Thạc Sĩ Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ và biện pháp phòng trị bệnh đầu đen do đơn bào Histomonas Meleagridis gâ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii
LỜI CẢM ƠN

Trong suốt 2 năm học tập, cùng với sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được
sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình của nhiều cá nhân và tập thể, đến nay luận văn của
tôi đã hoàn thành. Nhân dịp này, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn và cảm ơn
trân trọng tới cô giáo GS. TS. Nguyễn Thị Kim Lan và NCS.Ths. Trương Thị Tính
đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ to lớn về cơ sở vật chất của Khoa Chăn
nuôi thú y - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên và Khoa Nông Lâm - Trường
Cao đẳng Kinh tế kỹ thuật Thái Nguyên.
Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, Phòng QLĐT Sau
Đại học Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của cán bộ Trạm thú y và nhân
dân của các huyện Phú Bình, Phổ Yên, Võ Nhai, Định Hóa (tỉnh Thái Nguyên) đã
tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn sự động viên khích lệ của gia đình, bạn bè và đồng
nghiệp trong suốt thời gian thực hiện luận văn khoa học này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày tháng năm 2014
Tác giả luận văn



Trương Thị Xuân
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC . iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT . v
DANH MỤC CÁC BẢNG vi
DANH MỤC CÁC HÌNH vii
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu . 2
3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn 2
3.1. Ý nghĩa khoa học 2
3.2. Ý nghĩa thực tiễn 2
4. Những đóng góp mới của đề tài 2
Chương 1:TỔNG QUAN TÀI LIỆU . 3
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài 3
1.1.1. Đặc điểm của đơn bào H. meleagridis ký sinh ở gia cầm . 3
1.1.2. Bệnh đầu đen ở gà (Histomonosis) . 10
1.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước 20
1.2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước 20
1.2.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới 22
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 33
2.1. Đối tượng và vật liệu nghiên cứu 33
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 33
2.1.2. Vật liệu nghiên cứu . 33
2.2. Địa điểm, thời gian nghiên cứu 33
2.2.1. Địa điểm nghiên cứu . 33
2.2.2. Thời gian nghiên cứu 34
2.3. Nội dung nghiên cứu 34
2.3.1. Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh đầu đen ở gà tại Thái Nguyên 34
2.3.2. Nghiên cứu bệnh đầu đen do H. meleagridis gây ra ở gà . 34
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
2.3.3. Nghiên cứu phác đồ điều trị bệnh đầu đen cho gà 34
2.4. Phương pháp nghiên cứu . 34
2.4.1. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh đầu đen do H.
meleagridis gây ra ở gà nuôi tại Thái Nguyên 34
2.4.2. Phương pháp nghiên cứu bệnh đầu đen do đơn bào H. meleagridis gây ra ở
gà . 39
2.4.3. Phương pháp nghiên cứu biện pháp phòng trị bệnh đầu đen cho gà 39
2.5. Phương pháp xử lý số liệu . 41
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 42
3.1. Đặc điểm dịch tễ bệnh do đơn bào H. meleagridis gây ra ở gà tại Thái Nguyên 42
3.1.1. Kết quả điều tra thực trạng phòng chống bệnh ký sinh trùng nói chung
cho gà ở tỉnh Thái Nguyên . 42
3.1.2. Tình hình nhiễm H. meleagridis ở gà tại tỉnh Thái Nguyên . 43
3.1.3. Nghiên cứu sự liên quan giữa bệnh đầu đen và bệnh giun kim ở gà 53
3.2. Nghiên cứu bệnh đầu đen do H. meleagridis gây ra ở gà tại Thái Nguyên . 59
3.2.1. Triệu chứng lâm sàng của gà bị bệnh đầu đen tại tỉnh Thái Nguyên 59
3.2.2. Bệnh tích của gà bị bệnh đầu đen ở các địa phương . 60
3.3. Nghiên cứu biện pháp phòng chống bệnh đầu đen cho gà 63
3.3.1. Thử nghiệm hiệu lực của một số thuốc điều trị bệnh đầu đen . 63
3.3.2. Đề xuất biện pháp phòng chống bệnh đầu đen cho gà 66
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . 68
1. Kết luận . 68
2. Đề nghị 69
TÀI LIỆU THAM KHẢO 70

