Luận Văn Nghiên cứu chức năng tâm trương thất trái và thất phải ở người bình thường và người bệnh tăng huyết

MỤC LỤC
Trang
Đặt vấn đề 1
Chương l: TỔNG QUAN 4
1. Khái niệm chung về suy tim . 4
2. Sinh lý và sinh lý bệnh học về thời kỳ tâm trương . 5
3. Các cơ chế của suy chức năng tâm trương 9
3.l. Các yếu tố sinh hoá 9
3.2. Các yếu tố cơ học 10
3.2.l. Các yếu tố ngoại lai 10
3.2.2. Các yếu tố nội tại . 12
4. Chẩn đoán suy chức năng tâm trương thất trái . 14
4.l. Triệu chứng lâm sàng của suy chức năng tâm trương . 15
4.2. Các kỹ thuật thăm dò chức năng tâm trương thất trái 16
4.2.l. Phương pháp thăm dò huyết động 16
4.2.2. Phương pháp chụp buồng tim bằng chất đồng vị
phóng xạ với tia ga-ma 16
4.2.3. Phương pháp siêu âm tim một chiều 17
4.2.4. Phương pháp siêu âm tim Doppler 18
5. Đánh giá chức năng tâm trương thất phải: một tiến bộ
trong phương pháp thăm dò bằng kỹ thuật siêu âm Doppler 34
6. Điều trị suy chức năng tâm trương . 37
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40
1. Đối tượng nghiên cứu . 40
1.1. Nhóm đối tượng người bình thường 40
1.2. Nhóm đối tượng bệnh nhân tăng huyết áp . 42
2. Phương pháp nghiên cứu 43
3. Xử lý số liệu thống kê . 49
Chương 3: KẾT QUẢ 51
1. Kết quả nghiên cứu trên đối tượng người bình thường . 51
2. Kết quả nghiên cứu trên bệnh nhân tăng huyết áp 68
Chương 4: BÀN LUẬN 92
1. Thông số tâm trương của người lớn bình thường 92
1.1. Những nhận xét chung 92
1.2. So sánh kết quả nghiên cứu với một số tác giả trong
và ngoài nước 93
2. Chức năng tâm trương thất trái ở bệnh nhân tăng huyết áp . 98
2.1. Hình ảnh Doppler dòng đổ đầy thất trái của bệnh nhân
tăng huyết áp: rối loạn giai đoạn giãn buồng thất trái
là đặc điểm nổi bật trong thời kỳ tâm trương . 98
2.2. Tăng trọng lượng khối cơ thất trái và thay đổi về mặt
hình thể thất trái giữ vai trò quan trọng trong sự biến đổi
chức năng tâm trương ở bệnh nhân tăng huyết áp 99
2.3. Đòng đổ đầy cuối tâm trương: vai trò của giai đoạn
nhĩ thu 104
3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến chức năng tâm trương thất trái
của người bình thường và người bệnh tăng huyết áp 106
4. Ảnh hưởng của tiền gánh đến hình ảnh dòng đổ đầy thất trái
ở bệnh nhân tăng huyết áp: phát hiện dòng chảy “giả bình
thường" bằng nghiệm pháp Valsalva . 118
5. Độ nhạy của các thông số Doppler trong chẩn đoán
rối loạn chức năng tâm trương thất trái ở bệnh nhân
tăng huyết áp . 120
6. Dòng đổ đầy thất phải ở bệnh nhân tăng huyết áp . 123
6.1. Đánh giá chức năng tâm trương thất phải bằng
phương pháp siêu âm tim Doppler 123
6.3. Chức năng tâm trương thất phải trong tăng huyết áp . 124
6.4. Cơ chế của rối loạn chức năng tâm trương thất phải
ở bệnh nhân tăng huyết áp 125
7. Một số hạn chế trong nghiên cứu của chúng tôi . 126
Kết luận 129
1. Tài liệu tham khảo IX

ĐẶT VẤN ĐỀ
Tăng huyết áp, mà phần lớn các trường hợp không tìm được nguyên
nhân (khoảng 90%) hiện nay đã trở thành mối đe dọa không chỉ đối với
người dân nước ta mà còn đối với nhân dân ở nhiều khu vực khác nhau
trên thế giới bởi tỷ lệ mắc bệnh ngày một nhiều và tỷ lệ tử vong ngày
một cao do các biến chứng của bệnh. Nếu như trong những năm của thập
kỷ 70, tại miền Bắc nước ta tỷ lệ người trưởng thành có huyết áp từ
140/90 mmHg trở lên là 1,9% thì đến năm 1990 con số đó là 11,5% [10].
