Thạc Sĩ Nghiên cứu đánh giá hiệu quả kinh tế của hệ thống hồ chứa đa mục tiêu - áp dụng cho hệ thống hồ Núi

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN 3
LỜI CAM ĐOAN 4
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU . 8
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ 9
PHẦN MỞ ĐẦU 10
1. Tính cấp thiết của đề tài . 10
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài 11
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 11
4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài . 12
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài . 12
Chương 1 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ
CỦA CÔNG TRÌNH HỒ CHỨA ĐA MỤC TIÊU 1
1.1. Tổng quan về công trình hồ chứa đa mục tiêu . 1
1.1.1.Giới thiệu tổng quan về công trình hồ chứa đa mục tiêu . 1
1.1.2.Vai trò, hiệu quả của công trình hồ chứa đa mục tiêu 2
1.1.3.Tình hình đầu tư xây dựng các công trình hồ chứa thủy lợi 4
1.2. Phương pháp đánh giá hiệu quả kinh tế công trình hồ chứa đa mục tiêu 6
1.2.1.Khái niệm về hiệu quả kinh tế của công trình 6
1.2.2. Hiệu quả kinh tế của công trình thủy lợi . 9
1.2.3. Các phương pháp đánh giá hiệu quả kinh tế của công trình thủy lợi 13
1.2.4.Phương pháp xác định hiệu quả kinh tế công trình hồ chứa đa mục tiêu 23
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của công trình hồ chứa đa mục tiêu
29
1.3.1.Nhóm nhân tố trong giai đoạn quy hoạch 29
1.3.2. Nhóm nhân tố trong giai đoạn đầu tư xây dựng 31
1.3.3. Nhóm nhân tố trong giai đoạn quản lý vận hành 31
1.4. Kinh nghiệm quản lý và vận hành khai thác hồ chứa đa mục tiêu của một số
nước trên thế giới 32
Kết luận chương 1 . 34
Chương 2 35
NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA HỆ THỐNG CÔNG TRÌNH ĐA
MỤC TIÊU - HỒ NÚI CỐC TỈNH THÁI NGUYÊN 35


6

2.1. Giới thiệu chung về tỉnh Thái Nguyên . 35
2.1.1. Điều kiện tự nhiên - xã hội 35
2.1.2. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội của Thái Nguyên đến năm 2020 : 38
2.1.3.Hiện trạng hệ thống công trình thủy lợi tỉnh Thái Nguyên 40
2.2. Giới thiệu về hệ thống công trình Hồ Núi Cốc 42
2.2.1. Quá trình đầu tư xây dựng và cải tạo nâng cấp công trình Hồ Núi Cốc . 42
2.2.2. Vai trò, nhiệm vụ của công trình Hồ Núi Cốc 44
2.2.3.Tình hình quản lý khai thác vận hành công trình hiện nay 48
2.3. Đánh giá hiệu quả kinh tế của hệ thống công trình Hồ Núi Cốc . 50
2.3.1. Đánh giá hiệu quả kinh tế của hồ theo thiết kế: 50
2.3.2. Đánh giá hiệu quả kinh tế thực tế trong giai đoạn quản lý vận hành 61
2.4. So sánh hiệu quả kinh tế của công trình theo thực tế và theo thiết kế . 67
2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của công trình Hồ Núi Cốc trong
quá trình quản lý vận hành 68
2.5.1. Những nhân tố tích cực . 68
2.5.2. Những nhân tố làm giảm hiệu quả kinh tế của công trình 69
Kết luận chương 2 . 70
Chương 3 72
ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ
CỦA HỆ THỐNG HỒ CHỨA ĐA MỤC TIÊU . 72
3.1.Định hướng phát triển công tác thủy lợi trong giai đoạn từ nay đến 2020 . 72
3.2. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp . 78
3.3. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế của hệ thống hồ chứa
đa mục tiêu - Áp dụng cho hệ thống công trình Hồ Núi Cốc 79
3.3.1. Nguyên nhân làm giảm hiệu quả của công trình . 79
3.3.2. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế của hệ thống 82
3.4. Các giải pháp h ỗ trợ . 90
Kết luận chương 3 . 90
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 91
1. Kết luận 91
2. Kiến nghị 92


