Luận Văn Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị viêm tụy cấp ở trẻ em

ĐẶT VẤN ĐỀ
Viêm tụy cấp ở trẻ em là một bệnh trước đây được xem là hiếm, ít được quan tâm chẩn đoán trên lâm sàng, vì vậy thường bị bỏ sót chẩn đoán [96] [118]. Những năm gần đây nghiên cứu của De Banto, Lopez, Werlin đã chứng minh rằng viêm tụy cấp là một trong những nguyên nhân gây đau bụng cấp, đứng hàng đầu trong các bệnh lý tụy ở trẻ em và cho thấy có sự gia tăng số bệnh nhi mắc viêm tụy cấp; mỗi năm theo báo cáo ở các bệnh viện thực hành số bệnh nhân viêm tụy cấp lên đến hàng 100 bệnh nhi hoặc nhiều hơn [65] [139] [233]. Ước tính cho đúng tần suất và tỷ lệ mắc bệnh của bệnh viêm tụy cấp ở trẻ em là một khó khăn. Tại Mỹ tần suất viêm tụy cấp khoảng khoảng 2,7/100.000 [83] [148], tại châu Âu khoảng 1/500.000 [92]. Khác hẳn với người lớn, hai nguyên nhân viêm tụy cấp thường gặp chủ yếu là sỏi đường mật và rượu, thì viêm tụy cấp ở trẻ em nguyên nhân rất phong phú và đa dạng [73] [130] [208]. Bệnh sinh của viêm tụy cấp rất phức tạp, hàng loạt các sự kiện xuất hiện không những ở trong tụy mà còn xảy ra ở những cơ quan và các tổ chức khác dẫn đến viêm tụy cấp nặng và các biến chứng. Chẩn đoán viêm tụy cấp ở trẻ em rất khó và phức tạp, vì biểu hiện lâm sàng không điển hình như ở người lớn, hơn nữa không có tiêu chuẩn vàng [71]. Mặc dầu amylaza, lipaza máu cho đến nay vẫn là xét nghiệm cơ bản trong chẩn đoán viêm tụy cấp nhưng có giới hạn về độ nhạy và độ đặc hiệu. Sau những năm 1985, sự ra đời của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh, đã đóng một vai trò trung tâm trong chẩn đoán và phân loại viêm tụy cấp. Như vậy không có một dấu hiệu hay triệu chứng đặc hiệu nào riêng lẻ để chẩn đoán xác định viêm tụy cấp, mà yêu cầu chẩn đoán xác định phải phối hợp các dấu hiệu lâm sàng, xét nghiệm sinh hóa và chẩn đoán hình ảnh cũng như giải phẫu bệnh [203]. Lâm sàng viêm tụy cấp có hai thể, thể nhẹ là một dạng tự lành chiếm 85% các trường hợp viêm tụy cấp, khoảng 20 - 30% các trường hợp là viêm tụy cấp nặng, dẫn đến tổn thương mô lan rộng hoại tử, có thể dẫn đến tử vong.
Điều trị viêm tụy cấp trong một vài năm gần đây nhờ có sự hiểu biết ngày càng tăng về bệnh sinh của bệnh viêm tụy cấp cũng như các phương tiện chẩn đoán hiện đại, việc điều trị căn bệnh này đã có những tiến bộ đáng kể, nhưng cho đến nay chưa có điều trị đặc hiệu mà chủ yếu điều trị phòng biến chứng. Điều trị hỗ trợ sớm ngay những ngày đầu và xác định sớm suy chức năng các cơ quan là rất quan trọng. Chính vì vậy cần một hệ thống hay yếu tố đơn giản, nhanh để tiên lượng sớm góp phần can thiệp, theo dõi điều trị sớm hạn chế các biến chứng và tử vong. ở trẻ em và có tỷ lệ tử vong cao dao động từ 1-30% so với 12% ở người lớn [14] [45] [73] [76] [96] [135] [240]. Cho đến nay trên thế giới cũng như tại Việt nam các nghiên cứu viêm tụy cấp chủ yếu ở người lớn, nhưng chưa có nhiều nghiên cứu hệ thống bệnh lý này ở trẻ em, mà chỉ mới được mô tả rải rác một số trường hợp trên y văn cùng với người lớn. Chính vì vậy tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị viêm tụy cấp ở trẻ em” với các mục tiêu nghiên cứu cụ thể dưới đây:
1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và giá trị chẩn đoán của các triệu chứng trong bệnh viêm tụy cấp ở trẻ em