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

cm : Centimet
cs. : Cộng sự
E. coli : Escherichia coli
E. tenella : Eimeria tenella
g : Gam
kg : Kilogam
Nxb : Nhà xuất bản
pp. : Plural page
spp. : species pluralis
tr. : Trang
àm : Micromet
















Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Thực trạng phòng chống bệnh ký sinh trùng cho gà ở tỉnh Thái Nguyên 42
Bảng 3.2: Tỷ lệ nhiễm đơn bào H. meleagridis ở gà theo địa phương . 44
Bảng 3.3. Tỷ lệ nhiễm H. meleagridis ở gà theo lứa tuổi . 46
Bảng 3.4. Tỷ lệ nhiễm H. meleagridis ở gà theo phương thức chăn nuôi 49
Bảng 3.5. Tỷ lệ nhiễm H. meleagridis ở gà theo tình trạng vệ sinh thú y 51
Bảng 3.6. Tỷ lệ và cường độ nhiễm giun kim ở gà mổ khám . 53
Bảng 3.7. Tỷ lệ nhiễm H. meleagridis trong số gà nhiễm giun kim . 56
Bảng 3.8. Tỷ lệ nhiễm H. meleagridis trong số gà không nhiễm giun kim 58
Bảng 3.9. Tỷ lệ và các triệu chứng lâm sàng của gà mắc bệnh đầu đen 59
Bảng 3.10. Bệnh tích đại thể của gà bị bệnh đầu đen ở Thái Nguyên 60
Bảng 3.11. Bệnh tích vi thể của gà mắc bệnh đầu đen . 62
Bảng 3.12. Thử nghiệm của thuốc trị bệnh đầu đen cho gà trên diện hẹp 63
Bảng 3.13. Thử nghiệm của thuốc trị bệnh đầu đen cho gà trên diện rộng 65













Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii
DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1. Biểu đồ tỷ lệ nhiễm H. meleagridis ở gà tại một số huyện thuộc tỉnh
Thái Nguyên . 45
Hình 3.2. Đồ thị tỷ lệ nhiễm H. meleagridis theo tuổi gà 48
Hình 3.3. Biểu đồ tỷ lệ nhiễm H. meleagridis theo phương thức chăn nuôi gà . 50
Hình 3.4. Biểu đồ tỷ lệ nhiễm H. meleagridis theo tình trạng vệ sinh thú y . 53
Hình 3.5. Biểu đồ tỷ lệ nhiễm giun kim ở gà và tỷ lệ nhiễm H. meleagridis
trong số gà nhiễm giun kim 57

















Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngành chăn nuôi nước ta đã và đang chiếm một vị trí quan trọng trong sản
xuất nông nghiệp nói riêng và trong cơ cấu nền kinh tế nói chung. Chăn nuôi với
nhiều phương thức phong phú và đa dạng đã góp phần giải quyết việc làm, nâng cao
thu nhập cho người dân, tạo ra các sản phẩm có giá trị cao, phù hợp với thị hiếu
người tiêu dùng.
Theo số liệu của Tổng Cục thống kê, tổng đàn gia cầm tại thời điểm 01/4/2013
là 314,4 triệu con, tăng 1,2% so với năm 2012. Trong đó, chăn nuôi gà thả vườn
khoảng 80 %.
Việt Nam là nước nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm có khu hệ ký
sinh trùng phong phú với nhiều giống, loài ký sinh gây bệnh cho gia súc, gia cầm.
Thái Nguyên là một tỉnh miền núi, có nhiều địa phương đang phát triển mạnh nghề
chăn nuôi gà. Tuy nhiên, do tập quán chăn nuôi gà nhỏ lẻ, tận dụng nguồn thức ăn
trong tự nhiên nên tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh ký sinh trùng nói chung và
bệnh giun kim ở gà nói riêng phát triển, kéo theo sự phát triển của bệnh do đơn bào
Histomonas meleagridis gây ra. Bệnh do đơn bào Histomonas meleagridis (bệnh
đầu đen) ở gà hiện nay đã xuất hiện ở nhiều địa phương, đặc biệt là ở các địa
phương có ngành chăn nuôi gà và gà tây theo lối tập trung công nghiệp. Bệnh gây
tác hại đáng kể đối với chăn nuôi gà tại các địa phương và làm giảm hiệu quả kinh
tế trong chăn nuôi.
Bệnh đầu đen là một bệnh ký sinh trùng nguy hiểm ở gà và gà tây do đơn bào
Histomonas meleagridis gây ra. Bệnh gây ra những biểu hiện bất thường ở da vùng đầu,
ban đầu có màu xanh tím, sau đó nhanh chóng trở lên thâm đen nên có tên là bệnh đầu
đen. Bệnh có những bệnh tích đặc trưng như: viêm hoại tử tạo mủ ở ruột thừa và gan, thể
trạng xấu, da vùng đầu và mào tích thâm đen. Gà bệnh chết rải rác và thường chết về ban
đêm, mức độ chết không ồ ạt nhưng hiện tượng chết kéo dài, gây cho người chăn nuôi
cảm giác bệnh không nguy hiểm lắm, thực chất cuối cùng gà chết đến 85 - 95 %.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2
Mặc dù vậy, ở Việt Nam chưa có công trình nghiên cứu nào về bệnh đầu đen ở
gà, vì vậy cũng chưa có quy trình phòng chống bệnh cho gà hiệu quả.
Thái Nguyên là một trong những tỉnh chăn nuôi nhiều gà, đặc biệt là gà thả vườn.
Trong 3 năm gần đây ở nhiều địa phương của tỉnh Thái Nguyên đã liên tục xuất hiện
bệnh đầu đen trên đàn gà, bệnh có tỷ lệ chết cao gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi.
Xuất phát từ yêu cầu cấp thiết của việc khống chế dịch bệnh nhằm nâng cao
năng xuất chăn nuôi gà, chúng tôi thực hiện đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ
và biện pháp phòng trị bệnh đầu đen do đơn bào Histomonas meleagridis gây ra
ở gà tại tỉnh Thái Nguyên”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh đầu đen do đơn bào Histomonas
meleagridis ở gà nuôi tại tỉnh Thái Nguyên
- Nghiên cứu đặc điểm bệnh đầu đen do đơn bào Histomonas meleagridis gây ra ở gà.
- Nghiên cứu biện pháp phòng trị và đề xuất quy trình phòng trị bệnh đầu đen cho gà.
3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn
3.1. Ý nghĩa khoa học
Kết quả của đề tài là những thông tin khoa học về đặc điểm dịch tễ, về bệnh học và
quy trình phòng chống bệnh đầu đen cho gà, có một số đóng góp mới cho khoa học.
3.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả của đề tài là cơ sở khoa học để khuyến cáo người chăn nuôi áp dụng
quy trình phòng, trị bệnh đầu đen cho gà nhằm hạn chế tỷ lệ nhiễm và thiệt hại do
bệnh đầu đen gây ra; góp phần nâng cao năng suất chăn nuôi, thúc đẩy ngành chăn
nuôi phát triển.
4. Những đóng góp mới của đề tài
- Là công trình nghiên cứu tương đối hệ thống về đặc điểm dịch tễ, bệnh
học và biện pháp phòng trị bệnh đầu đen do đơn bào Histomonas meleagridis
gây ra ở gà.
- Xây dựng quy trình phòng, trị bệnh đầu đen do đơn bào Histomonas
meleagridis gây ra ở gà có hiệu quả, khuyến cáo và áp dụng rộng rãi tại các nông hộ,
các trang trại chăn nuôi gà.