Thạc Sĩ Nghiên cứu các giải pháp nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng cho các tuyến đê biển Q

MỤC LỤC
34T MỞ ĐẦU 34T 1
34T Chương 1. THỰC TRẠNG HỆ THỐNG ĐÊ ĐIỀU TỈNH QUẢNG NINH 34T 4
34T 1. Sơ bộ về tỉnh Quảng Ninh 34T 4
34T 1.1 Đặc điểm tự nhiên 34T 4
34T 1.1.1 Vị trí địa lý 34T 4
34T 1.1.2 Đặc điểm địa hình 34T . 5
34T 1.1.3 Đặc điểm địa chất 34T 6
34T 1.1.4 Đặc điểm khí tượng – khí hậu 34T . 8
34T 1.1.5 Mạng lưới sông ngòi 34T 12
34T 1.1.6 Đặc điểm hải văn 34T . 13
34T 1.2 Hiện trạng dân sinh kinh tế - xã hội 34T . 17
34T 1.2.1 Dân số 34T 17
34T 1.2.2 Công nghiệp 34T 18
34T 1.2.3 Sản xuất nông – lâm – ngư nghiệp 34T 18
34T 2. Hiện trạng các tuyến đê biển Quảng Ninh 34T . 19
34T 2.1 Hiện trạng về cơ sở hạ tầng 34T 19
34T 2.1.1 Các tuyến đê thành phố Móng Cái 34T 19
34T 2.1.2 Các tuyến đê huyện Hải Hà 34T . 22
34T 2.1.3 Các tuyến đê huyện Đầm Hà 34T . 24
34T 2.1.4 Các tuyến đê huyện Tiên Yên 34T . 26
34T 2.1.5 Các tuyến đê huyện Vân Đồn 34T 29
34T 2.1.6 Các tuyến đê huyện Hoành Bồ 34T 31
34T 2.1.7 Các tuyến đê Thành phố Hạ Long 34T 33
34T 2.1.8 Các tuyến đê thị xã Quảng Yên 34T . 35
34T 2.1.9 Tuyến đê Hang Son – Vành Kiệu II - Thành phố Uông Bí 34T 40
34T 2.1.10 Tuyến đê Cẩm Hải - Thành phố Cẩm Phả 34T 40
34T 2.1.11 Tuyến đê Trường Xuân – Huyện Cô Tô 34T . 41
34T 2.1.12 Hiện trạng cây ngập mặn 34T . 41
34T 2.2 Hiện trạng quản lý 34T 44
34T 2.2.1 Tổ chức 34T 44 34T 2.2.2 Thiệt hại do bão gây ra trong những năm gần đây 34T 47
34T Chương 2. CƠ SỞ KHOA HỌC CHO CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT 34T 50
34T 2.1 Tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng đến hệ thống đê biển tỉnh
Quảng Ninh 34T 50
34T 2.1.1 Kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng vùng Quảng Ninh 34T . 50
34T 2.1.2 Tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng 34T 54
34T 2.2 Những hạn chế và tồn tại đối với hệ thống đê biển Quảng Ninh 34T . 57
34T 2.3 Yêu cầu của công tác đê điều và phòng chống lụt bão 34T . 59
34T 2.4 Những vấn đề đặt ra cho tuyến đê biển Quảng Ninh 34T . 62
34T 2.4.1 Những vấn đề về thiết kế 34T . 62
34T 2.4.2 Những vấn đề thi công 34T 62
34T 2.4.3 Những vấn đề về kết cấu 34T . 63
34T 2.5 Xác định các chỉ tiêu kỹ thuật cho nâng cấp tuyến đê 34T . 66
34T 2.5.1 Lựa chọn mặt cắt ngang đặc trưng 34T 66
34T 2.5.2 Xác định các tham số thiết kế 34T . 67
34T Chương III: KIẾN NGHỊ CÁC GIẢI PHÁP ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
VÀ NƯỚC BIẾN DÂNG CHO CÁC TUYẾN ĐÊ BIỂN QUẢNG NINH 34T 75
34T 3.1 Nghiên cứu đề xuất các giải pháp công trình 34T . 75
34T 3.1.1 Giải pháp quy hoạch 34T 75
34T 3.1.2 Giải pháp khoa học công nghệ 34T 83
34T 3.2 Nghiên cứu đề xuất các giải pháp phi công trình 34T . 91
34T 3.2.1 Nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu và phòng chống lụt bão 34T 91
34T 3.2.2 Giải pháp tổ chức quản lý: Xã hội hóa trong công tác quản lý đê 34T 94
34T 3.2.3 Giải pháp trồng rừng ngập mặn 34T 96
34T 3.2.4 Các giải pháp phối hợp khác 34T . 102
34T KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 34T 103
34T 1. Kết luận 34T 103
34T 2. Kiến nghị 34T 104


