Tiến Sĩ Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả phẫu thuật bệnh viêm mũi xoang mạn tính có pol

LUẬN ÁN CHUYÊN KHOA II
NĂM 2011

MỤC LỤC
Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Tóm tắt giải phẫu ứng dụng của mũi xoang 3
1.2. Sinh lý niêm mạc mũi xoang 8
1.3. Sinh lý bệnh của viêm mũi xoang 9
1.4. Nguyên nhân của viêm mũi xoang mạn tính 9
1.5. Viêm mũi xoang mạn tính có polyp 10
1.6. Tổn thương giải phẫu bệnh của polyp mũi 13
1.7. Đặc trưng của polyp mũi xoang 13
1.8. Triệu chứng lâm sàng của viêm mũi xoang mạn tính có polyp 14
1.9. Chẩn đoán viêm mũi xoang mạn tính có polyp 16
1.10. Điều trị viêm mũi xoang mạn tính có polyp 17
1.11. Các nghiên cứu liên quan 22
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 25
2.1. Đối tượng nghiên cứu 25
2.1.1. Mẫu nghiên cứu 25
2.1.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 25
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ 25
2.2. Phương pháp nghiên cứu 26
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 26
2.2.2. Ghi nhận lý do vào viện 26
2.2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu 27
2.2.4. Tiêu chuẩn chia độ polyp mũi 30
2.2.5. Các đặc điểm cận lâm sàng 30
2.2.6. Chia độ viêm xoang và cho điểm theo phim CTScan mũi xoang 30
2.2.7. Chẩn đoán bệnh viêm mũi xoang mạn tính có polyp 31
2.2.8. Điều trị viêm mũi xoang mạn tính có polyp 32
2.2.9. Các chỉ tiêu theo dõi trong phẫu thuật 33
2.2.10. Đánh giá kết quả sau phẫu thuật 34
2.2.11. Phương pháp xử lý số liệu 37

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 38
3.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng trước phẫu thuật 38
3.1.1. Đặc điểm lâm sàng trước phẫu thuật 38
3.1.2. Triệu chứng thực thể qua khám nội soi trước phẫu thuật 48
3.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng trước phẫu thuật 49
3.1.4. Chẩn đoán mức độ viêm xoang trước phẫu thuật qua nội soi 50
3.1.5. Chẩn đoán mức độ viêm xoang trước phẫu thuật trên CTscan 51
3.1.6. So sánh mức độ viêm xoang được chẩn đoán qua nội soi và
CT scan trước phẫu thuật 52
3.2. Đánh giá kết quả phẫu thuật sau 3 tháng 53
3.2.1. Đặc điểm về phẫu thuật 53
3.2.2. Biến chứng sau phẫu thuật 54
3.2.3. Thời gian điều trị 55
3.2.4. Kết quả tái khám bệnh nhân sau phẫu thuật 3 tháng 55
3.2.5. Thăm khám thực thể hốc mũi sau phẫu thuật 3 tháng 60
3.2.6. Kết quả CTScan sau phẫu thuật 3 tháng 61
3.2.7. Phân loại kết quả chung 62
Chương 4. BÀN LUẬN 63
4.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng trước phẫu thuật 63
4.1.1. Đặc điểm lâm sàng trước phẫu thuật 63
4.1.2. Triệu chứng thực thể qua khám nội soi trước phẫu thuật 72
4.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng trước phẫu thuật 75
4.1.4. Chẩn đoán độ viêm xoang trước phẫu thuật trên nội soi 76
4.2. Đánh giá kết quả phẫu thuật 78
4.2.1. Đặc điểm về phẫu thuật 78
4.2.2. Biến chứng sau phẫu thuật 81
4.2.3. Thời gian điều trị 81
4.2.4. Kết quả tái khám bệnh nhân sau phẫu thuật 3 tháng 82
4.2.5. Kết quả phẫu thuật theo khám nội soi sau 3 tháng 85
4.2.6. Kết quả phẫu thuật theo CTScan sau 3 tháng 86
4.2.7. Kết quả chung 86
KẾT LUẬN 89
ĐỀ NGHỊ 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
​

