Tiến Sĩ Nghiên cứu chẩn đoán và điều trị bướu diệp thể vú

LUẬN ÁN TIÊN SĨ Y HỌC
NĂM 2012
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các hình vẽ, biểu đồ, sơ đồ
MỞ ĐẦU1
Chương 1 – TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
1.1 Lịch sử 4
1.2 Định nghĩa 5
1.3 Nguồn gốc bướu diệp thể 6
1.4 Giải phẫu học tuyến vú 7
1.5 Giải phẫu bệnh 11
1.6 Phân loại mô học và diễn tiến lâm sàng 20
1.7 Thụ thể nội tiết và hóa mô miễn dịch 22
1.8 Đặc điểm lâm sàng 22
1.9 Bệnh sử tự nhiên 24
1.10Chẩn đoán hình ảnh 25
1.11 Chẩn đoán tế bào học và mô học 27
1.12 Điều trị 30
1.13 Các yếu tố tiên lượng 35
Chương 2 – ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36
2.1 Đối tượng nghiên cứu 36
2.2 Phương pháp nghiên cứu 36
Chương 3 – KẾT QUẢ 43
3.1 Đặc điểm lâm sàng 43
3.2 Đặc điểm cận lâm sàng 48
3.3 Đặc điểm chẩn đoán 55
3.4 Đặc điểm điều trị 60
3.5 Kết quả về mặt ung bướu học 67
Chương 4 - BÀN LUẬN 76
4.1 Một số đặc điểm của mẫu nghiên cứu 76
4.2 Lâm sàng 80
4.3 Cận lâm sàng 86
4.4 Chẩn đoán 99
4.5 Điều trị 103
4.6 Tái phát 114
4.7 Di căn 115
4.8 Tình trạng sống còn 115
KẾT LUẬN 116
KIẾN NGHỊ 117 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bướu diệp thể (BDT) là một dạng bệnh lý khá đặc biệt và hiếm gặp của
vú, đã được Johannes Muller mô tả lần đầu tiên vào năm 1838. Với những
tính chất đại thể, vi thể và diễn tiến lâm sàng của bướu bướu, ông đặt tên loại
bướu này là “cystosarcoma phyllodes. “ Phyllodes” theo tiếng Hy lạp cổ
“phullon” có nghĩa là “lá”, do trên vi thể, mô đệm quanh ống dẫn sữa tăng
sinh được viền bởi lớp biểu mô tuyến nên có hình dạng giống như những
phiến lá. Sau đó bướu này được mang nhiều tên gọi khác nhau và hiện nay
thuật ngữ được thế giới chấp nhận rộng rãi là “Phyllodes tumor”(bướu diệp
thể, u phyllode). Bướu diệp thể có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường
nhất ở trong khoảng 40-50 tuổi, chiếm tỷ lệ 2,2% đến 4% trong các loại bướu
lành tuyến vú. Ở Việt Nam, tác giả Nguyễn Sào Trung ghi nhận tỉ lệ này là
4,6% [11],[12].
Các bướu diệp thể được phân độ mô học như sau: bướu diệp thể lành
(60-70%), bướu diệp thể ác (20%) và bướu diệp thể giáp biên (10%). Bướu
thường diễn tiến chậm nhưng có thể tăng kích thước nhanh chóng trong vài
tuần [3].
Trên lâm sàng những bướu diệp thể kích thước nhỏ, khó phân biệt được
với các bướu sợi tuyến. Khi bướu có kích thước lớn, việc chẩn đoán là bướu
diệp thể thường được đặt ra nhưng lại khó phân biệt được lành, ác hoặc giáp
biên [26],[62],[69],[70],[83].
Về điều trị trước đây có khuynh hướng lấy bướu hoặc cắt rộng vài
milimet cho bướu diệp thể lành và đoạn nhũ đơn giản cho bướu diệp thể ác và
giáp biên ác ngay cả khi bướu có kích thước nhỏ. Gần đây nhiều công trình
cho thấy đối với bướu diệp thể kích thước nhỏ, phẫu thuật cắt đủ rộng với diện
cắt an toàn cũng có thể kiểm soát được tỷ lệ tái phát [39][43].
Tại Bệnh viện Ung bướu Thành phố Hồ Chí Minh nhiều năm qua đã áp
dụng điều trị phẫu thuật cắt rộng, bảo tồn cho các trường hợp bướu diệp thể có
kích thước nhỏ, đoạn nhũ có hoặc không kèm tái tạo vú cho các trường hợp
bướu lớn và đối với bướu diệp thể ác thì có thể xạ trị bổ túc sau mổ
Công trình này tổng kết lại kinh nghiệm chẩn đoán và kết quả điều trị các bướu diệp thể tại Bệnh viện Ung Bướu trong thời gian 2007-2010.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở tiếp tục góp phần vào việc chẩn đoán xác định bướu diệp thể và
đưa ra mức độ rộng của phẫu thuật nhằm hoàn thiện phương pháp điều trị cho
một loại bệnh lý đặc biệt nhưng tương đối hiếm của tuyến vú, chúng tôi tiến
hành nghiên cứu này nhằm các mục tiêu sau:
1. Khảo sát các phương tiện chẩn đoán bướu diệp thể vú.
2. Khảo sát các loại phẫu thuật bướu diệp thể vú.
3. Đánh giá kết quả điều trị bướu diệp thể vú: Biến chứng – Tái phát – Sống còn – Thẩm mỹ.