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BĐKH Biến đổi khí hậu
NBD Nước biển dâng
PCLB Phòng chống lụt bão
TNMT Tài nguyên môi trường
KCN Khu công nghiệp
UBND Ủy ban nhân dân
CNM Cây ngập mặn
RNM Rừng ngập mặn
LLQLĐND Lực lượng quản lý đê nhân dân
NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn
BTCT Bê tông cốt thép
TKCN Tìm kiếm cứu nạn


















DANH MỤC HÌNH

Hình 1-1: Tỉnh Quảng Ninh . 4
Hình 1-2. Các tuyến đê thuộc thành phố Móng Cái theo quyết định 58 . 21
Hình1- 3. Các tuyến đê thuộc huyện Hải Hà theo quyết định 58 23
Hình 1-4. Các tuyến đê thuộc huyện Đầm Hà theo quyết định 58 25
Hình 1-5. Các tuyến đê thuộc huyện Tiên Yên theo quyết định 58 . 28
Hình 1-6. Các tuyến đê thuộc huyện Vân Đồn theo quyết định 58 . 30
Hình 1-7. Các tuyến đê thuộc huyện Hoành Bồ theo quyết định 58 . 32
Hình 1-8. Các tuyến đê thuộc thành phố Hạ Long theo quyết định 58 . 34
Hình 1-9. Các tuyến đê thuộc huyện Yên Hưng theo quyết định 58 . 39
Hình 2-1: Khối âm dương đúc tại chỗ, chất lượng kém 63
Hình 2-2: Lát mái trên nền đất đắp chưa ổn định 63
Hình 2-3: Vải lọc bị phơi nắng lâu ngày, vữa bê tông bịt kín gây mất chức năng lọc 63
Hình 2-4: Đê Hải Xuân – Bình Ngọc . 64
Hình 2-5: Thi công đá hộc lát khan trong khung BT . 64
Hình 2-6: Lát khan đúng kỹ thuật 64
Hình 2-7: Kè lát khan không đúng kỹ thuật . 64
Hình 2-8: Khối âm dương mặt nhẵn 65
Hình 2-9: Khối âm dương có mố nhám . 65
Hình 2-10: Trường hợp hư hỏng cục bộ 65
Hình 2-11: Trường hợp xóa sạch toàn kè 65
Hình 3-1. Xác định điểm phân định ranh giới đê biển và đê cửa sông khi hướng
cửa sông lệch góc với tuyến bờ biển hai bên cửa sông 82
Hình 3-2. Xác định điểm phân định ranh giới đê biển và đê cửa sông khi hướng
cửa sông vuông góc với tuyến bờ biển hai bên cửa sông 82
Hình 3- 3: Thi công cấu kiện gia cố mái đê ở Hà Lan . 84
Hình 3- 4: Cấu kiện bê tông lắp ghép 85
Hình 3-5: Thi công cấu kiện gia cố mái đê ở Hà Lan 85
Hình 3- 6: Cấu kiện bê tông gia cố dạng cột 86
Hình 3- 7: Một dạng cấu kiện gia cố đê biển ở Nhật Bản 86
Hình 3-8: Kè đê biển đá xếp nhựa đường 87
Hình 3-9: Thảm bê tông liên kết bằng dây cáp 88
Hình 3-10: Thảm bê tông được sử dụng làm kè đê biển ở Hà Lan 88
Hình 3-11: Ống địa kỹ thuật gia cường bảo vệ bờ ở Hà Lan . 89
Hình 3-12: Thảm cỏ chống xói mái đê 90
Hình 3-13: Sử dụng lưới sợi tổng hợp kết hợp chồng cỏ chống xói 90
Hình 3-14: Bể bê tông có bố trí ống tiêu nước 91
Hình 3-15: Bể bê tông có tính năng tiêu năng . 91
Hình 3-16:Quần thể Mắm biển tại Móng Cái - Quảng Ninh . 98
Hình 3-17: Quần thể Sú tại Tiên Yên - Quảng Ninh . 98
Hình 3-18: Quần thể Trang tại Tiên Yên - Quảng Ninh 98
Hình 3-19: Quần thể Bần tại Uông Bí - Quảng Ninh 98

