Thạc Sĩ Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, siêu âm Doppler tim và siêu âm tim qua thực quản ở bệnh nhân rung nhĩ

ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ RUNG NHĨ 3
1.1.1. Định nghĩa rung nhĩ 3
1.1.2. Phân loại rung nhĩ 3
1.1.3. Dịch tễ rung nhĩ 5
1.1.5. Lâm sàng rung nhĩ 15
1.1.6. Các yếu tố nguy cơ đột quị ở bệnh nhân rung nhĩ 17
1.1.7. Điều trị rung nhĩ 22
1.2. SIÊU ÂM TIM ĐÁNH GIÁ RUNG NHĨ 26
1.2.1. Đại cương về siêu âm tim 26
1.2.2. Siêu âm Doppler tim thành ngực đánh giá nhĩ trái 27
1.2.3. Siêu âm tim qua thực quản (SÂTQ) 29
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ ĐỘT QUỊ Ở BỆNH NHÂN RUNG NHĨ MẠN TÍNH KHÔNG CÓ BỆNH VAN TIM 36
1.3.1. Tình hình nghiên cứu nước ngoài 36
1.3.2. Tình hình nghiên cứu trong nước 39

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 40
2.1.1. Nhóm bệnh 40
2.1.2. Nhóm chứng 41
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 41
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 41
2.2.2. Các bước tiến hành 41
2.3. XỬ LÝ SỐ LIỆU NGHIÊN CỨU 53

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 55
3.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, SIÊU ÂM DOPPLER TIM Ở BỆNH NHÂN RUNG NHĨ MẠN TÍNH KHÔNG CÓ BỆNH VAN TIM 55
3.1.1. Đặc điểm lâm sàng 55
3.1.2. Kết quả siêu âm Doppler tim 61
3.1.3. Các kết quả siêu âm phân bố theo nhóm CHADS2 và CHADS2-VAS 65
3.1.4. Tương quan giữa CHADS2 và CHADS2-VAS với các thông số siêu âm tim qua thực quản 70
3.2. MỐI LIÊN QUAN GIỮA CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ LÂM SÀNG THEO THANG ĐIỂM CHADS2, CHADS2-VAS, MỘT SỐ THÔNG SỐ SIÊU ÂM DOPPLER TIM VỚI HUYẾT KHỐI, ÂM CUỘN TỰ NHIÊN NHĨ TRÁI, TIỂU NHĨ TRÁI VÀ ĐỘT QUỊ 71
3.2.1. Nguy cơ huyết khối nhĩ trái, tiểu nhĩ trái ở bệnh nhân rung nhĩ mạn tính không có bệnh van tim 71
3.2.2. Nguy cơ âm cuộn tự nhiên nhĩ trái, tiểu nhĩ trái ở bệnh nhân rung nhĩ mạn tính không có bệnh van tim 77
3.2.3. Nguy cơ đột quị ở bệnh nhân RN mạn tính không có bệnh van tim 83

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN 89
4.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, SIÊU ÂM DOPPLER TIM CỦA BỆNH NHÂN RUNG NHĨ MẠN TÍNH KHÔNG CÓ BỆNH VAN TIM 89
4.1.1. Đặc điểm lâm sàng 89
4.1.2. Đặc điểm siêu âm Doppler tim thành ngực 99
4.1.3. Đặc điểm siêu âm tim qua thực quản 103
4.1.4. Tương quan giữa điểm CHADS2 và CHADS2-VAS với các thông số siêu âm tim qua thực quản 114
4.2. MỐI LIÊN QUAN GIỮA ĐIỂM CHADS2, CHADS2-VAS, MỘT SỐ THÔNG SỐ SIÊU ÂM DOPPLER TIM VỚI HUYẾT KHỐI, ÂM CUỘN TỰ NHIÊN NHĨ TRÁI, TIỂU NHĨ VÀ ĐỘT QUỊ Ở BÊNH NHÂN RUNG NHĨ MẠN TÍNH KHÔNG CÓ BỆNH VAN TIM 115
4.2.1. Mối liên quan giữa điểm CHADS2 và CHADS2-VAS với nguy cơ huyết khối, âm cuộn tự nhiên nhĩ trái, tiểu nhĩ và đột quị 116
4.2.2. Mối liên quan giữa các thông số siêu âm tim thành ngực với nguy cơ huyết khối, âm cuộn tự nhiên nhĩ trái, TNT và đột quị ở bệnh nhân rung nhĩ mạn tính không có bệnh van tim 119
4.2.3. Mối liên quan giữa các thông số siêu âm tim qua thực quản với nguy cơ huyết khối, âm cuộn tự nhiên nhĩ trái, tiểu nhĩ trái và đột quị 121
KẾT LUẬN 124
KIẾN NGHỊ 126
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ CÔNG BỐ 127
TÀI LIỆU THAM KHẢO