2. Nghiên cứu giá trị của amylase, lipase trong máu và siêu âm trong chẩn đoán viêm tụy cấp ở trẻ em.
3. Đánh giá kết quả điều trị theo phác đồ và biến chứng của viêm tụy cấp
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ
Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. ĐỊNH NGHĨA VIÊM TỤY CẤP
1.2. TẦN SUẤT VIÊM TỤY CẤP TRẺ EM
1.3. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VIÊM TỤY CẤP Ở TRẺ EM
1.3.1. Trên thế giới
1.3.2. Lịch sử nghiên cứu viêm tụy cấp ở Việt Nam
1.4. NGUYÊN NHÂN VIÊM TỤY CẤP Ở TRẺ EM
1.5. BỆNH SINH VIÊM TỤY CẤP
1.5.1. Giai đoạn khởi phát
1.5.2. Các biến đổi của tế bào nang tụy trong viêm tụy cấp
1.5.3. Các biến đổi sau cùng trong viêm tụy cấp
1.6. CÁC DẤU HIỆU VÀ TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG VIÊM TỤY CẤP Ở TRẺ EM
1.7. THỂ LÂM SÀNG
1.8. BIẾN CHỨNG VIÊM TỤY CẤP
1.9. CẬN LÂM SÀNG
1.9.1. Biến đổi sinh hoá trong viêm tụy cấp ở trẻ em
1.9.1.1. Amylase (AM)
1.9.1.2. Lipase máu
1.9.1.3. Trypsinogen:
1.9.1.4. Elastase máu
1.9.1.5. Phospholipase A2
1.9.1.6. Các xét nghiệm khác:
1.9.2. Chẩn đoán hình ảnh
1.9.2.1 . Siêu âm
1.9.2.4. Chụp cộng hưởng từ (Magnetic Resonance Imaging: MRI)
1.9.2.5. Chụp đường mật tụy ngược dòng nội soi (Endoscopie Retrograde Cholangio Pancreatography: ERCP).
1.9.2.6. Chụp mạch máu (Angiography)
1.9.2.7. Siêu âm nội soi (EUS: Endoscopic Ultrasonography)
1.9.3. Xét nghiệm về gen
1.10. CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH VIÊM TỤY CẤP
1.11. ĐIỀU TRỊ VIÊM TỤY CẤP
1.11.2. Điều trị ngoại khoa
1.11.3. Điều trị viêm tụy cấp theo thể
1.11.5. Điều trị biến chứng viêm tụy cấp
1.11.4. Điều trị nguyên nhân
Chương 2
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
2.1.1. Đối tượng
2.1.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ
2.1.4. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
2.1.5. Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm tụy cấp trẻ em theo Sternby
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
2.2.2. Qui trình thăm khám
2.2.3. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và giá trị chẩn đoán của các triệu chứng lâm sàng trong viêm tụy cấp trẻ em