DANH MỤC BẢNG
34T Bảng 1-1: Nhiệt độ trung bình tháng tại các trạm chính ( P
0
P C) 34T 10
34T Bảng 1-2: Tốc độ gió trung bình tháng tại các trạm (m/s) 34T . 11
34T Bảng 1-3: Lượng mưa trung bình nhiều năm vùng nghiên cứu 34T . 12
34T Bảng 1-4: Lượng mưa 1,3,5,7 ngày max tại các trạm (mm) 34T 12
34T Bảng 1-5: Lưới trạm thủy văn 34T 14
34T Bảng 1-6: Số lần xuất hiện lũ lớn nhất trong năm 34T . 15
34T Bảng 1-7: Biên độ lũ lớn nhất, trung bình, nhỏ nhất trong thời kỳ quan trắc nhiều năm (cm) 34T . 15
34T Bảng 1-8: Tổng lượng bùn cát và xâm thực 34T . 16
34T Bảng 1-9: Độ mặn lớn nhất tại Đồn Sơn – Bến Triều 34T 16
34T Bảng 1-10: Độ lớn thủy triều trên sông Bạch Đằng mùa cạn 34T 16
34T Bảng 1-11: Mực nước thủy triều lớn nhất tính toán 34T . 17
34T Bảng 1-12: Thống kê dân số năm 2011 34T . 17
34T Bảng 1-3: Thống kê hiện trạng CNM tại tỉnh Quảng Ninh 34T . 42
34T Bảng 1-14: Thống kê lực lượng quản lý đê nhân dân 34T 45
34T Bảng 2-1. Dự báo nước biển dâng khu vực Móng Cái – Hòn Dấu (cm) 34T . 51
34T Bảng 2-2. Diện tích có nguy cơ bị ngập theo các mực nước biển dâng (% diện tích) 34T . 52
34T Bảng 2-3. Tỷ lệ chiều dài quốc lộ có nguy cơ bị ảnh hưởng theo các mực nước
biển dâng (%) 34T . 52
34T Bảng 2-4. Tỷ lệ chiều dài tỉnh lộ có nguy cơ bị ảnh hưởng theo các mực nước
biển dâng (%) 34T . 52
34T Bảng 2-5. Tỷ lệ chiều dài đường sắt có nguy cơ bị ảnh hưởng theo các mực nước
biển dâng (%) 34T . 53
34T Bảng 2-6. Tỷ lệ số dân có nguy cơ bị ảnh hưởng trực tiếp (so với tổng dân số
vùng) theo các mực nước biển dâng (%) 34T . 53
34T Bảng 2-7: Thống kê các trụ sở, nhà cao tầng trên đảo Hà Nam 34T 61
34T Bảng 2-8. Các thông số mực nước và sóng thiết kế đê biển Quảng Ninh 34T . 68
34T Bảng 2-9. Quan hệ lưu lượng tràn cho phép qua đỉnh đê và giải pháp bảo vệ phía
đồng (bảng 5 - Tiêu chuẩn kỹ thuật 2012) 34T 72
34T Bảng 3-1. Tổng hợp hiện trạng nâng cấp tuyến đê Quảng Ninh đến tháng 7/2012 34T . 76
1

MỞ ĐẦU
1.1 Tính cấp thiết của đề tài
Quảng Ninh là một tỉnh có hệ thống đê biển phức tạp nhất và có những đặc thù
riêng: một tuyến đê có thể chỉ bảo vệ cho một hoặc vài xã, cũng có khi chỉ là một
đảo nhỏ. Do vậy, tỉnh Quảng Ninh có 9 huyện và 2 thành phố giáp biển với 160Km
đê thuộc 30 tuyến đê được quy hoạch nâng cấp theo Quyết định số 58/2006/QĐ-
TTg của Thủ tướng Chính phủ . Trong số các tuyến đê được qui hoạch đó , phần lớn
là đê cấp IV do địa phương quản lý , chỉ có một tuyến đê biển cấp III do Trung
ương quản lý, đó là tuyến đê Hà Nam thuộc thị xã Quảng Yên , có nhiệm vụ bảo vệ
8 xã, phường của đảo Hà Nam.
Bão và áp thấp nhiệt đới thường hay gặp ở vùng bờ biển Quảng Ninh với
tốc độ gió mạnh nhất có thể lên tới 40 - 50 m/s (cấp 13 - 16). Trung bình hàng
năm có từ 3 cơn bão đổ bộ vào vịnh Bắc Bộ và tác động trực tiếp đến vùng bờ
biển Quảng Ninh. Bão thường xuất hiện từ tháng 7 - 9, trong đó hoạt động mạnh
nhất là tháng 8. Đặc biệt bão thường kèm theo mưa lớn trên diện rộng, sóng to
và nước dâng gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất và tính mạng của nhân dân.
Riêng năm 2012 có 4 cơn bão ảnh hưởng tới Quảng Ninh (bão số 3, 4, 5 và 8), nhiều
hơn trung bình nhiều năm. Trong đó có cơn bão số 2 và số 8 đổ bộ trực tiếp vào
Quảng Ninh. Thiệt hại do bão gây ra trong năm 2012 ước tính khoảng 65 tỷ đồng.
Với 250km bờ biển, Quảng Ninh là một trong những tỉnh chịu ảnh hưởng trực
tiếp và nặng lề của biến đổi khí hậu. Đây là một trong những thách thức lớn nhất đối
với nhân loại trong thế kỷ 21. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về BĐKH tác
động đến các lĩnh vực và đời sống của con người. Kết quả của những nghiên cứu đã
chỉ ra rằng BĐKH sẽ tác động nghiêm trọng tới sản xuất, đời sống và môi trường
trên phạm vi toàn cầu, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp sẽ dễ bị tổn thương nhất.
Ở Việt Nam, trong khoảng 50 năm qua, diễn biến của khí hậu theo chiều
hướng cực đoan. Cụ thể, lượng mưa tăng mạnh vào mùa lũ và giảm vào mùa kiệt
cùng với nhiệt độ trung bình đã tăng khoảng 0,5-0,70C; mực nước biển đã dâng
khoảng 0,2 m. Hiện tượng El-Nino, La-Nina càng tác động mạnh mẽ đến Việt Nam.
2