7

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BĐKH Biến đổi khí hậu
HQKT Hiệu quả kinh tế
CTTL Công trình thủy lợi
NPV Giá trị thu nhập ròng hiện tại
CBA Phân tích chi phí – lợi ích
IRR Suất thu lợi nội tại
B/C Tỷ số lợi ích trên chi phí
KT - XH Kinh tế - xã hội
LHQ Liên hợp quốc
GDP Tổng sản phẩm quốc nội
TNN Tài nguyên nước
WEAP Mô hình hệ thống đánh giá và phát triển nguồn nước (Water
Evaluation and Planning System)
WUP Chương trình sử dụng nước
WWC Hội đồng nước thế giới
GWP Cộng tác vì nước toàn cầu


8

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
STT Ký hiệu Tên bảng Trang
1 Bảng 2.1 Thông số kỹ thuật Hồ Núi Cốc 44
2 Bảng 2.2 Thông số kỹ thuật đập phụ 46
3 Bảng 2.3 Bảng tổng hợp vốn đầu tư của công trình (K) 51
4 Bảng 2.4
Diện tích và năng suất, sản lượng nông nghiệp khi
không có công trình
52
5 Bảng 2.5
Diện tích và năng suất, sản lượng nông nghiệp khi có
công trình
53
6 Bảng 2.6
Giá trị thu nhập thuần túy tăng thêm hàng năm từ sản
xuất nông nghiệp theo thiết kế
54
7 Bảng 2.7
Thu nhập thuần túy nuôi trồng thủy sản tính cho 1ha
mặt nước hồ
55
8 Bảng 2.8
Tổng hợp thu nhập thuần túy hàng năm của công
trình theo thiết kế (Bt)
56
9 Bảng 2.9 Bảng tính NPV và B/C theo thiết kế (r=9%/năm) 60
10 Bảng 2.10
Giá trị thu nhập thuần túy tăng thêm hàng năm từ sản
xuất nông nghiệp theo hiện trạng
63
11 Bảng 2.11
Tổng hợp thu nhập thuần túy thực tế hàng năm của dự
án
65



9

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
STT Ký hiệu Tên hình vẽ Trang
1 Hình 2.1 Bản đồ hành chính tỉnh Thái Nguyên
36
2 Hình 2.2 Bản đồ vị trí khu làm việc Hồ Núi Cốc
43
3 Hình 2.3 Một khoang tràn xả lũ
45
4 Hình 2.4 Đập chính phía thượng lưu
46
5 Hình 2.5 Đập chính phía hạ lưu
46
6 Hình 2.6 Kênh chính Hồ Núi Cốc
47
7 Hình 2.7 Nhà máy thủy điện Hồ Núi Cốc ở đầu kênh chính
62












10

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hồ chứa thủy lợi là công trình được xây dựng với mục tiêu chính là cung cấp
nước cho sản xuất nông nghiệp và tham gia điều tiết lũ cho vùng hạ du, tạo nguồn
nước cho sinh hoạt và kết hợp phát điện. Hồ chứa nước đa mục tiêu có tầm quan
trọng đặc biệt rất lớn đối với công tác phòng chống lũ, lụt, tưới tiêu, phát điện, giao
thông thủy, thủy sản, du lịch và nhiệm vụ cung cấp nhu cầu dùng nước khác. Về
mùa mưa bão, hồ có vai trò cắt lũ, chậm lũ. Về mùa kiệt hồ cung cấp nước đáp ứng
yêu cầu tưới, cấp nước công nghiệp, sinh hoạt, giao thông thủy, đẩy mặn, giữ gìn
môi trường sinh thái. Có thể nói rằng, so với công trình đơn mục tiêu cùng quy mô,
công trình hồ chứa đa mục tiêu có nhiều ưu điểm và mang lại hiệu quả kinh tế, xã
hội và môi trường lớn hơn rất nhiều.
Để thấy rõ hiệu quả tổng hợp của các HTTL, khắc phục tình trạng xuống cấp
nhanh và nâng cao hiệu quả khai thác của các hệ thống thủy lợi (HTTL) thì việc
đánh giá hiệu quả kinh tế các hệ thống công trình loại này là rất quan trọng, sẽ giúp
cho các nhà quản lý nắm được những thiếu sót, bất cập của hiện trạng công trình,
hiện trạng quản lý vận hành hệ thống để có biện pháp cải tiến, nâng cấp công trình
và quản lý vận hành nhằm đạt hiệu quả tối ưu.
Vai trò quan trọng, tính ưu điểm vượt trội và hiệu quả của các công trình hồ
chứa đa mục tiêu là rất rõ ràng, nhưng cho đến nay, chúng ta vẫn chưa có một
phương pháp luận hoàn thiện và cập nhật để đánh giá hiệu quả kinh tế của công
trình loại này, chính vì thế việc lựa chọn giải pháp công trình trong giai đoạn quy
hoạch chưa được quan tâm, khả năng thuyết phục đầu tư trong giai đoạn lập dự án
chưa cao, tính thuyết phục trong bước thiết kế chưa đảm bảo và đặc biệt là việc phát
huy hiệu quả công trình trong giai đoạn hậu xây dựng chưa được quan tâm, còn
nhiều hạn chế.
Nhận thức rõ tầm quan trọng, vai trò của hệ thống các công trình thủy lợi
trong điều kiện phát triển mới, Đảng và Nhà nước ta đã có chủ trương ưu tiên đầu tư