Theo thống kê năm 1994 của các bệnh viện trên phạm vi cả nước đối với
các trường hợp tử vong do bệnh lý tim mạch thì nguyên nhân do tăng
huyết áp giữ vị trí hàng đầu [8]. Bệnh có thể diễn biến từ từ và nhiều khi
không có triệu chứng báo trước cho đến khi xảy ra các biến chứng nội
tạng . Tại Bắc Mỹ, người ta ước tính hiện nay có khoảng 25% dân số bị
tăng huyết áp và có tới 16% số người trưởng thành không hề biết con số
huyết áp của bản thân, trong đó có những người thậm chí đang được điều
trị bằng thuốc chống tăng huyết áp [139].
Chúng ta đều biết rằng tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ đối với
bệnh mạch vành và suy tim. Một bệnh nhân nếu như hội nhập đầy đủ
những yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, phì đại thất trái, rối loạn
chuyển hóa lipide máu, tăng đường huyết, hút thuốc lá thì khả năng dẫn
đến bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ có thể tới 70% [14; 27; 60; 66; 127;
139 . ]. Trong điều trị bệnh tăng huyết áp, nếu các yếu tố nguy cơ này
không được tính đến thì tỷ lệ tử vong của bệnh khó có thể được cải thiện.
Tỷ lệ tử vong cũng sẽ không giảm đi có ý nghĩa nếu chúng ta không phát
hiện được hay không điều trị đúng một dạng suy tim khá đặc trưng trong
các trường hợp suy tim do tăng huyết áp, đó là tình trạng suy tim do suy
chức năng tâm trương mà cơ chế sinh lý bệnh học cũng như vai trò của
nó đã dần dần được sáng tỏ trong một số năm gần đây [4; 22; 34; 37; 44;
68; 75; 8l; 91; 125 . ]
Vì thế trong suy tim, các rối loạn về chức năng tâm trương thất trái
có thể xảy ra sớm hơn những rối loạn về chức năng tâm thu, nhất là
trong một số bệnh lý đặc trưng như tăng huyết áp [34; 37; 53; 74; 125;
15l . ]. Qua nghiên cứu các tác giả cũng cho biết, không chỉ chức năng
tâm trương thất trái bị ảnh hưởng mà chức năng tâm trương thất phải
cũng có những biểu hiện suy giảm kèm theo ở những bệnh nhân tăng
huyết áp [6; 30; 116].
Để có được những tiến bộ này phải kể đến vai trò của các máy siêu
âm - Doppler tim được đưa vào sử dụng trong khoảng từ 15 năm trở lại
đây và nó thực sự cho phép người thầy thuốc nghiên cứu chức năng tim
một cách toàn diện hơn [ 87, 119]. Bằng phương pháp Doppler tim,
người ta có thể nghiên cứu được hình ảnh của các dòng chảy qua các van
nhĩ thất về mặt vận tốc, thời gian cũng như bán định lượng được các áp
lực đổ đầy, qua đó có thể đánh giá được những thay đổi về chức năng
tâm trương một cách khá chính xác và tương đối thuận tiện . [ 5; 33; 45;
51; 52; 56; 57; 69; 79 . ].
Ở nước ta, trong những năm 1990 của thế kỷ XX, các máy siêu âm
Doppler tim đã bắt đầu được trang bị và hiện nay đang có xu hướng mở
rộng trên phạm vi toàn quốc. Một số nghiên cứu về chức năng tâm
trương đã được tiến hành nhất là trên đối tượng người bình thường [1; 3;
7; 9; 11]. Tuy nhiên,với những bệnh nhân tăng huyết áp, cho dù sự
thường gặp của bệnh cũng như những biến đổi mang nhiều ý nghĩa của
chức năng tâm trương như chúng tôi đã trình bày thì cho đến nay, chúng
ta vẫn chưa có công trình nghiên cứu toàn diện và chi tiết nào . Vì vậy,
chúng tôi tiến hành “Nghiên cứu chức năng tâm trương bằng phương pháp
siêu âm Doppler tim trên người bình thường, khoẻ mạnh và người bệnh
tăng huyết áp” nhằm mục đích:
1. Góp phần nghiên cứu các chỉ số bình thường của dòng chảy qua
van hai lá và van ba lá ở người lớn bình thường.
2. Nghiên cứu những thay đổi của chức năng tâm trương thất trái và
thất phải ở bệnh nhân tăng huyết áp.
3. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số thông số lâm sàng, siêu âm tim
đối với chức năng tâm trương thất trái và thất phải ở người bình thường
và người bệnh tăng huyết áp.