất, ô nhiễm không khí và đặc
biệt là môi trường nước các con sông chảy qua địa bàn tỉnh.
Sông Đào là một sông chính có vị trí quan trọng đối với sự phát triển của
tỉnh. Nước sông Đào có thể dùng vào nhiều mục đích như cấp nước cho sinh hoạt,
cung cấp nước cho việc tưới tiêu tại nhiều khu vực nông nghiệp. Sông Đào cũng có
vai trò quan trọng trong việc vận tải đường thuỷ, có vai trò rất quan trọng với việc
điều tiết nước, vì sông Đào là một nhánh của sông Hồng, chảy qua thành phố Nam
Định trước khi đổ vào sông Đáy.
Hiện nay, nước sông đang có dấu hiệu bị ô nhiễm bởi nước thải từ hoạt động
sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt nước thải từ các cơ sở sản xuất công nghiệp và thủ
công nghiệp.
Trong những năm gần đây, Nam Định đã có những nỗ lực khác nhau nhằm
giảm thiểu những ảnh hưởng xấu đến môi trường từ những hoạt động sản xuất kinh
tế nhưng việc quản lý vẫn còn thiếu sót, hạn chế. Vì vậy đề tài “Nghiên cứu đánh
giá ô nhiễm nước và quản lý bảo vệ chất lượng nước sông Đào Nam Định” được
chọn nhằm tìm ra những biện pháp giúp giảm thiểu những tác động xấu do hoạt
động sản xuất, sinh hoạt tới môi trường nước sông Đào.


Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ - 2 - Ngành: Khoa học môi trường
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài luận văn
Đánh giá hiện trạng môi trường nước sông Đào tại Nam Định. Nghiên cứu
đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp hạn chế thấp nhất những tác động xấu tới
môi trường nước sông Đào
3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
a) Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ứng dụng
- Đối tượng nghiên cứu: chất lượng nước mặt sông Đào.
- Phạm vi nghiên cứu: lưu vực sông Đào tỉnh Nam Định
b) Phương pháp nghiên cứu, công cụ sử d ụng
* Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu: thu thập số liệu hiện có liên quan
đến đề tài, thu thập tất cả các số liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, đặc điểm
địa hình địa mạo, thuỷ văn, hiện trạng môi trường nước khu vực nghiên cứu, các
biện pháp quản lý lưu vực sông đang được sử dụng. Thu thập các tài liệu liên quan
đến cấp phép xả thải quản lý môi trường nước.
- Phương pháp điều tra khảo sát thực địa: nhằm hiểu rõ vùng nghiên cứu và
thu thập số liệu còn thiếu về chất lượng nước, nguồn thải phục vụ cho mục tiêu
nghiên cứu
- Phương pháp tính toán thuỷ văn
- Phương pháp chuyên gia: ý kiến các chuyên gia về thuỷ văn, môi trường có
nhiều kinh nghiệm hiểu biết về tỉnh Nam Định, chế độ thuỷ văn sông Đào.
* Công cụ ứng dụng:
- Sử dụng bản đồ để mô phỏng khu vực nghiên cứu và lưu trữ thông tin
- Tin học: sử dụng GIS trong mô phỏng lưu vực sông Đào, tính toán lưu vực,
sử dụng excel để tính toán xử lý số liệu, sử dụng máy tính để lưu trữ xử lý số liệu.
4. Nội dung của luận văn
Ngoài phần mở đầu khẳng định tính cấp thiết của đề tài, các mục tiêu cần đạt
được khi thực hiện đề tài, các cách tiếp cận và phương pháp thực hiện để đạt được
Học viên: Vũ Hồng Minh Lớp CH18MT Luận văn Thạc sĩ - 3 - Ngành: Khoa học môi trường
các mục tiêu đó, phần kết thúc, phần phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
chính của luận văn gồm 3 chương chính:
Chương 1: Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội và yêu cầu quản lý bảo vệ chất
lượng nước sông Đào Nam Định
Chương 2. Nghiên cứu đánh giá ô nhiễm môi trường nước lưu vực sông Đào
Nam Định
Chương 3. Nghiên cứu đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải và đề xuất biện
pháp quản lý kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm nước trên sông Đào