ĐẶT VẤN ĐỀ

Viêm mũi xoang mạn tính là bệnh thường gặp ở nước ta, tỷ lệ mắc bệnh khoảng 3% đến 5% [3], gây tốn kém nhiều tiền của bản thân và gia đình [13]. Theo một số điều tra đã công bố: Miền Bắc là 3% -5% [3], miền Nam là 5% [17].
Thống kê của Mỹ viêm mũi xoang chiếm 15%, bao gồm viêm mũi xoang cấp và mạn Đức chiếm khoảng 5% dân số, [53], [55]. Nghiên cứu của Bệnh viện Nhân dân Gia Định, bệnh nhân đến khám Tai Mũi Họng 10%, trong đó viêm mũi xoang chiếm 1/3 [7], [38].
Những tiến bộ về sinh lý, chức năng mũi xoang, cơ chế bệnh sinh của viêm mũi xoang do rối loạn thông khí và dẫn lưu mũi xoang, rối loạn thanh thải, viêm niêm mạc - lông chuyển, tắc nghẽn phức hợp lỗ ngách - khe mũi tạo nên một vòng xoắn bệnh lý [17], [62].
Mục tiêu điều trị, làm thông mũi xoang, làm sạch chất xuất tiết, chống viêm, chống phù nề niêm mạc, tái lập chức năng sinh lý của mũi xoang, tự làm sạch và như vậy mới có thể khỏi được căn bệnh viêm mũi xoang mạn tính, có tính dai dẳng và khó chữa [56].
Trước đây quan niệm viêm mũi xoang chủ yếu là do nhiểm khuẩn, phẫu thuật kinh điển để loại bỏ bệnh tích tại mũi xoang như Caldwell-Luc, Delima ngày nay đã dần được thay thế bởi phẫu thuật nội soi mũi xoang với các trang thiết bị hiện đại, phẫu thuật mũi xoang đạt kết quả tốt cho bệnh nhân với sự can thiệp tối thiểu. Bên cạnh đó, gây mê hồi sức đã tạo thuận lợi cho hiệu quả phẫu thuật nội soi mũi xoang cao hơn [12], [76].
Niêm mạc mũi xoang viêm nhiễm lâu ngày, rối loạn dinh dưỡng, quá phát cục bộ của niêm mạc, tổ chức đệm bị phù nề, căng phồng và mọng nước tạo thành polyp. Polyp là hậu quả của quá trình phù nề kéo dài, nhiều nguyên nhân gây ra, việc điều trị còn khó khăn [27], [28]. Trên lâm sàng polyp mũi xoang được coi như là một khối u nhưng về mặt bệnh học thì không phải là khối u thật sự, nó có thể bị teo nhỏ và cũng có thể mất đi bằng điều trị xịt mũi Corticoide [64].
Nhờ sự phát triển của ngành sinh hoá, vi sinh, miễn dịch học . nguyên nhân và bệnh sinh của polyp mũi xoang ngày càng được làm rõ nhằm giải thích sự hình thành và phát triển của polyp, giúp điều trị ngày càng tốt hơn [33], [57].
Tại Hoa kỳ, viêm mũi xoang mạn tính có polyp ở cộng đồng là 0,3%, ở Anh 0,2 - 3%, không phân biệt chủng tộc hay giới, Aukema [55] là 4,3% tỷ lệ nam/nữ là 2/1. C.Bachert, K.Hormann 1 - 2% ở người trưởng thành, tái phát polyp còn cao, từ 7 - 20% [52], [56], [86].
Với mục đích tìm hiểu bệnh viêm mũi xoang mạn tính có polyp, chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả phẫu thuật bệnh viêm mũi xoang mạn tính có polyp ở người lớn”, với 2 mục tiêu sau:
1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh viêm mũi xoang mạn tính có polyp ở người lớn.
2. Đánh giá kết quả phẫu thuật bệnh viêm mũi xoang mạn tính có polyp ở người lớn.