ĐẶT VẤN ĐỀ

Rung nhĩ là rối loạn nhịp trên thất đặc trưng bởi sự mất đồng bộ về điện học của cơ nhĩ dẫn đến suy giảm chức năng cơ học của tâm nhĩ. Rung nhĩ chiếm xấp xỉ 1/3 bệnh nhân nhập viện do loạn nhịp. Tỉ lệ mắc rung nhĩ từ 1% đến 2% trong dân số chung, tỉ lệ này gia tăng theo tuổi. Tuổi trung bình của bệnh nhân rung nhĩ là 75 47,64[ 72 ,83[
Bệnh nhân rung nhĩ có nguy cơ đột quị tăng gấp 5 lần và ước tính có 15% tất cả các đột quị xảy ra ở người bị rung nhĩ. Đột quị ở bệnh nhân rung nhĩ có tỉ lệ tử vong cao hơn và để lại di chứng nặng nề hơn các đột quị không có rung nhĩ 29 ,30[ 50 .Trước đây, chúng ta chỉ quan tâm đến đột quị liên quan với rung nhĩ ở bệnh nhân hẹp hai lá do hậu thấp, tuy nhiên hiện nay nhiều nghiên cứu đã cho thấy rung nhĩ không có bệnh van tim cũng làm tăng đáng kể nguy ơ đột quị và thuyên tắc mạch hệ thống.
Rung nhĩ không có bệnh van tim là yếu tố nguy cơ cao của đột quị do huyết khối nhĩ trái, tiểu nhĩ trái [20[. Do đó, việcx ác định các yếu tố nguycơ tắc mạch huyết khối gây đột quị ở bệnh nhân rung nhĩ không có bệnh van tim là vấn đề thực sự quan trọng và là mối quan tâm được nghiên cứu rất nhiều trong những thập kỷ qua
Nhiều yếu tố nguy cơ lâm sàng được xác định như là các yếu tố nguy cơ độc lập gây tắc mạch huyết khối ở bệnh nhân rung nhĩ . Trong đó kể đến các yếu tố nguy cơ lâm sàng được tập hợp theo thang điểm CHADS2 gồm suy tim, tăng huyết áp, tuổi ≥ 75, đái tháo đường, tiền sử đột quị hoặc tai biến mạch máu não thoáng qua. Và mới đây, Hội Tim mạch châu Âu năm 2010 đã bổ sung vào thang điểm CHADS2 thêm 3 yếu tố gồm tuổi 65-74, bệnh mạch máu ngoại vi và giới nữ được gọi là thang điểm CHADS2-VAS 65 ,66[
Các thông số siêu âm Doppler tim đánh giá kích thước và chức năng nhĩ trái cũng được chứng minh có vai trò trong tiên lượng đột quị ở bệnh nhân rung nhĩ. Đặc biệt, siêu âm tim qua thực quản mang lại những hình ảnh có độ phân giải cao của nhĩ trái và là phương tiện quan trọng để phát hiện huyết khối tiểu nhĩ trái. Việc đo vận tốc dòng chảy của máu trong tiểu nhĩ trái và phát hiện âm cuộn tự nhiên trong nhĩ trái được dựng để đánh giá độ trầm trọng của sự ứ trệ máu trong tiểu nhĩ trái, và do đó đánh giá được nguy cơ tắc mạch do huyết khối 29 ,30[ 50 ,61[ . Tuy nhiên, siêu âm tim qua thực quản là một thủ thuật bán xâm nhập và không thể được sử dụng một cách rộng rãi như siêu âm tim thành ngực ở tất cả các cơ sở y tế. Vậy nên, việc xác định được các yếu tố nguy cơ tắc mạch huyết khối lâm sàng và các thông số siêu âm tim thành ngực để tiên lượng nguy cơ tắc mạch huyết khối ở bệnh nhân rung nhĩ không có bệnh van tim và mối liên quan giữa chúng với siêu âm tim qua thực quản là thực sự hữu ích. Ở Việt Nam, đã có các nghiên cứu siêu âm thực quản đánh giá huyết khối tiểu nhĩ trái ở bệnh nhân hẹp van hai lá và vữa xơ động mạch chủ nhưng chưa có nghiên cứu nào khảo sát ở nhóm bệnh nhân rung nhĩ mạn tính không có bệnh van tim.
Với mục đích nghiên cứu các yếu tố nguy cơ tắc mạch huyết khối ở bệnh nhân rung nhĩ không có bệnh van tim, nghiên cứu sinh tiến hành đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, siêu âm Doppler tim và siêu âm tim qua thực quản ở bệnh nhân rung nhĩ không có bệnh van tim” nhằm hai mục tiêu:
1. Đánh giá đặc điểm lâm sàng, các yếu tố nguy cơ lâm sàng theo thang điểm CHADS2, CHADS2-VAS và các thông số siêu âm Doppler tim ở bệnh nhân rung nhĩ mạn tính không có bệnh van tim.
2. Xác định mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ theo thang điểm CHADS2, CHADS2-VAS, một số thông số siêu âm Doppler tim với huyết khối, âm cuộn tự nhiên nhĩ trái, tiểu nhĩ trái và đột quị.