Thạc Sĩ Nghiên cứu các chỉ số sinh học và đánh giá một số yếu tố ảnh hưởng đến tuổi dậy thì của nữ êđê và ki

Nghiên cứu các chỉ số sinh học và đánh giá một số yếu tố ảnh hưởng đến tuổi dậy thì của nữ êđê và kinh tỉnh đăklăk

ĐẶT VẤN ĐỀ

Dậy thì là một giai ñoạn phát triển vượt bậc về các chỉ số hình thái của cơ thể, các tuyến nội tiết ñặc biệt là tuyến sinh dục ñã thành thục và bắt ñầu có khả năng sinh sản [1], [12]. Dưới góc ñộ sinh lý học, tuổi dậy thì là thời kỳ cơ quan sinh dục ñã thành thục và bắt ñầu có khả năng sinh con [2],[10]. Trong giai ñoạn này con người phải trải qua những biến ñổi lớn về cấu trúc cơ thể, về chức năng cũng như các hành vi. Đó là một bước ngoặt cơ bản trong ñời sống của mỗi con người. Dậy thì là thời kỳ quá ñộ chuyển biến từ trẻ thơ sang người trưởng thành, tuy nhiên về hành vi trong giai ñoạn này có những biến ñổi bất thường, những biểu hiện chứng tỏ ñã có những thay ñổi nhưng vẫn còn biểu hiện chứng tỏ không là một trẻ con nhưng vẫn chưa hẳn là một người lớn, là thời kỳ mà bất cứ một thiếu niên nào cũng phải trải qua những biến ñổi quan trọng [5],[17].
Trong giai ñoạn dậy thì các chỉ số sinh học như các chỉ số thể lực và các chỉ số sinh hoá, nhất là hàm lượng các hormone sinh dục có sự biến ñổi rất lớn ñánh dấu quá trình thành thục của các cơ quan trong cơ thể ñể chuyển từ một bé gái thành một thiếu nữ [15].
Dậy thì liên quan ñến hoạt ñộng của hệ thống: Dưới ñồi - Tuyến yên - Tuyến sinh dục, một số yếu tố tác ñộng thông qua hệ thống này ảnh hưởng ñến tuổi dậy thì như: môi trường sống, vị trí ñịa lý, kinh tế, xã hội [5].
Ngày nay, khi ñất nước chuyển từ chế ñộ bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa, hoà nhập với thế giới, nhu cầu về cơm no, áo ấm ñược ñảm bảo, mọi người bắt ñầu quan tâm ñến dinh dưỡng hợp lý, sức khỏe và ñời sống văn hoá ñể hướng ñến sự phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ, giai ñoạn dậy thì có vẻ ñến sớm hơn. Với mong muốn giúp các trẻ vị thành niên nắm bắt ñược các biến ñổi của cơ thể trong ñộ tuổi dậy thì và có hành vi thích ứng với những biến ñổi ấy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu ñề tài này.
Mục tiêu của ñề tài:
- Xác ñịnh tuổi dậy thì và các dấu hiệu liên quan ñến hiện tượng dậy thì ở nữ Êñê và Kinh tại tỉnh ĐăkLăk.
- Đánh giá sự biến ñổi một số chỉ số hình thái và hàm lượng estrogen.
- Khảo sát tương quan giữa một vài chỉ số sinh học với tuổi.
- Đánh giá một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng ñến tuổi dậy thì ở nữ Êñê và Kinh tại tỉnh ĐăkLăk.

MỤC LỤC

Trang
Trang phụ bìa i
Lời cam ñoan ii
Lời cảm ơn iii
Mục lục iv
Danh mục các chữ viết tắt vii