11

các công trình thủy lợi đa mục tiêu trong chiến lược phát triển thủy lợi đến năm
2020 và tầm nhìn 2030. Như vậy, việc phân tích đánh giá làm rõ tính hiệu quả kinh
tế của các công trình thủy lợi đa mục tiêu trong giai đoạn đầu tư xây dựng cũng như
trong giai đoạn quản lý vận hành sẽ là căn cứ quan trọng để chúng ta sử dụng hiệu
quả các nguồn lực Quốc gia trong quá trình đầu tư phát triển kinh tế xã hội đất
nước. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tác giả ch ọn đề tài luận văn thạc sĩ với
tên: “Nghiên cứu đánh giá hiệu quả kinh tế của hệ thống hồ chứa đa mục tiêu -
Áp dụng cho Hệ thống Hồ Núi Cốc – Tỉnh Thái Nguyên” với mong muốn đóng
góp chia sẻ những kết quả nghiên cứu và những vấn đề khoa học mà tác giả quan
tâm.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích tìm ra phương pháp phân tích đánh giá
hiệu quả kinh tế của loại hình công trình hồ chứa nước đa mục tiêu ở nước ta, từ kết
quả nghiên cứu sẽ áp dụng đánh giá cho một công trình cụ thể và đề xuất những giải
pháp nâng cao hiệu quả kinh tế của loại hình công trình này
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
a. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên của đề tài: là phương pháp và các chỉ tiêu trong phân tích
hiệu quả kinh tế của công trình hồ chứa đa mục tiêu. Những nhân tố ảnh hưởng tới
hiệu quả kinh tế của hệ thống và các giải pháp nâng cao hiệu quả của loại hình công
trình này.
b. Phạm vi nghiên cứu:
+ Phạm vi về nội dung: Các phương pháp và các chỉ tiêu dùng trong phân
tích hiệu quả kinh tế của công trình hồ chứa đa mục tiêu;
+ Phạm vi về không gian và thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu, thu thập
số liệu của các công trình hồ chứa đa mục tiêu ở Vùng trung du, miền núi phía Bắc
mà trọng tâm là Hồ Núi cốc tỉnh Thái Nguyên trong thời gian vừa qua và đề xuất
các giải pháp cho giai đoạn từ nay đến năm 2020;


12

4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Để hoàn thành các nội dung và giải quyết các vấn đề nghiên cứu của đề tài, luận
văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau đây:
- Phương phápthu thập, tổng hợp và phân tích số liệu;
- Phương pháp khảo sát thực tế;
- Phương pháp phân tích đánh giá hiệu quả kinh tế;
- Phương pháp kế thừa và một số phương pháp kết hợp khác.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
a/ Ý nghĩa khoa học:
Đề tài nghiên cứu lựa chọn phương pháp nghiên cứu phân tích đánh giá hiệu
quả kinh tế phù hợp, có căn cứ khoa học phục vụ cho việc nghiên cứu trong bước
lập dự án, cũng như đánh giá hậu dự án các công trình hồ chứa nước đa mục tiêu.
b/ Ý nghĩa thực tiễn:
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ được sử dụng trong thực tiễn phân tích hiệu
quả kinh tế các công trình hồ chứa nước đa mục tiêu, các giải pháp đề xuất sẽ là
những gợi ý cho các nhà đầu tư, nhà tư vấn, những người quản lý, khai thác vận
hành hệ thống trong đầu tư, thiết kế, quản lý hệ thống đạt hiệu quả kinh tế cao.