Tiến Sĩ Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, siêu âm và cộng hưởng từ khớp gối ở bệnh nhân thoái hóa

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
NĂM 2015
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHưƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Đại cương bệnh thoái hoá khớp gối 3
1.1.1. Định nghĩa thoái hoá khớp 3
1.1.2. Dịch tễ học thoái hoá khớp gối . 3
1.1.3. Phân loại thoái hóa khớp gối 4
1.2. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh 5
1.2.1. Nguyên nhân thoái hóa khớp 5
1.2.2. Các yếu tố nguy cơ thoái hóa khớp gối . 6
1.2.3. Những thay đổi sinh lý bệnh trong thoái hóa khớp gối 9
1.3. Chẩn đoán và điều trị thoái hóa khớp gối . 17
1.3.1. Chẩn đoán thoái hóa khớp gối 17
1.3.2. Các biện pháp điều trị thoái hoá khớp gối 22
1.4. Vai trò của siêu âm và cộng hưởng từ trong chẩn đoán THK gối 24
1.4.1. Siêu âm trong chẩn đoán THK gối . 24
1.4.2. Cộng hưởng từ trong chẩn đoán thoái hóa khớp gối 30
1.5. Tình hình nghiên cứu bệnh thoái hóa khớp gối 35
1.5.1. Thế giới . 35
1.5.2. Việt Nam . 39
CHưƠNG 2: ĐỐI TưỢNG VÀ PHưƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 41
2.1. Đối tượng nghiên cứu . 42
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu . 42
2.1.2. Địa điểm nghiên cứu . 43
2.1.3. Thời gian nghiên cứu 43
2.2. Phương pháp nghiên cứu 43
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 43
2.2.2. Cỡ mẫu và chọn mẫu nghiên cứu . 43
2.2.3. Các biến số nghiên cứu . 43
2.2.4. Kỹ thuật thu thập thông tin . 45
2.2.5. Phương pháp phân tích số liệu 56
2.3. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu . 56
CHưƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU . 59
3.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, siêu âm và cộng hưởng từ khớp gối
ở bệnh nhân thoái hóa khớp gối . 59
3.1.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu . 59
3.1.2. Triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân thoái hóa khớp gối 61
3.1.3. Triệu chứng cận lâm sàng ở bệnh nhân thoái hóa khớp gối . 64
3.2. Liên quan giữa biểu hiện lâm sàng, các yếu tố nguy cơ với đặc điểm tổn
thương khớp dựa trên siêu âm và cộng hưởng từ 71
3.2.1. Liên quan giữa thang điểm VAS với một số đặc điểm lâm sàng . 72
3.2.2.Liên quan giữa đặc điểm Xquang và biểu hiện lâm sàng 74
3.2.3. Liên quan giữa đặc điểm siêu âm và biểu hiện lâm sàng . 76
3.2.4. Liên quan giữa đặc điểm cộng hưởng từ và biểu hiện lâm sàng 80
3.2.5. Liên quan giữa các đặc điểm Xquang, siêu âm và cộng hưởng từ . 85
CHưƠNG 4: BÀN LUẬN 90
4.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân THK gối . 90
4.1.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu . 90
4.1.2. Triệu chứng lâm sàng thoái hóa khớp gối 93
4.1.3. Triệu chứng cận lâm sàng ở bệnh nhân thoái hoá khớp gối . 95 4.2. Phân tích mối liên quan giữa biểu hiện lâm sàng, yếu tố nguy cơ và đặc
điểm tổn thương khớp dựa vào siêu âm và cộng hưởng từ . 111
4.2.1. Liên quan giữa các triệu chứng lâm sàng . 111
4.2.2. Liên quan giữa đặc điểm Xquang và biểu hiện lâm sàng . 113
4.2.3. Liên quan giữa đặc điểm siêu âm và biểu hiện lâm sàng . 116
4.2.4. Liên quan giữa đặc điểm cộng hưởng từ với biểu hiện lâm sàng . 119
4.2.5. Liên quan giữa đặc điểm Xquang, siêu âm và cộng hưởng từ . 126
KẾT LUẬN 134
KIẾN NGHỊ . 136
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thoái hóa khớp là tình trạng thoái hóa của sụn khớp gây mòn, rách sụn
khớp kèm theo những thay đổi ở phần mềm và xương dưới sụn. Thoái hóa
khớp có thể xảy ra ở tất cả các khớp trong đó hay gặp nhất là thoái hóa khớp
gối. Theo ước tính, tỷ lệ thoái hoá khớp gối có triệu chứng ở những người Mỹ
trên 60 tuổi khoảng 12% trong khi tỷ lệ thoái hóa khớp gối Xquang là 37%
[1]. Ở Việt Nam, theo một nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh tỷ lệ thoái
hóa khớp gối Xquang ở những người trên 40 tuổi là 34,2% [2]. Với tuổi thọ
trung bình ngày càng cao và sự gia tăng béo phì trong dân số nói chung, tỷ lệ
thoái hóa khớp gối ngày càng tăng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng sống và
nền kinh tế xã hội. Năm 2009 ở Mỹ có khoảng 900 nghìn các trường hợp phải
nhập viện để phẫu thuật thay khớp háng và khớp gối liên quan đến thoái hóa,
chi phí điều trị lên tới 42 tỷ đô la [3]. Thoái hóa khớp gối là bệnh thường gặp
ở người có tuổi, là nguyên nhân chủ yếu gây đau và tàn phế đứng thứ 2 sau
bệnh tim mạch [4].