Danh mục các bảng biểu viii
Danh mục các hình vẽ và ñồ thị ix
ĐẶT VẤN ĐỀ 01
Mục tiêu của ñề tài 02
PHẦN NỘI DUNG 03
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 03
1.1. Trục: Dưới ñồi- Tuyến yên- Tuyến sinh dục 03
1.1.1. Dưới ñồi (hypothalamus) 03
1.1.2. Tuyến yên 04
1.1.3. Hormone buồng trứng 05
1.2. Hiện tượng dậy thì 08
1.2.1. Những biến ñổi cơ thể 09
1.2.2. Xuất hiện các ñặc tính sinh dục thứ phát 09
1.2.3. Hoạt ñộng của tuyến sinh dục 09
1.2.4. Dấu hiệu khẳng ñịnh dậy thì ở nữ 10
1.2.5. Biến ñổi các chỉ số sinh học 11
1.2.6. Những thay ñổi tâm lý 12

v
1. 3. Những nghiên cứu về giai ñoạn dậy thì 14
1.3.1. Tuổi dậy thì 14
1.3.2. Yếu tố nhân trắc học 15
1.3.3. Một số yếu tố ảnh hưởng ñến tuổi dậy thì 16
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 19
2.1. Đối tượng, thời gian và ñịa ñiểm nghiên cứu 19
2.2. Nội dung nghiên cứu 19
2.2.1. Các dấu hiệu thể hiện dậy thì 19
2.2.2. Một số chỉ số sinh học ở tuổi dậy thì 19
2.2.3. Tương quan giữa một vài chỉ số sinh học với tuổi 19
2.2.4. Một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng ñến tuổi dậy thì 20
2.3. Phương pháp nghiên cứu 20
2.4. Phương pháp chọn mẫu 22
2.5. Xử lý số liệu 22
2.6. Khía cạnh ñạo ñức trong nghiên cứu 23
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 24
3.1. Các dấu hiệu thể hiện dậy thì 24
3.1.1. Tuổi có kinh lần ñầu 24
3.1.2. Các dấu hiệu bên ngoài thể hiện dậy thì 25
3.2. Một số chỉ số sinh học ở tuổi dậy thì 26
3.2.1. Hàm lượng estrogen trong các nhóm tuổi 26
3.2.2. Hàm lượng estrogen trước và sau dậy thì 27
3.2.3. Chiều cao ñứng 28
3.2.4. Trọng lượng cơ thể 29
vi
3.2.5. Vòng ngực trung bình 31
3.2.6. Chỉ số khối cơ thể (BMI) 32
3.3 Tương quan giữa một vài chỉ số sinh học với tuổi 33
3.3.1. Tương quan giữa hàm lượng estrogen với tuổi 33
3.3.2. Tương quan giữa chiều cao ñứng với tuổi của trẻ nữ người Kinh. 34
3.3.3. Tương quan giữa trọng lượng cơ thể với tuổi của trẻ nữ người Kinh 35
3.3.4. Tương quan giữa vòng ngực với tuổi của trẻ nữ người Kinh 36
3.3.5.Tương quan giữa chiều cao ñứng với tuổi của trẻ nữ người Êñê 36
3.3.6. Tương quan giữa trọng lượng cơ thể với tuổi của trẻ nữ người Êñê 37
3.3.7. Tương quan giữa vòng ngực với tuổi của trẻ nữ người Êñê 38
3.4 Một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng ñến tuổi dậy thì 39
3.4.1. Kinh tế gia ñình 39
3.4.2.Thời gian ñọc sách 40
3.4.3. Loại sách thường ñọc 41
3.4.4.Thời gian xem tivi 42
3.4.5. Loại phim thường xem 43
3.4.6.Thời gian bú sữa mẹ 44
3.4.7.Trọng lượng sơ sinh 45
3.4.8. Tiêm phòng các bệnh thông thường 46
3.4.9. Xổ giun ñịnh kỳ mỗi 6 tháng 47
Chương 4. BÀN LUẬN 48
4.1. Các dấu hiệu thể hiện dậy thì 48
4.2. Một số chỉ số sinh học ở tuổi dậy thì 50
4.3 Tương quan giữa một vài chỉ số sinh học với tuổi 54
4.4 Một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng ñến tuổi dậy thì 55

vii
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 61
5.1. KẾT LUẬN 61
5.1.1. Các dấu hiệu thể hiện dậy thì 61
5.1.2. Một số chỉ số sinh học ở tuổi dậy thì 61
5.1.3. Tương quan giữa một vài chỉ số sinh học với tuổi 62
5.1.4. Một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng ñến tuổi dậy thì 63
5.2. KIẾN NGHỊ 63
Tài liệu tham khảo
Phụ lục