2.2.4. Tiêu chuẩn chẩn đoán thể viêm tụy cấp trẻ em
2.2.5. Các định nghĩa và tiêu chuẩn sử dụng đánh giá
2.2.6. Nghiên cứu giá trị của amylase, lipase trong máu và siêu âm trong chẩn đoán viêm tụy cấp ở trẻ em.
2.2.6.1. Nghiên cứu giá trị của amylase, lipase máu trong chẩn đoán viêm [I]tụy cấp ở trẻ em.
[I]2.2.6.2. Nghiên cứu gía trị chẩn đoán của siêu âm trong viêm tụy cấp trẻ em
[I]2.2.6.3. Nghiên cứu chẩn đoán hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CLVT)
[I]2.2.6.4. Các xét nghiêm sinh hoá huyết học khác: Bạch cầu máu, tiểu cầu,
2.2.7. Đánh giá kết quả điều trị
[I]2.2.7.1. Điều trị
[I]2.2.7.2. Kết quả điều trị
Chương 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN CỦA CÁC TRIỆU CHỨNG TRONG BỆNH VIÊM TỤY CẤP Ở TRẺ EM
3.1.1. Đặc điểm dịch tễ viêm tụy cấp
[I]3.1.1.1. Giới tính bệnh nhân
[I]3.1.1.2. Lứa tuổi
[I]3.1.1.3. Tiền sử
[I]3.1.1.4. Thời gian vào viện
3.1.2. Nguyên nhân viêm tụy cấp trẻ em
3.1.3. Đặc điểm lâm sàng và giá trị chẩn đoán của các triệu chứng trong bệnh viêm tụy cấp ở trẻ em
[I]3.1.3.1. Đặc điểm lâm sàng và giá trị chẩn đoán của các triệu chứng trong [I]bệnh viêm tụy cấp ở trẻ em
[I]3.1.3.2. Giá trị chẩn đoán của các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng
3.2. NGHIÊN CỨU GIÁ TRỊ CỦA AMYLASE, LIPASE TRONG MÁU VÀ SIÊU ÂM TRONG CHẨN ĐOÁN VIÊM TỤY CẤP Ở TRẺ EM.
3.2.1. Đặc điểm một số chỉ số huyết học, sinh hoá trong viêm tụy cấp
3.2.2. Nghiên cứu giá trị của amylase, lipase máu trong chẩn đoán viêm tụy cấp ở trẻ em.
[I]3.2.2.1. Đặc điểm biến đổi của amylase, lipase máu trong viêm tụy cấp trẻ em
[I]3.2.2.2. Giá trị chẩn đoán của amylase, lipase trong viêm tụy cấp trẻ em
3.2.3. Nghiên cứu giá trị của siêu âm trong chẩn đoán viêm tụy cấp ở trẻ em.
[I]3.2.3.1. Đặc điểm biến đổi của hình ảnh siêu âm trong viêm tụy cấp ở trẻ em
[I]3.2.3.2. Giá trị chẩn đoán của siêu âm trong viêm tụy cấp trẻ em
[I]3.2.3.2. Đặc điểm biến đổi hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CLVT) trong viêm tụy cấp ở trẻ em
3.3. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ VIÊM TỤY CẤP Ở TRẺ EM
3.3.1. Phân bố bệnh nhân theo phác đồ điều trị
Chương 4 BÀN LUẬN
4.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN CỦA CÁC TRIỆU CHỨNG
4.1.1. Đặc điểm dịch tễ
[I]4.1.1.1. Giới
[I]4.1.1.2. Lứa tuổi
[I]4.1.1.3. Tiền sử
[I]4.1.1.4. Thời gian vào viện
4.1.2. Đặc điểm nguyên nhân viêm tụy cấp trẻ em
4.1.3. Đặc điểm triệu chứng và dấu hiệu lâm sàng và giá trị chẩn đoán viêm tụy cấp ở trẻ em.
4.2. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG
4.2.1. Đặc điểm biến đổi một số chỉ số huyết học và sinh hoá khác
[I]4.2.2.1. Hoạt độ Anpha - Amylase (AAM) máu viêm tụy cấp trẻ em
4.2.2. Đặc điểm A-Amylase AAM), P-Amylase (PAM), Lipase (LPM) máu và giá trị chẩn đoán viêm tụy cấp ở trẻ em
[I]4.2.2.2. Pancreat - Amylase (PAM) máu viêm tụy cấp trẻ em
[I]4.2.2.3. Lipase máu (LPM) viêm tụy cấp trẻ em
4.2.3. Đặc điểm biến đổi hình ảnh trong viêm tụy cấp ở trẻ em
[I]4.2.3.1. Đặc điểm biến đổi của hình ảnh siêu âm và giá trị chẩn đoán viêm [I]tụy cấp ở trẻ em
4.3. ĐIỀU TRỊ VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRI
4.3.1. Điều trị
4.3.2. Kết quả điều trị và các biến chứng
KẾT LUẬN[/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I][/I]