Thoái hóa khớp gối thường tiến triển chậm, bệnh có thể diễn biến âm
thầm nhiều năm trước khi có biểu hiện triệu chứng lâm sàng. Chẩn đoán thoái



hóa khớp gối chủ yếu vẫn dựa vào các triệu chứng đau khớp, cứng khớp, hạn
chế vận động kết hợp với phim chụp Xquang khớp gối. Tuy nhiên, có sự
không tương xứng giữa các triệu chứng lâm sàng và tổn thương trên Xquang
[4], hơn nữa Xquang là phương pháp có độ nhạy không cao đặc biệt trong
chẩn đoán thoái hóa khớp gối ở giai đoạn sớm. Với sự ra đời của các phương
pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, cộng hưởng từ, rất nhiều các tổn
thương cấu trúc xảy ra trong thoái hóa khớp gối đã được phát hiện ở ngay từ
giai đoạn sớm khi chưa có biểu hiện lâm sàng hoặc tổn thương trên Xquang.
Đặc biệt, các tổn thương cấu trúc phát hiện trên siêu âm và cộng hưởng từ có liên quan đến cơ chế bệnh sinh của thoái hóa khớp gối. Hiện nay, trên thế
giới, các nghiên cứu áp dụng siêu âm, cộng hưởng từ trong thoái hóa khớp gối
chủ yếu đi sâu đánh giá bán định lượng các tổn thương cấu trúc nhằm xác
định chính xác mức độ tổn thương, theo dõi sự tiến triển của bệnh và đánh giá
hiệu quả của các biện pháp can thiệp điều trị.
Ở Việt Nam, cho đến nay đã có khá nhiều đề tài nghiên cứu về bệnh
thoái hóa khớp gối [5],[6],[7],[8],[9],[10],[11]. Đa số các nghiên cứu đều lựa
chọn bệnh nhân theo tiêu chuẩn của Hiệp hội Thấp khớp học Mỹ (American
College Rheumatology - ACR) dựa vào lâm sàng kết hợp với Xquang. Các
phương pháp siêu âm, cộng hưởng từ đã được áp dụng trong chẩn đoán một
số bệnh khớp, tuy nhiên vai trò của của nó trong chẩn đoán sớm thoái hóa
khớp gối và mối liên quan với các triệu chứng lâm sàng ít được đề cập đến.
Phát hiện sớm các tổn thương cấu trúc, cũng như mối liên quan với triệu
chứng lâm sàng để từ đó có các biện pháp can thiệp kịp thời và phù hợp với
giai đoạn bệnh sẽ hạn chế được tỷ lệ tàn phế và nâng cao chất lượng sống cho
người bệnh. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu đặc
điểm lâm sàng, cận lâm sàng, siêu âm và cộng hưởng từ khớp gối ở bệnh
nhân thoái hóa khớp gối” nhằm hai mục tiêu:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, hình ảnh siêu âm và cộng
hưởng từ khớp gối ở bệnh nhân thoái hóa khớp gối nguyên phát được
khám và điều trị tại bệnh viện Hữu Nghị và bệnh viện Bạch Mai.
2. Phân tích mối liên quan giữa các biểu hiện lâm sàng, yếu tố nguy cơ
và đặc điểm tổn thương khớp dựa vào siêu âm và cộng hưởng từ
khớp gối.
Trả lời · 31-12-2015 lúc 15:52 #1