BĐKH thực sự đã làm cho các thiên tai, đặc biệt là bão, lũ, hạn hán ngày càng ác
liệt. Theo tính toán, nhiệt độ trung bình ở Việt Nam có thể tăng lên 30 P
0
P C và mực
nước biển có thể dâng 1,0 m vào năm 2100. Nếu mực nước biển dâng 1,0 m, thì
hàng năm sẽ có khoảng 40 nghìn km P
2
P đồng bằng ven biển Việt Nam sẽ bị ngập,
trong đó 90% diện tích thuộc các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long bị ngập hầu như
hoàn toàn (Bộ TNMT, 2003).
Hậu quả của BĐKH đối với Việt Nam là rất nghiêm trọng và là một nguy cơ
hiện hữu cho mục tiêu xóa đói - giảm nghèo, cho việc thực hiện các mục tiêu thiên
niên kỷ và sự phát triển bền vững của đất nước. Các lĩnh vực, ngành, địa phương dễ
bị tổn thương và chịu tác động mạnh mẽ nhất của BĐKH là tài nguyên nước, nông
nghiệp và an ninh lương thực, sức khỏe con người ở các vùng đồng bằng và dải ven
biển. Nó làm tăng thêm thiên tai lũ lụt và hạn hán ngày càng khốc liệt như hạn hán
năm 2008 và lũ tháng 10 năm 2010 làm cho đời sống của người dân vô cùng khó
khăn, sản xuất nông nghiệp thiệt hại to lớn, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã
hội của nước ta.
Hệ thống đê điều của tỉnh Quảng Ninh tuy đã được quản lý và đầu tư tu bổ
hàng năm nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu nhất là trong bối cảnh biến đổi khí
hậu và nước biển dâng. Vấn đề đặt ra là cần nghiên cứu các giải pháp cho phù hợp
để củng cố và quản lý tốt hệ thống đê điều của tỉnh, đặc biệt là hệ thống đê biển của
tỉnh Quảng ninh để ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Đây chính là
cơ sở hình thành nên đề tài “ Nghiên cứu các giải pháp nhằm ứng phó với biến đổi
khí hậu và nước biển dâng cho các tuyến đê biển Quảng Ninh”.
1.2 Mục tiêu của đề tài
Đề xuất được các giải pháp để ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển
dâng cho các tuyến đê biển Quảng Ninh .
1.3 Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu các tuyến đê biển trong phạm vi tỉnh Quảng Ninh.
3

1.4 Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu của đề tài
1.4.1 Cách tiếp cận
1. Tiếp cận kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn ở trong nước.
2. Tiếp cận theo quan điểm thực tiễn, tổng hợp đa mục tiêu.
3. Tiếp cận theo yêu cầu.
4. Tiếp cận theo quan điểm hệ thống.
5. Tiếp cận có sự tham gia của cộng đồng.
6. Tiếp cận theo quan điểm bền vững.
1.4.2 Phương pháp nghiên cứu của đề tài
1. Phương pháp kế thừa tài liệu và kết quả nghiên cứu đã có.
2. Đánh giá nhanh (PRA), phân tích theo khung logic (LFA).
3. Điều tra, khảo sát thực địa.
4. Phương pháp chuyên gia.
5. Nghiên cứu phân tích, thống kê.
6. Phương pháp phân tích hệ thống